Педагогика назарияси I боб. Педагогиканинг умумий асослари

Таянч докторантура – Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан молиялаштириладиган, ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда мутахассисликни чуқур ўрганиш ва докторлик диссертатсиясини тайёрлаш ва ҳимоя қилиш мақсадида улар томонидан илмий изланишлар олиб бориш бўйича фалсафа доктори (ПҳД) илмий даражаси изланувчилари учун ОТМ ва ИТМларида ташкил этиладиган олий малакали илмий ва илмий-педагог кадрлар ихтисосликлари бўйича олий ўқув юртидан кейинги таълим шакли.
Докторантура – Ўзбекистон Республикаси Давлат бюджети маблағлари ҳисобидан молиялаштириладиган, ишлаб чиқаришдан ажралган ҳолда мутахассисликни чуқур ўрганиш ва докторлик диссертатсиясини тайёрлаш ва ҳимоя қилиш мақсадида улар томонидан илмий изланишлар олиб бориш бўйича фан доктори (ДСc) илмий даражаси изланувчилари учун ОТМ ва ИТМларида ташкил этиладиган олий малакали илмий ва илмий-педагог кадрлар ихтисосликлари бўйича олий ўқув юртидан кейинги таълим шакли.
Мустақил изланувчилик – ишлаб чиқаришдан ажралмаган ҳолда докторлик диссертатсиясини тайёрлаш ва ҳимоя қилиш мақсадида мутахассисликни чуқур ўрганиш ва улар томонидан илмий изланишлар бўйича фалсафа доктори (ПҳД) ёки фан доктори (ДСc) илмий даражалари изланувчилари учун ОТМ ва ИТМларда ташкил этиладиган олий малакали илмий ва илмий-педагог кадрлар бўйича олий ўқув юртидан кейинги таълим шакли.
Ўзбекистон Республикаси Президентининг «Олий таълим муассасаларининг раҳбар ва педагог кадрларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тўғрисида» 2015-йил 12-июндаги ПФ-4732-сон Фармонигамувофиқ олий таълим муассасалари педагог кадрларини қайта тайёрлаш ва малакасини ошириш тизимининг ўқитиш шакллари ва усулларини, педагог кадрлар таркибининг сифат даражасини замонавий талаблардан келиб чиққан ҳолда такомиллаштириш мақсадида Вазирлар Маҳкамасининг 2015-йил 20-августдаги «Олий таълим муассасаларининг раҳбар ва педагог кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишни ташкил этиш чора-тадбирлари тўғрисида»ги 242-сон қарори билан «Олий таълим муассасаларининг раҳбар ва педагог кадрларини қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини ошириш курслари тўғрисида»ги Низом тасдиқланди. Вазирлар Маҳкамасининг 2017-йил 27-февралдаги 103-сон Қарори билан мазкур Низомга қўшимча ва ўзгартиришлар киритилди.

Юқорида қайд этиб ўтилган ҳужжатларга асосан қайта тайёрлаш ва малака ошириш курсларида ўқиш тасарруфида олий таълим муассасалари бўлган вазирликлар ва идоралар билан келишган ҳолда Ўзбекистон Республикаси Олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги томонидан тасдиқланган қайта тайёрлаш ва малака ошириш курси ўқув режасининг намунавий тузилмаси асосида ишлаб чиқилган 288 соат ҳажмдаги ўқув дастурлари бўйича икки ой давомида, ишдан ажраган ҳолда амалга оширилади.

Қайта тайёрлаш ва малака ошириш курслари тингловчилари ўқишни тугатгандан кейин аттестатсия комиссиялари томонидан ўтказиладиган аттестатсиядан ўтишлари керак. Аттестатсия комиссияси тегишли соҳалардаги етакчи олимлар ва мутахассислар, илмий кенгаш аъзолари, ўқув-услубий ишлар соҳасидаги йирик мутахассислар сафидан камида 7 кишидан иборат бўлган олий таълим муассасаси ректори ёки фан доктори илмий унвони бериш бўйича илмий кенгаш раиси бошчилигида шакллантирилади. Аттестатсиядан муваффақиятли ўтган қайта тайёрлаш ва малака ошириш курслари тингловчиларига қатъий ҳисобда турадиган давлат намунасидаги ҳужжат ҳисобланадиган малака аттестати берилади.
Қайта тайёрлаш ва малака ошириш курсларида ўқиш якунлари бўйича аттестатсиядан ўтмаган олий таълим муассасаларининг раҳбар ва педагог кадрлари бир йил мобайнида пулли асосда ўқишнинг тегишли ёки турдош йўналиши (мутахассислиги) бўйича кейинги қайта тайёрлаш ва малака ошириш курси якунида аттестатсиядан ўтишади.
Олий таълим муассасалари раҳбар ва педагог кадрларини қайта тайёрлаш ва малака ошириш курсларини такроран ўзлаштириши асосий ишдан ажралмаган ҳолда курсларнинг ўқув дастурларини мустақил равишда ёки масофадан ўқитиш усуллари орқали ўзлаштириш асосида амалга оширилади.
Мустақил равишда ёки масофадан ўқитиш усуллари орқали қайта тайёрлаш ва малака ошириш курслари ўқув дастурлари бўйича тайёрланиб келган тингловчилар якуний аттестатсияга киритилади. Якуний аттестатсия тегишли йўналишлар бўйича таянч олий таълим муассасалари ҳузуридаги аттестатсия комиссиялари томонидан амалга оширилади.
Қайта тайёрлаш ва малака ошириш курсларида ўқиш якунлари бўйича аттестатсиядан такроран ўтмаган ёки асосий иш жойи бўйича белгиланган муддатда қайта тайёрлаш ва малака ошириш курсларидан такроран ўтмаган тақдирда, ушбу ходимлар билан тузилган меҳнат шартномасининг амал қилиш муддатидан ҳамда бўш турган педагог лавозимини эгаллаш танлови даврининг тугаган муддатидан қатъи назар, меҳнат шартномаси белгиланган тартибда икки ой мобайнида бекор қилинади. Бунда улар ўз педагогик фаолиятини бошқа таълим муассасаларида (олий таълим муассасаларидан ташқари) давом эттириши ёхуд бошқа ташкилотларда ишлаши ҳамда ўзининг касбий малакасини мустақил равишда ошириши мумкин.

1. Кадрлар тайёрлаш миллий дастурининг асосий мақсад ва вазифалари нималардан иборат?

2. Кадрлар тайёрлаш Миллий моделининг таркибий қисмларига изоҳ беринг.
3. Узлуксиз таълим тизимининг ислоҳ қилиниши қандай омиллар билан боғлиқ?
4. 11 йиллик мажбурий таълимга ўтилишининг сабабларини изоҳланг.
5. Ўқув-ишлаб чиқариш мажмуасининг асосий мақсадини тушунтириб беринг.
6. Касб-ҳунар таълимини ташкил этишга янгича ёндашувни қандай баҳолайсиз?
7. Олий таълим тизимининг ислоҳ қилиниши асосида қандай натижаларга эришилади?
8. Олий ўқув юртидан кейинг таълим босқичларига изоҳ беринг.
9. Педагог кадрларни қайта тайёрлаш ва уларнинг малакасини оширишга қўйиладиган талабларга баҳо беринг.