Paxta yig'ish punktlari

Mashinada yig'im-terim qilish, ayniqsa, dalalarni puxta tayyorlashni talab qiladi. Mashinada paxta terish uchun maydonlar ekishdan oldin belgilanadi va alohida tayyorgarlik ishlari olib boriladi.
Paxtani mashina bilan terishni quyidagi sxema asosida olib borish tavsiya etiladi: birinchidan, hosilni shpindelli mashinalarda yig‘ishtirib olish - begona o‘tlardan tozalangan dalalarda 50-60 % ko`sak ochilganda va defoliatsiya natijasida 75-80 % barg tushganda term ishlarini boshlash; ikkinchisi – paxta ko`saklarining qo'shimcha 20-30 foizini ochganda yuqoridagi mashinalar bilan va uchinchisi - dalalarda qolgan barcha hosilnini kombaynlar bilan yeg`ib olishdir.
Birinchi va ikkinchi terimdan so‘ng yerga tushib qolgan paxta xomashyosi terimchilar tomonidan yakuniy terish ishlari amalga oshiriladi.
G‘o‘zani defoliatsiya (sun’iy yo‘l bilan quritish va sun’iy suvsizlantirish) ishlarini o‘z vaqtida o‘tkazish muhim chora-tadbirlardan biri bo‘lib, bu g‘o‘zalarning ochilishini tezlashtiradi va ayoz boshlanishidan oldin terib olish foizini oshiradi. Ushbu chora-tadbirlar tufayli o'simlikning pastki zonasiga quyosh nurlarining yaxshi yetib borishi va kirishiga erishiladi, pastki ko'saklarning chirishiga yo'l qo'yilmaydi, terim paytida paxta xomashyosining tiqilib qolishi sezilarli darajada kamayadi, paxta terimchilarining ishi osonlashadi.
Qo‘lda terish vaqtida fartukli terimchi qator oralarida yurib, yaxshi ochilgan kosalardan ikki qo‘l bilan paxta xomashyosini tanlab oladi. Ushbu jarayonni tez va aniq bajarish kerak: g'o'zadan toza, bargsiz, shox bo'laklari bo'lmagan paxtani tanlab olib, xom paxtalarga va gullariga zarar bermagan holda paxta xom ashyosini yeg`ib olish ye`g`im terim jarayonida juda muhimdir. To'liq pishmagan, ho'l yoki yomon ochilgan ko`saklardan paxta xom ashyosini yig'ib bo'lmaydi .
Paxta yig'ish punktlari
Paxta xomashyosini qabul qilish shartnomalarida ko‘rsatilgan paxta tozalash zavodlarining paxta tayyorlash punktlari tomonidan amalga oshiriladi.
Paxta tayyorlash punktlari paxta tozalash zavodiga nisbatan joylashishiga qarab, zavod hududiga yaqin va zavod hududidan uzoqda bo`lgan punktlarga bo‘linadi. Zavod hududida joylashgan va zavoddan 15 km gacha boʻlgan masofada joylashgan fermer xoʻjaliklaridan paxta xomashyosini qabul qilish uchun moʻljallangan punktlarga zavodga yaqin, paxta zavodidan 15 kmdan uzoq bo`lgan paxta tozalash punktlariga uzoq hududda joylashgan paxta punktlari deyiladi. Shuningdek, yigʻilgan paxta xomashyosi hajmiga qarab tayyorlov punktlari yirik, oʻrta va kichiklarga boʻlinadi. Eng keng tarqalganlari o'rtacha 10 ming tonnagacha paxtani qabul qilishga mo`ljallangan va 10 ming tonnadan ortiq paxtani qabul qilishga mo`ljallangan punktlar esa yirik qabul qilish punktlari deyiladi.
4-rasmda paxta xomashyosini qabul qilish va saqlashni tashkil etishning zamonaviy talablari hisobga olingan namunaviy tayyorlov stansiyasining bosh rejasi keltirilgan. Paxta xomashyosini quritish va tozalash 2-quritish-tozalash sexida amalga oshiriladi. Ho‘l paxta xomashyosini quritishdan oldin saqlash uchun 4-yopiq ombor, quritilgan va quruq paxta xomashyosi uchun 8 raqamda keltirilgan joylari ajratiladi.
7-postda qabul qilingan paxta xomashyosi yuk ko‘tarish quvvati 25 tonna bo‘lgan qo‘shaloq tarozida tortiladi. Postning butun xo‘jaligini elektr energiyasi bilan ta’minlash uchun quvvati 560 kVA bo‘lgan maxsus pasaytiruvchi 6-transformator podstansiyasi ajratilgan. Shuningdek, punkt hududida nasos stansiyasi 20 va suv ombori 18 bo'lgan 21-suv minorasi qurilmoqda. Ofis, laboratoriya va xizmat xonalari odatda bitta binoda joylashadi.
Tayyorlov punktining laboratoriyasi vakumli elektr namlik o'lchagichlar, paxta xom ashyosining ifloslanishini aniqlash uchun asboblar, laboratoriya tozalash mashinalari, polarizatorli mikroskoplar, I va II toifadagi texnik tarozilar va boshqa laboratoriya jihozlari , shuningdek zarur asbob- uskunalar bilan jihozlangan bo'lishi kerak. 
Tayyorlov punktlari tegishli miqdorda mexanizatsiyalash uskunalari, jumladan, qabul qilingan har 10 ming tonna paxta xomashyosi uchun 12 ta qabul qilish va oziqlantirish moslamalari, 12 (18 metrli) konveyer, 10 ta narvon, to‘sar va yuk ko‘targichlar bilan jihozlangan.