Penitensiar sistemdə Vərəmə nəzarət üzrə TƏLİmat
Download 5.31 Kb. Pdf ko'rish
|
- Bu sahifa navigatsiya:
- Elmira Qurbanova
- Rasim Tahirli
- Fəsil 1. Ümumi müddəalar
- Fəsil 2. Vərəm hallarının aşkarlanması
- Müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması
Müəlliflər: Füzuli Hüseynov, ƏN TBİ-nin Müalicə işinin təşkili idarəsinin baş inspektoru- həkim (vərəm üzrə), Penitensiar Sistemdə Vərəmə Nəzarət Proqramının (PSVNP) koordinatoru Elmira Qurbanova, PSVNP-nin gücləndirilməsi üzrə Qlobal Fondun Layihə İcra Qrupunun (LİQ) koordinatoru Nəhmət Rəhmanov, İxtisaslaşdırılmış müalicə müəssisəsi (İMM) tibb xidmətinin baş həkimi Rasim Tahirli, İMM-nin tibb xidməti laboratoriyasının müdiri İradə Məmmədova, İMM-nin Vərəm üzrə Təlim mərkəzinin rəhbəri Redaksiya şurası Əsgər İsmayılov, PSVNP-nın gücləndirillməsi üzrə Qlobal Fondun LİQ-in direktoru Nailə Kərimova, İMM-nin tibb xidmətinin həkimi Minnətdarlıq Bu Təlimat Qlobal Fondun maliyyə dəstəyi ilə ƏN TBİ-nin PSVNP-nin əməkdaşları tərəfindən hazırlanmışdır. Sənədin tərtibatında Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) və Yaşıl İşıq Komitəsinin (YİK) tövsiyələrinə və prinsiplərinə əsaslanan, Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş milli protokollara istinad edilmişdir. Təlimat başlıca olaraq ƏN tibb xidmətinin PSVNP-nin tətbiqinə, səhiyyənin planlaşdırılmasına və maliyyəşdirilməsinə, səhiyyə maarifi işinə və Azərbaycan Respublikası ƏN çərçivəsində sosial təminata məsul vəzifəli şəxsləri üçün nəzərdə tutulmuşdur. Təlimat ÜST eksperti doktor Oqtay Gözəlovun texniki dəstəyi ilə hazırlanmışdır. Sənədin müəllifləri onun tərtibatında, hazırlanmasında və rəy verilməsində iştirak edən hər bir kəsə öz dərin minnətdarlıqlarını bildirirlər. Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 10 Fəsil 1. Ümumi müddəalar Vərəm –Mycobacteria Tuberculosis Complex tərəfindən törədilən yoluxucu xəstəlikdir. Hər il dünyada təxminən 8 milyon insan onunla xəstələnir, təxminən 1,4 milyon insan vərəmdən ölür. Vərəmə yoluxmuş hər on nəfərdən bir-ikisində xəstəlik inkişaf edir. Bir qayda olaraq, azadlıqdan məhrum etmə yerlərində vərəmlə xəstələnmə göstəriciləri mülki səhiyyə sektoruna nisbətən bir neçə dəfə yüksəkdir. Vərəmin və İnsanın İmmunçatışmazlığı Virusu (İİV) infeksiyasının müştərək olması daha təhlükəli hesab edilir, çünki vərəməleyhi dərmanların qəbul edilməsi çətinləşir, müalicənin müddəti uzanır, müalicənin arzuedilməz nəticələnməsi ehtimalı artır. Vərəmin inkişafının risk amilləri Vərəmin inkişafının əsas risk amilləri aşağıdakılardır: Uzunmüddətli immunosupressiv və kortikosteroidlərlə müalicə; Spirtli içkilərdən və digər psixoaktiv maddələrdən sui-istifadə, narkotik (xüsusən venadaxili) vasitələrin istehlakçılığı; Şəkərli diabet; Silikozlar; Böyrəklərin ağır xəstəlikləri; Başın və boyunun onkoloji xəstəlikləri; Qan və retikuloendotelial sistemin xəstəlikləri; Qastroektomiya və bağırsaqların şuntlanması, funksiya edən stomalar da daxil olmaqla bağırsaqlarda keçirilmiş ağır cərrahi əməliyyatlar; Xroniki malabsorbsiya (mənimsəmənin pozulması) sindromu; Bədən çəkisinin 10%-dən artıq itirilməsi və aşağı çəki. Vərəmin inkişafında rolu olan epidemioloji amillər arasında insanların ümumi məkanda saxlanılmasının və sıxlığının böyük əhəmiyyəti var. Bu halda infeksiyanın ötürülməsi riski dəfələrlə yüksək olur. Stress törədən amillər nəticəsində orqanizmin ümumi immunitetinin azalmasının da vərəmin inkişafında rolu az deyil. Məlumdur ki, azadlıqdan məhrum etmə yerlərində saxlanılma özü-özlüyündə ciddi stress törədən amildir. Azadlıqdan məhrum etmə yerlərində vərəməleyhinə tədbirlərin təşkilinin xüsusiyyətləri Azadlıqdan məhrum etmə yerlərində vərəməleyhinə tədbirlərin təşkili məhbusların təhlükəsiz şəraitdə saxlanılması məsələləri ilə sıx çulğalaşır. Məhbusların saxlanma rejiminin təmin edilməsi işinə bir çox insanlar, o cümlədən inzibatçılar, keşikçilər, nəzarətçilər, əməliyyatçılar və sair şəxslər cəlb olunur. Onların öhdəsinə məhkəmə qərarlarının icrası ilə bağlı məsələlərin həlli düşür. Tibb heyəti ilə yanaşı bütün bu şəxslər də vərəmə yoluxma təhlükəsinə məruz qalırlar. Bu baxımdan penitensiar sistemdə (PS) vərəmlə mübarizə tədbirləri ikili məqsəd daşıyır: tibbi tədbirlərin təmin edilməsi və məhkəmə qərarlarının icrası. Azərbaycan PS-də çalışan tibb heyətinin funksional vəzifələri və standart əməliyyatlar prosedurları (SƏP) üçün bax: Əlavə 1. Azərbaycan PS-də olan bütün vərəmli xəstələrin mərkəzləşdirilmiş qaydada İMM-də müalicə olunması işi Penitensiar Xidmətlə razılaşdırılaraq ƏN TBİ tərəfindən həyata keçirilir. Vərəmin aşkarlanması, habelə müalicədən sonra sağalmış şəxslər üzərində müşahidə penitensiar müəssisələrin Tibb-sanitariya hissələri (TSH) tərəfindən təmin edilir. Hal-hazırda Azərbaycan PS-də ƏN TBİ tərəfindən tibbi təminatı həyata keçirilən 24 müəssisə mövcuddur: 3 istintaq təcridxanası (İT) 2 müalicə müəssisəsi (Müalicə Müəssisəsi (MM) və İMM) Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 11 19 cəzaçəkmə müəssisəsi (CM): 1 həbsxana, 1 tərbiyə müəssisəsi (yetkinlik yaşına çatmayanlar üçün), 17 müxtəlif saxlanma rejimli (ümumi, ciddi, xüsusi). İstintaq təcridxanaları İT-lər mahiyyətcə PS-ə “giriş qapıları”dır. Məhbus buraya daxil olan vaxtdan ƏN-nin səlahiyyət dairəsinə düşür. İT-lər daxil olan məhbusların tamdəyərli müayinəsi və cari tibbi məsələlərin həlli üçün tam təchiz olunmuşdur. Vərəmə nəzarət üzrə bir sıra tədbirlər İT- lərdən başlayır: Daxil olanların vərəmə görə yoxlanması (skrininq); Müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması. İT-lərdə qeyd edilən tədbirləri həyata keçirən ümumi praktika həkimi, həkim-ftiziatr, həkim-rentgenoloq və feldşer (orta tibb işçisi) ştatları vardır. Cəzaçəkmə müəssisələri Azərbaycan qanunvericiliyi məhbusların məhkəmə qərarına əsasən müxtəlif saxlanma rejimli (ümumi, ciddi, xüsusi və həbsxana) CM-lərdə cəza çəkməsini nəzərdə tutur. Ümumi və ciddi rejimli CM-lərdə məhbuslar müəssisənin qorunan ərazisi daxilində sərbəst hərəkət etmək imkanına malikdir. CM-lərdə vərəmin aşkarlanması üçün aşağıdakı tədbirlər həyata keçirilir: Daxil olanların vərəmə görə yoxlanması (skrininq); Kütləvi skrininq; Müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması. CM-lərdə qeyd edilən tədbirləri həyata keçirən ümumi praktika həkimi, feldşer və / və ya tibb bacısı (orta tibb işçisi) ştatları vardır. Əlaqələndirici qurum Azərbaycan PS-də tibbi təminatı TBİ həyata keçirir. ƏN TBİ-nin nəzdində aşağıda qeyd edilən tərkibdə vərəm üzrə əlaqələndirici qurum fəaliyyət göstərir: 1 baş inspektor-həkim, PSVNP-nin koordinasiyası üçün məsul şəxs; 1 inspektor-həkim, vərəm hallarının aşkarlanması üzrə məsul şəxs; 1 aparıcı mütəxəssis, vərəmin laborator diaqnostikası üzrə məsul şəxs; 1 aparıcı mütəxəssis, vərəmin şüa diaqnostikası üzrə məsul şəxs; 1 aparıcı mütəxəssis, vərəm/İİV və digər müştərək xəstəliklər üzrə məsul şəxs; 1 aparıcı mütəxəssis, tibbi heyətin peşə hazırlığının artırılması və səhiyyə maarifi işi üzrə məsul şəxs; 1 aparıcı mütəxəssis, monitorinq, qiymətləndirmə və elektron məlumat bazaları üzrə məsul şəxs; 1 aparıcı mütəxəssis, vərəməleyhi dərman vasitələri (hesablama, satınalma, qeydiyyat, bölüşdürmə) üzrə məsul şəxs; 1 epidemioloq. Əlaqələndirici qurum PSVNP-nin həyata keçirilməsinə və ümumi idarəedilməsinə, onun Azərbaycanda Vərəmə Nəzarət üzrə Milli Proqrama (VNMP) inteqrasiyasına məsuldur. PSVNP İMM-də, MM-də və bütün İT-lərin və CM-lərin TSH-də həyata keçirilir. Əlaqələndirici qurumun vəzifələri: ƏN sistemində PSVNP üzrə texniki siyasətin müəyyən edilməsi və yenilənməsi; Bütövlükdə PS üçün profilaktika, aşkarlanma, diaqnozu təyin edilmiş vərəm hallarının müalicəyə cəlb olunması və vərəməleyhi dərmanlarla fasiləsiz təchizat Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 12 daxil olmaqla vərəməleyhi tədbirlərin planlaşdırılması, proqramın tamlıqla işləməsinin təmin edilməsi. Bu tədbirlər rüblük (ehtiyac olduqda daha tez) olaraq müzakirə edilir və zərurət olduqda dürüstləşdirilir; MM-yə, İMM-yə və TSH-lərə rüblük nəzarət başçəkmələri keçirmək vasitəsilə PSVNP-nin tətbiqinin superviziya və monitorinqinin aparılması. Başçəkmələrin məqsədi yerlərdə “Vərəmi Dayandırmaq” strategiyasının elementlərinin və istiqamətlərinin icra və riayət edilməsinin təmin olunması, dəstəklənməsi və təshih edilməsidir. Superviziyalar proqramın bütün bəndlərini (aşkarlanma, diaqnostika, müalicə, dispanser müşahidə, qeydiyyat və hesabat, səhiyyə maarifi işi, laboratoriya xidməti, dərmanların idarəedilməsi, infeksiyaya nəzarət və s.) əhatə edir. Yoxlamaların nəticələrinə əsasən aşkar edilmiş problemləri və onların aradan qaldırılması üzrə tövsiyələri əks etdirən hesabat tərtib edilir. Tam hesabat ƏN TBİ- nin rəisinə məruzə edilir, surəti yoxlanılan müəssisəyə təqdim olunur; PSVNP-nin aktual məsələlərinin müzakirəsi, eləcə də vərəmlə mübarizə sahəsində milli və beynəlxalq nailiyyətlər barədə MM-nin, İMM-nin və TSH-lərin əməkdaşlarını məlumatlandırılması, həmçinin informasiya mübadiləsi üçün rüblük olaraq yığıncaqların keçirilməsi; ƏN TBİ-nin rəisinə ünvanlanmış hesabat tərtib edilməklə PSVNP-nin icrasının illik monitorinqinin keçirilməsi; Təlim, müalicə, laborator xidmət, azad olunmuş xəstələrin izlənməsi, vərəm üzrə qeydiyyat və hesabat daxil olmaqla texniki sənədlərin siyasətinin standartlaşdırılması yolu ilə PSVNP-nin VNMP-a inteqrasiyasının planlaşdırılması və təmin edilməsi. Bu, PSVNP-nin və VNMP-nin məsul əməkdaşlarının müntəzəm görüşləri ilə təmin olunur; İİV-ə yoluxmuş şəxslər arasında vərəmin profilaktikası, diaqnostikası və müalicəsi daxil olmaqla Vərəm/İİV üzrə müştərək tədbirlərin tətbiq edilməsinin planlaşdırılması və dəstəklənməsi; Bütün maraqlı dövlət təşkilatlarında vərəmlə mübarizə üzrə tədbirlərin təbliğatı və vəkilliyi; PSVNP üçün adekvat işçi heyət siyasətinin təmin edilməsi və bu sahədə tövsiyələrin verilməsi; İşçi heyətinin peşə hazırlığını artırmaq məqsədilə PSVNP-ya cəlb olunmuş tibbi və qeyri-tibbi heyətin müntəzəm təlimlərinin təşkil edilməsi; PSVNP-nin bütün sahələrinin normal işləməsi üçün zəruri dərman vasitələri, laborator, məsrəf və digər materiallar ilə fasiləsiz təchizatın təşkil edilməsi; Diaqnozun təyin edilməsi üçün vərəm ehtimal edilən bütün şəxslərin vaxtında İMM- yə köçürülməsinə və müalicəyə cəlb olunmasına nəzarət edilməsi; PSVNP-nin uğurlu aparılması üçün qeydiyyat, hesabat, təhlil və mövcud məlumatın praktiki tətbiq edilməsi sisteminin təşkili; Müxtəlif beynəlxalq (Qlobal Fond, ÜST, Beynəlxalq Qızıl Xaç Komitəsi və s.) və dövlət təşkilatları ilə sahələr arası əməkdaşlığın və tərəfdaşlığın əlaqələndirilməsi. Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 13 Fəsil 2. Vərəm hallarının aşkarlanması Vərəmin aşkarlanması üzrə başlıca yanaşmalar Yoluxucu vərəm hallarının erkən aşkarlanması və sonrakı müalicəsi infeksiyanın ötürülməsini, xəstələnmə və ölüm göstəricilərini, çoxsaylı və geniş dərmanlara davamlılıq daxil olmaqla dərmanlara davamlı vərəmin (DDV) baş verməsi riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır. Aşkarlanma digər məhbusların, işçi heyətin, ziyarətçilərin və bütövlükdə cəmiyyətin yoluxması üçün mənbə olan yoluxucu vərəm hallarına (yaxmanın mikroskopiyası / əkmə / Xpert TB/RIF üzrə pozitiv hallar) istiqamətlənməlidir. Diaqnostikanın əlçatanlığını yaxşılaşdırmaq, adekvat müalicənin başlanması vaxtını qısaltmaq üçün vərəm hallarının fəal olaraq aşkarlanması tədbirləri və müraciət əsasında aşkarlanma müştərək aparılmalıdır. Vərəm başlıca olaraq aerogen yol ilə ötürülən infeksiya olduğundan və yoluxma mənbəyi əsasən ağciyər vərəmli xəstə olduğundan, analiz üçün əsas bioloji material bəlğəmdir. Bəlğəm yaxmasının mikroskopiyası yoluxucu halların müəyyən edilməsi üçün əsas üsul (sadəliyi və ucuz başa gəlməsi baxımından) olduğundan, onun rolu böyükdür. Müasir müayinə metodları tədricən bəlğəm yaxmasının mikroskopiyasını molekulyar diaqnostika üsulları (Xpert TB/RIF) ilə əvəz etməyə imkan verir. Qeyd edilən üsul Azərbaycan PS-də uğurla tətbiq olunmaqdadır və hazırki sənəddə öz əksini tapıb. Şəxsdə vərəm mikobakteriyasının (VM) aşkar edilməsi vərəm xəstəliyinin olduğunu təsdiq edir. Aşkar edilmiş bütün vərəm halları son diaqnozun və adekvat müalicənin təyin edilməsi üçün birinci həftə ərzində mütləq qaydada İMM-yə köçürülür. Bəlğəmin toplanması qaydaları üçün bax: Əlavə 2. Vərəmin aşkarlanmasının strategiyaları Azərbaycanın PS-də vərəmin aşkarlanması məqsədi ilə bir neçə strategiya tətbiq edilir: Daxil olanların vərəmə görə skrininqi; Kütləvi skrininq; Müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması. Daxil olanların vərəmə görə skrininqi: bu tibbi skrininq penitensiar müəssisəyə yeni daxil olan hər bir məhbusun vərəmə görə məqsədli müayinəsidir. Məhbusun bir penitensiar müəssisədən digərinə hər-hansı köçürülməsi sorğu üsulu ilə hissəvi skrininqin keçirilməsi ilə müşayiət olunur. Yeni daxil olmuş məhbuslar, onlarda vərəmin olması istisna edilənə gədər, digər məhbuslara qarışmamalıdır. Bu müayinə, karantində saxlanma dövrünün ilk üç günü ərzində keçirilir. Skrininqdən keçən bütün şəxslər qeydiyyat kitabında qeydə alınır. Qeydiyyat kitabının nümunəsi üçün bax: Əlavə 3. Bu skrininq forması vərəmin mənbələrinin yenilənməsinin və artmasının qarşısını alır, beləliklə məhbuslar arasında yeni vərəmə yoluxma hallarının sayı azalır. Kütləvi skrininq CM-lərin populyasiyası arasında vərəm hallarının aşkarlanmasına xidmət edir. Bu halda bütün məhbuslar illik əsasda vərəmə görə müayinə olunur. Müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması respirator xəstəliklərə uyğun şikayətləri olan məhbusların müraciətlərinə əsasən müayinələrin keçirilməsidir. Vərəmin aşkarlanması üzrə yuxarıda qeyd edilən strategiyalar bir-birini tamamlayır və onların ayrılıqda tətbiqi PS-də vərəm hallarının adekvat aşkarlanmasına effektiv təsir göstərə bilməz. İT-lərə daxil olanların skrininqi İT-lərə yeni daxil olan bütün şəxslər ilk üç gün ərzində tibbi baxışdan və döş qəfəsi orqanlarının rəqəmsal rentgenoqrafiyasından keçirilməklə vərəmə görə müayinə olunur. İT- də tibbi baxış zamanı skrininq keçirən həkim vərəmə görə standart suallar verir, fizikal Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 14 müayinə aparır, kliniki simptomları qiymətləndirir və vərəm ehtimal olunan şəxslərin qeydiyyatını aparır. Tibbi kitabçada keçirilən müayinələrin nəticələri əks etdirilir, buraya həmçinin rəqəmsal rentgenoqrafiyanın çap edilmiş təsviri bərkidilir. Sonrakı dövrdə döş qəfəsi orqanlarının flüoroqrafiyası / rentgenoqrafiyası aşağıdakı hallarda təkrarlanır: Şəxs İT-də uzun müddət saxlanılırsa, hər 6 aydan bir; İT-dən CM-yə köçürüldüyü zaman (əgər sonuncu flüoroqrafiyadan 3 aydan çox vaxt keçibsə); Xarakterik «ağciyər» şikayətləri ilə müraciət və / və ya vərəmi ehtimal etməyə imkan verən əlamətlər mövcud olduqda (əgər sonuncu flüoroqrafiyadan 3 aydan çox vaxt keçibsə). Vərəm ehtimal edilən məhbuslar vərəmin istisna edildiyi vaxta gədər ayrıca kameralarda saxlanılır. Xüsusi ayrılmış yerlərdə bu məhbuslardan yaxmanın mikroskopiyası / Xpert TB/RIF müayinəsi üçün bir dəfə bəlğəm götürülür. Mikroskopiya / Xpert TB/RIF üzrə pozitiv nəticə əldə edildikdə məhbus İMM-yə köçürülür. Bəlğəm nümunəsinin yaxmanın mikroskopiyası üzrə neqativ nəticəsi əldə edildikdə, duru qidalı mühitə (MGİT) əkilmək üçün məhbusdan ikinci dəfə bəlğəm nümunəsi götürülür. MGİT-də əkmə nəticəsi pozitiv olduğu halda məhbus habelə İMM-yə köçürülür. Xpert TB/RIF / MGİT-də əkmə neqativ olduqda ağciyər vərəmi (AV) istisna edilir və PAL strategiyası icra edilir. Aşağıda İT-lərdə məhbuslar arasında vərəmi istisna etmək üçün tibbi heyətinin fəaliyyətinin alqoritmi göstərilir: Qeyd edilən skrininq nəticəsində vərəmin əlamətləri müəyyən edilməyən İİV-neqativ şəxslərə PAL strategiyası, İİV-pozitiv şəxslərə isə “Üç İ” strategiyası tətbiq edilir. İMM-yə etap edilənə gədər məhbusların bakterioloji statuslarına müvafiq bölüşdürülməklə yerləşdiriliməsinə ciddi nəzarət olunur. Yaxmanın mikroskopiyası / Xpert TB/RIF müayinəsi üzrə pozitiv olanlar “BK (+)”, neqativ olanlar “BK (-)”, Xpert TB/RIF ilə Rifampisinə davamlılıq təyin olunanlar isə “DDV” kimi işarələnmiş palatalarda / kameralarda saxlanılır. Aşkar edilmiş pozitiv və DDV hallar İMM-yə etap edilənə gədər digər məhbuslarla epidemioloji kontakta girməməlidirlər. CM-lərə daxil olanların skrininqi Skrininq CM-yə yeni daxil olan hər bir məhbusa ilk üç gün ərzində keçirilir. Hər yeni daxil olan şəxs üçün vərəmə görə sorğu vərəqi doldurulur. Sorğu vərəqindəki suallara vərəmə uyğun əlamətlər, vərəm tarixçəsi və Bədən Kütləsi İndeksinin (BKİ) hesablanması aiddir. Sorğu / Fiziki müayinə /Rentgen Vərəm ehtimal edilir Yaxmanın mikroskopiyası/ Xpert TB RIF Pozitiv nəticə İMM-yə etap Yaxmanın mikroskopiyası üzrə neqativ nəticə MGIT-də əkmə AV istisna edilir / PAL strategiyası Xpert TB RIF üzrə neqativ Vərəmin əlamətləri yoxdur / PAL strategiyası Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 15 Vərəm ehtimal edilən məhbuslar vərəm istisna edilən vaxta gədər ayrıca kameralarda / otaqlarda saxlanılır. Xüsusi ayrılmış yerlərdə bu məhbuslardan Xpert TB/RIF müayinəsi üçün bir dəfə bəlğəm götürülür. Pozitiv nəticə əldə edildikdə məhbus İMM-yə köçürülür. Aşağıda CM-lərdə məhbuslar arasında vərəmi istisna etmək üçün tibbi heyətinin fəaliyyətinin alqoritmi göstərilir: Qeyd edilən skrininq nəticəsində vərəmin əlamətləri müəyyən edilməyən İİV-neqativ şəxslərə PAL strategiyası, İİV-pozitiv şəxslərə isə “Üç İ” strategiyası tətbiq edilir. İMM-yə etap edilənə gədər məhbusların bakterioloji statuslarına müvafiq bölüşdürülməklə yerləşdiriliməsinə ciddi nəzarət olunur. Xpert TB/RIF müayinəsi üzrə pozitiv olanlar “BK (+)”, neqativ olanlar “BK (-)”, Xpert TB/RIF ilə Rifampisinə davamlılıq təyin olunanlar isə “DDV” kimi işarələnmiş palatalarda / kameralarda saxlanılır. Aşkar edilmiş pozitiv və DDV hallar İMM-yə etap edilənə gədər digər məhbuslarla epidemioloji kontakta girməməlidirlər. İT-lərdə müayinə alqoritmindən fərqli olaraq CM-lərdə şüa müayinə metodları yoxdur, vərəm üzrə sorğu vərəqi doldurulur və bəlğəm nümunələri Xpert TB/RIF üsulu ilə müayinədən keçirilir. Bəlğəm nümunələrinin İT-lərdən və CM-lərdən həftəlik olaraq daşınması xüsusi ekspeditor tərəfindən cədvəl üzrə həyata keçirilir. Toplanmış nümunələr ərazi üzrə penitensiar müəssisələrə təhkim edilmiş laboratoriyalara çatdırılır. Sorğu / Fiziki müayinə Vərəm ehtimal edilir Xpert TB RIF Pozitv nəticə İMM-yə etap Xpert TB RIF üzrə neqativ AV istisna edilir/PAL strategiyası Vərəm əlamətləri yoxdur / PAL strategiyası Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 16 CM-lərdə vərəmə görə kütləvi skrininqlər Kütləvə skrininqlər bir neçə mərhələlər üzrə həyata keçirilir. Kütləvi skrininqə hazırlığın və onun keçirilməsinin təfsilatı üçün bax: Əlavə 4. Kütləvi skrininqin gedişində vərəm hallarının aşkarlanması üzrə iki əsas üsul tətbiq edilir: Sorğunun keçirilməsi; Səyyar rəqəmsal rentgenoqrafiya. Beləliklə, vərəm ehtimal edilən şəxslərin əsas kütləsini müəyyən etmək mümkün olur. İT-lərdə və CM-lərdə müraciət əsasında vərəm hallarının aşkarlanması Vərəmə şübhə doğuran xarakter “ağciyər” şikayətləri və / və ya kliniki əlamətlər ilə məhbusların həkimə müraciət etdikdə onlar vərəm istisna edilən vaxta gədər ayrıca kameralarda / otaqlarda saxlanılır. Xüsusi ayrılmış yerlərdə bu məhbuslardan Xpert TB/RIF müayinəsi üçün bir dəfə bəlğəm götürülür. Pozitiv nəticə əldə edildikdə məhbus İMM-yə köçürülür. Skrininq nəticəsində vərəmin əlamətləri müəyyən edilməyən İİV-neqativ şəxslərə PAL strategiyası, İİV-pozitiv şəxslərə isə “Üç İ” strategiyası tətbiq edilir. İMM-yə etap edilənə gədər məhbusların bakterioloji statuslarına müvafiq bölüşdürülməklə yerləşdiriliməsinə ciddi nəzarət olunur. Xpert TB/RIF müayinəsi üzrə pozitiv olanlar “BK (+)”, neqativ olanlar “BK (-)”, Xpert TB/RIF ilə Rifampisinə davamlılıq təyin olunanlar isə “DDV” kimi işarələnmiş palatalarda / kameralarda saxlanılır. Aşkar edilmiş pozitiv və DDV hallar İMM-yə etap edilənə gədər digər məhbuslarla epidemioloji kontakta girməməlidirlər. Bəlğəm nümunələrinin İT-lərdən və CM-lərdən həftəlik olaraq daşınması xüsusi ekspeditor tərəfindən cədvəl üzrə həyata keçirilir. Toplanmış nümunələr ərazi üzrə penitensiar müəssisələrə təhkim edilmiş laboratoriyalara çatdırılır. Aşkar olunmuş pozitiv vərəm hallarının epidemioloji kontaktları ilə aparılan tədbirlər Penitensiar müəssisələrin tibb xidmətləri hər bir aşkar olunmuş pozitiv vərəm halı barədə 24 saat ərzində təcili bildirişlə TBİ-nin Gigiyena və Epidemiologiya Mərkəzinə Hazırlıq •Müəssisədə saxlanılan məhbusların siyahısının tərtib edilməsi •Müəssisənin əməkdaşları və məhbuslar arasında sanitariya maarifçiliyi işinin aparılması. Skrininq •Hər məhbus üçün sorğu vərəqi doldurulur. • Bütün məhbuslar rentgen müayinəsindən keçirilir •Vərəm ehtimal edilən şəxslərin müəyyən edilməsi və onların siyahısının tərtib edilməsi •Vərəm ehtimal edilən şəxslərdən bəlğəmin toplanmasl və duru qidalı mühitdə əkilməsi Yekun •Əkmə üzrə pozitiv halların İMM-yə etap edilməsi •Əkmə üzrə neqativ şəxslərə PAL strategiyasının tətbiqi •Ftiziatrın sonrakı baxışı Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 17 (GEM) məlumat verir. Sonrakı dövrdə GEM-in nəzarəti altında İT-lərin və CM-nin TSH- ləri bu şəxslərin epidemioloji kontaktların müəyyən edilməsi məqsədi ilə epidemik kəşfiyyat aparırlar. Pozitiv vərəm halı ilə epidemioloji kontaktda olmuş şəxslərin tibbi kitabçalarında müvafiq qeydiyyat aparılır və onlardan Xpert TB/RIF-də müayinə olunmaq üçün bir dəfə bəlğəm nümunəsi götürülür. Bəlğəm analizinin neqativ nəticəsi olduqda iki il ərzində hər altı aydan bir sınaq (Xpert TB/RIF) təkrar edilir. Təcili bildirişin forması üçün bax: Əlavə 5. Penitensiar sistemdə vərəmə nəzarət üzrə Təlimat, 2013 18 Download 5.31 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling