Педагогика ва Психология соҳаларидаги инновациялар

10
INSON HAYOTIDA KASBNING O‘RNI
Мирзарахимова Назирохан Кодировна 
Тошкент вилояти Ангрен шахар 
7-умумий урта таълим мактаби 
Технология фани уктувчиси 
Annotatsiya: Maqolada bugungi kunda inson hayotida eng muhim qarorlardan biri bo‘kmish 
kasb tanlash va buning uchun qanday omillar sabab bo‘lishi haqida fikr yuritilgan.kasb tanlashda 
nimalarga e’tibor berish lozimligi yoritilgan.
Kalit so‘zlar: kasb, maqsad, manfaat, tarkibiy qism, umr, faoliyat, shaxs.
Har bir insonning hayotida kasb tanlash katta ahamiyatga ega, chunki u hayot yo‘lini 
tanlashni belgilaydi. bu yosh yoshdagi tanlovimiz va u inson uchun ham, jamiyat uchun ham 
juda muhimdir. Ish inson hayotining asosiy tarkibiy qismidir. Mehnat bizga nafaqat tirikchilik, 
o‘zini qondirish bilan birga, jamiyatdagi o‘rnini ham belgilab beradi.
Kasbni tanlash - bu bir kishining manfaatlari jamiyat bilan birlashadigan, shaxsiy va 
umumiy manfaatlar uyg‘unlashadigan joy. Ish inson hayotining ko‘p qismini sarflaydigan joy. 
konfutsiyning so‘zlariga ko‘ra, eng sevimli ishni topgan odam butun umri davomida ishlamaydi. 
Biror kishining kasbni to‘g‘ri tanlashi shaxsning har tomonlama rivojlanishi uchun hal qiluvchi 
shartlardan biri bo‘lib, u butun jamiyat uchun, shu jumladan iqtisodiy jihatdan ham muhimdir: 
yuqori va ko‘p qirrali rivojlangan odamning ishi rivojlanmaganga qaraganda samaraliroq va 
yaxshiroqdir 
Shaxs sifatida insonning yo‘li kasb tanlashdan boshlanadi. har bir inson birinchi navbatda o‘z 
imkoniyatlarini tahlil qilish asosida kasb tanlashni boshlaydi. Ilgari, odamlar, qoida tariqasida, 
kasb tanlash huquqiga ega emas edilar. Erkaklar ota-bobolarining qilganlarini qildilar, ayollar 
umuman ishlamadilar. 
Zamonaviy dunyoda har qanday inson kasbni ongli ravishda tanlashi mumkin. Va bu 
tanlovning ongli ekanligi juda muhim nuqta, chunki u shaxsiyatning normal shakllanishi uchun 
juda muhim rol o‘ynaydi. Maktabda kasb tanlash haqida birinchi marta jiddiy o‘ylashga majbur 
bo‘lamiz. 
Umuman olganda, bolaning maktabda rivojlanishi natijalariga ko‘ra, uning o‘zini o‘zi belgilashi 
kasb tanlashga, kasbiy hayot yo‘llarini o‘ylab topishga, ixtiro qilishga va loyihalashtirishga 
tayyor bo‘lishi kerak.
Ko‘pgina hollarda kasb tanlashning sabablari quyidagilar:
Do‘stona maslahatlar (talabalarning 25%)
Ota-onalar uchun maslahat (talabalarning 17%)
OAVning ta’siri (talabalarning 10%)
Tasodifiy omillar, masalan, institutning uyga yaqinligi (talabalarning 9%).
Kasbga qiziqish (qolgan 39%)
har kim kasb tanlashda muammoga duch keladi va asosiysi to‘g‘ri tanlashdir. Maktabda to‘g‘ri 
kasbni tanlash uchun kasbga yo‘naltirish kabi intizom mavjud. ko‘pgina maktab bitiruvchilari 
kelajakda kim bo‘lsam ekan yoki qaysi sohani mutaxassisi bo‘lsam ekan? – degan savolni o‘z 
oldilariga qo‘yib, kasb tanlash muammosiga duch kelishadi. Natijada o‘quvchilar tomonidan 
mutaxassisliklar tasodifan tanlanadi. hech qanday maxsus tayyorgarlikka ega bo‘lmasdan yoki 
kasbiy kelajagini tushunib yetmasdan maktab bitiruvchilarining bir qismi darhol ishga joylashadi. 
bunda kasb dunyosida o‘z o‘rnini qidirish o‘zgacha ma’noga ega bo‘ladi.
Bugungi kunda davlatimiz rahbari tomonidan olib borilayotgan oqilona siyosat asosida uzluksiz 
ta’lim tizimi samarali tashkil etilmoqda. Xususan, Shavkat Mirziyoyev tomonidan kuni kecha 
“Yoshlar va xotin-qizlarning bandligini ta’minlash” ga bag‘ishlangan videoselektrda umumta’lim 
maktablarida kasbga o‘qitishning yangi tizimini joriy etish bo‘yicha bir qancha vazifalar belgilab 
berildi. bundan tashqari, yil oxirigacha 136 ta kasb-hunar o‘qitish maskani va qisqa muddatli 
kasb-hunarga o‘qitish kurslari tashkil etilishi, buning uchun zarur shart-sharoitlar yaratilib, 31 ga 
yaqin Markazlar zamonaviy jihozlar bilan jihozlanishi, buning uchun davlat tomonidan 200 mlrd 
so‘m mablag‘ ajratilganligi haqida batafsil to‘xtalib o‘tildi.
Xulosa o‘rnida quyidagi fikrlarni aytish jaoiz, kasbning inson hayotidagi o‘rni juda muhimdir. 

---

305
10
har bir insonning kasbi bizni o‘zi uchun o‘zgartiradi. bizni ham tashqi, ham ichki tomondan 
o‘zgartirish. Shaxsning mafkurasi, odob-axloqi, odob-axloqi, dunyoqarashi o‘z kasbining 
xususiyatiga bog‘liq. kasallik hayotdagi asosiy yo‘nalish bo‘lishi mumkin, chunki ko‘plar o‘z 
hayotlarini kasbga bag‘ishlashadi. har bir inson kasbning yordami bilan o‘zgaradi va o‘zgaradi, 
shu bilan birga insoniyat jamiyatining o‘ziga xos birligi bo‘lib qoladi
Adabiyotlar ro‘yxati
1. Vachkov I.V., Grinshpun I.b., Pryazhnikov N.S. “Psixolog” kasbiga kirish: darslik. - 
Moskva: MPSI, 2004 .
2. karandashev V.N. Psixologiya. kasbga kirish: darslik. - Moskva: Akademiya: Sense, 2009 .

---

306