Педагогика ва Психология соҳаларидаги инновациялар
ONA TILI DARSLARIDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISH
Download 3.75 Mb. Pdf ko'rish
|
10.Pedagogika yonalishi 3 qism
- Bu sahifa navigatsiya:
- Andijon viloyati Qo‘rg‘ontepa tumani 43- maktab onatili va adabiyoti o‘qituvchisi Tel:993275509 Annotatsiya
- Kalit so‘zlar
|
10
ONA TILI DARSLARIDA INTERFAOL METODLARDAN FOYDALANISH Abdurashidova Shaxzoda Xudoyberdiyevna Sirdaryo viloyati Guliston shahri Guliston olimpia zaxiralari maktab internati Ona tili va adabiyot fani o‘qituvchisi Tel:916224651 Abidova XusnidaxonAbduvosidovna Andijon viloyati Qo‘rg‘ontepa tumani 43- maktab onatili va adabiyoti o‘qituvchisi Tel:993275509 Annotatsiya: Ushbu maqolada ona tili darslarini samarali tashkil etishda interfaol metodlardan foydalanishning afzalliklari haqida fikr yuritiladi. Kalit so‘zlar: “Keys-stadi” (yoki “O‘quv keyslari”), “Blist-so‘rov”, “Modellashtirish”, “Ijodiy ish”, “Muammoli ta’lim Aqliy hujum”, “Bumerang”, “Galereya”, “Zig-zag”, “Zinama- zina”, “Muzyorar”, “Insert metodi”, “Sinkveyn metodi”. Bugungi kunda bir qator rivojlangan mamlakatlarda ta’lim-tarbiya jarayonining samaradorligini kafolatlovchi zamonaviy pedagogik texnologiyalarni qo‘llash borasida katta tajriba asoslarini tashkil etuvchi metodlar interfaol metodlar nomi bilan yuritilmoqda. Interfaol ta’lim metodlari hozirda eng ko‘p tarqalgan va barcha turdagi ta’lim muassasalarida keng qo‘llanayotgan metodlardan hisoblanadi. Shu bilan birga, interfaol ta’lim metodlarining turlari ko‘p bo‘lib, ta’lim-tarbiya jarayonining deyarlik hamma vazifalarini amalga oshirish maqsadlari uchun moslari hozirda mavjud. Amaliyotda ulardan muayyan maqsadlar uchun moslarini ajratib tegishlicha qo‘llash mumkin. bu holat hozirda interfaol ta’lim metodlarini ma’lum maqsadlarni amalga oshirish uchun to‘g‘ri tanlash muammosini keltirib chiqargan. Hozirgi kunda eng ommaviy interfaol ta’lim metodlari quyidagilar sanaladi: Interfaol metodlar: “Keys-stadi” (yoki “O‘quv keyslari”), “Blist-so‘rov”, “Modellashtirish”, “Ijodiy ish”, “Muammoli ta’lim” va b.Interfaol ta’lim strategiyalari.“Aqliy hujum”, “bumerang”, “Galereya”, “Zig-zag”, “Zinama-zina”, “Muzyorar”, “Rotastiya”, “Yumaloqlangan qor” va h.k. Interfaol ta’lim metodlari tarkibidan interfaol ta’lim strategiyalarini ajratishda guruh ishini tashkil qilishga yondashuv ma’lum ma’noda strategik yondashuvga qiyoslanishiga asoslaniladi. Bugungi kunda har bir dars mashg‘ulotida turli xildagi dars metodlaridan foydalanish maqsadga muvofiq. Sababi o‘quvchi bir turdagi dars jarayonidan zerikishi va darsni o‘zlashtirish darajasi pasayib ketishi mumkin. barcha fanlar qatori ona tili darslarini samarali tashkil etish hamda o‘qitishning yuqori darajada tashkil etish maqsadida pedagoglar tomonidan ko‘plab yangidan – yangi metodlar qo‘llanib kelinmoqda, masalan, 8-sinflarda so‘z birikmasi haqidagi dars jarayonini tashkil etishni misol qilib ko‘rsatishimiz mumkin bo‘ladi. bizga ma’lumki, so‘zlarning tildagi muayyan qonun - qoidalari asosida o‘zaro birikuvidan so‘z birikmalari va gaplar hosil bo‘ladi. So‘z birikmalari va gaplar o‘z qurilishi va ifoda mazmuniga ko‘ra farqlanadi. So‘z birikmalari va gaplar qurilishi va ifoda xususiyatlarni o‘rganuvchi til bo‘limi sintaksis deyiladi. Sintaksis so‘zlarni bir biri bilan bog‘lanishi hamda gap tuzilishi qonun qoidalarini o‘rgangan holda unga: 1. so‘z birikmasi sintaksisi 2. gap sintaksisi kabi bo‘limlar mavjuddir. Shunga o‘xshash ma’lumotlarni berishda o‘quvchilar xotirasida tez qolishi uchun “Sinkveyn metodi”dan foydalanish mumkin. bu uchun birinchi qatordagi bir so‘z belgilanadi. Ikkinchi qatorda so‘z birikmasi qilib beriladi. Uchinchi qatorda shu so‘z birikmasini uch so‘z bilan ta’riflanadi. To‘rtinchi qatorda mavzuga munosabatini bildiruvchi to‘rt so‘zli misra hosil qilinadi. beshinchi qatorda so‘z birikmasiga sinonimi tanlanadi. bu usulni qo‘llashda proektirdan foydalanish yaxshi samara beradi. So‘z birikmasi hokim so‘zining qaysi turkumga oid so‘z bilan ifodalanishini tushuntirishda “T chizmasi metodi” yaxshi natija beradi. O‘quvchilar ikki guruhga bo‘linadilar; - otli so‘z birikmasi guruhi - fe’lli so‘z birikmasi guruhi 74 10 Har bir guruh o‘quvchisi o‘zi foydalanayotgan kompyuterida belgilangan vaqt ichida so‘z birikmalarini yozib boradilar. Qaysi guruh tez bajarsa, o‘sha guruh rag‘batlantiriladi. So‘z birikmasida ham, so‘zda ham qismlar bir xildagi so‘z turkumlariga oid bo‘lishi, har ikkalasi ham bir xil gramatik shaklga ega bo‘lishi mumkin. bu ularning shakliy o‘xshashligidir, lekin so‘z birikmasidagi qismlar ma’no mustaqilligini saqlagan bo‘ladi. Qo‘shma so‘z tarkibidagi qismlarning ma’nosi esa saqlanmagan bo‘ladi. Qo‘shma so‘zning umumiy ma’nosi orqali anglashiladi. So‘z birikmasidagi qismlar orasida gramatik aloqa esa yo‘qolgan bo‘ladi. So‘z birikmasi tashkil qilgan qismlarning har biriga alohida – alohida so‘roq berishi mumkin: kitobni o‘qimoq, uydan chiqmoq kabi qo‘shma so‘zlarga esa yaxlit bir savol berishi mumkin: kungaboqar (nima?), kamquvvat (qanday?) so‘z birikmasining qismlari o‘z mustaqil so‘z urg‘usini saqlagan bo‘ladi. O‘quvchilarga qo‘shma so‘z va so‘z birikmasini farqini tushuntirgandan so‘ng “Insert metodi”dan foydalanish lozim. Ya’ni, o‘quvchilarga matn beriladi. Matndagi so‘z birikmasi, qo‘shma so‘z, otli birikma va fe’lli birikmalarni quyidagi belgilar orqali belgilanishi topshiriq qilib beriladi. V, +, –, ? Xulosa o‘rnida aytishimiz mumkinki, interfaol ta’lim metodlarini ko‘pincha turli shakllardagi o‘quv mashg‘ulotlari texnologiyalari bilan bir vaqtda qo‘llanmoqda. bu metodlarni qo‘llash mashg‘ulot ishtirokchilarining faolliklarini oshirib, ta’lim samaradorligini yaxshilashga xizmat qiladi. Foydalanilgan adabiyotlar: 1. https://fayllar.org/boshlangich-sinf-oqish-darsini-yangi-pedagogik-texnologiyalar.html 2. “О’ZbEk TILI О‘QITIShNING AMALIY METOdIkASI” E.Jabborov, G.Тilovova, G.Meyliyeva Qarshi –Nasaf-2010 |
