Plastmassalarni qaytaishlash texnologiyasi

m exan ik nuqtayi nazardan «терм оуп ругое п о с л е д е й с т в и е — 
termoqayishqoqlik oqibati» deyiladi.
69

---

T erm o-vakuum qoliplash jaray o n in i shunday texnologik 
sharoitda olib borish kerakki, iloji boricha bu effekt karn bo'lishi 
kerak. Shunda ichki kuchlanish minimumni tashkiJ etadi va buyumni 
ekspluatatsiya qilish harorat intervali ko‘payadi.
Ayrim paytlarda yuqorida aytib o‘tilgan effekt ataylab kuchay- 
tiriladi. M asalan, issiqlikdan qisqaradigan (термоусадочный) 
plyonkalar olishda, mufta va fitinglar ishlab chiqarishda.
Pnevmo vakuum-qoliplash usuli bilan buyum olish uchun list 
shaklidagi termoplastdan zagotovka tayyorlanadi. Zagotovka yuqori 
elastik holatgacha qizdiriladi.
Buning uchun maxsus isituvchi moslamalar qo‘llani!adi. Qiz- 
dirilgan zagotovka maxsus vintlar yordamida qoiip yuzasiga (vakuum 
yoki bosim ostida) tortiiadi. Qolipda shakl-buyum hosil bo‘lgandan 
so‘ng sovitiladi (bosim yoki vakuum ta ’sirida), buyum tortib olinadi. 
Buyum olish jarayoni bosqichlari 15-rasmda keltirilgan.
Bu usul bilan buyum olish 
uchun ko‘proq quyidagi polimer 
m a te ria llar q o ‘llaniladi: ABS, 
U P S , PVX, P P , P E -Y u Z va 
boshqalar.
15-rasm.
Buyum olish 
sxemasi:
/—qolip; 
2
—zagotovka (xom- 
ashyo); 
3—
qizdirish moslamasi.
Shtamplash
— isitilmagan ter- 
moplstlardan mexanik kuch ta ’siri 
ostida buyum hosil qilish texno- 
logiyasi. Bu usul hamma termo- 
plastlar uchun ham to ‘g‘ri kela- 
vermaydi. Masalan, mo‘rt- plastik- 
lardan bu usul bilan buyum olish 
ancha qiyin. Yumshoq plastiklardan 
esa, aksincha, buyum olish oson 
kechadi.