Podshipniklar. Dumalash podshipniklari

SIRPANISH PODSHIPNIKLARI.

Aylanuvchi uk va vallar uzlarining shiplari yoki buyinlari bilan kuzgalmas tayanch podshipniklarga tegib turadi, bu podshipniklar, ship bilan birgalikda aylanuvchi kinematik juftdir. Uk yoki val orkali tayanchga uzatiladigan kuchni podshipniklar kabul kiladi.

B
a’zan kalta uk yuki val ikki podshipnikdan emas, balki bitta podshipnikda urnatiladi: bu xolda podshipnik ancha uzun (l ≈ 12d) kilib yasaladi, valning diametri d ga teng kilib, podshipnikning ikki chekkasiga ishlov beriladi, urta kismidagi l₁: uzunligi esa ishlovsiz koldiriladi.
Podshipnikning eng muxim kismi vkladishlardir. Sapfaning bosimini bevosita kabul kiluvchi bu vkladishlar eyilishga yaxshi ta’sir kilib karshilik kursatishi va zarbali nagruzkalarni sinmasdan kabul kila olishi uchun etarli darajada elastik bulishi kerak.


Afzalliklari.
Vallarda anik yunalish beradi, chunki detallar soni oz, dumalash podshipniklariga nisbatan.
Vkladish bilan val orasida moyli podushka xosil buladi, bu uz navbatida zarb, titrashlarni yaxshi kabul kiladi.
Katta aylanishlarda yaxshi ishlaydi, dumalash podshipniklari ish muddati pasayadi.
Podshipnik ikki bulakdan iborat, shuni uchun xam dumalash podshipniklarini urnatish mumkin bulmagan xollarda urnatiladi.


Kamchiliklari:

Dvigatelni ishga tushirish va tuxtatish vaktlarida ishkalanishni katta bulishi.

Vallar va uklarni podshipnik turgan joylarini eyilishi.
Moy kup sarf buladi.
Katta nagruzka va tezliklarda podshipnik uzeli konstruksiyasi shuningdek uni ishlatish ancha murakkablashadi.


Ishlatilish joylari:

Zarb, titrashda ishlaydigan joylarda (molotalar, porshenli dvigatellarda ).

Tirsakli vallarda:
Vallarni diametri katta bulgan joylarda.
Vallar katta aylanishda ishlaganda (sentrofugalarda).
Stanok shpindellarida.
Sekin aylanadigan dvigatellarda.


Asosiy nazariyalar.

Tayanchlardagi ishkalanish. Ishlash rejimiga karab moylash sistemasi 3 xil buladi.

yarim kuruk: 2. kuyuk: 3. chegaraviy.

Rasm 33. Kesilgan bosim R, bilan siljish tezligi v, urtasidagi boglanish.

Namlash tezligi bilan kattik yuza tezligi tugri chizik konuniga buysinadi tezlik O dan V: (rasm. 33, a).
Moy tezligi va kalinligi parabola konuni buyicha uzgaradi (rasm. 33,b).
Silindrli podshipniklarda moy kalinligi ponasimon shaklida xosil buladi (rasm 33,v).

Ishkalanish nazariyasi. Sirpanish podshipniklarida ishkalanishga ketgan kuvvat shunchalik kup, agar ishkilanish koeffitsientini katta bulsa (rasm 34).
Rasm 34. Ishkalanish koeffitsientining rejim xarakteristikasiga bogliklik grafigi. μ – moylik kovushkokligi:
R – solishtirma bosim,
ω – aylanish burchagi tezligi, 1/sek
f – ishkalanish koeffitsienti.
Podshipnikdagi ishkalanish momenti va kuvvati kuyidagicha topiladi.


bu erda: R – podshipnikka ta’sir kiluvchi kuch, kg:
f – ishkalanish koeffitsienti.
d – val diametri, mm.
n – aylanishlar soni, ayl/min.


Podshipniklarni xisoblash.


Kontakt zurikishi. Sekin aylanadigan vallarda, ya’ni aylanma tezlik V = 0,1 m/s.dan oshmaganda, issiklikni ajralib chikishi uncha katta bulmaydi, u xolda yuzani chegaralangan zurikish buyicha xisoblanadi.

Bu erda: - nisbiy oralik:
∆ - diametrial oralik:
[σ] = 3…5 NV – ruxsat etiladigan zurikish, vkladish kg/sm² materialiga karab kabul kilinadi.
- shartli nisbiy bosim podshinikka ta’sir kiluvchi.
l –podshipnik uzunligi.
d – val diametri.
E – keltirilgan elastiklik moduli.

Eyilishni oldini olish. Agar V>0,1 m/s, u xolda ikki mezon buyicha tekshiriladi.

Ishdan chikish sabablari:

Abraziv eyilish.
Podshipnik kiziganda yuklanishi.
CHarchash natijasida uvalanishi (pitting) ular asosan porshenli dvigatellarda xosil buladi.


Materiallari
Bronza. Bronzali podshipniklar asosan urta tezlikda va katta nagruzkada ishlaganda kullaniladi. (BROF 10 – 1 BR.OTSS – 6 – 3 va bosh)
Babbit. Bular antifriksion materiallar bulib (B89, B 83) ishlatiladi.
CHuyan. CHuyandan bulgan kam podshipniklar kam aylanadigan vallarda ishlatiladi.
Antfriksion chuyan ASCH – 1 va boshkalar.
Metallokeramika. Metallokeramik materiallar, presslash yordamida ishlab chikariladi. Mis, temirlarga grafik yoki kurgoshin kushiladi.
Metal aralashmagan materiallar. Ular plastmassalar, yagochdan tayyorlangan plastmassalar, yagochlar, rezinalardir.


Moylash materialalar
Moylashda ikkki xil moy ishlatiladi:
a) – organik va b) mineral moylar.
Moylovchi suyuklik ishkalanuvchi detallarning sirtini xullashi va yopishi kerak: suyuk va kattik muxit chegarasida ruy beradigan bu xodisa sirpanuvchi jismlar materialiga va suyuklik xossalariga boglikdir. Moylar ayniksa xayvon yoglarida bu xossalar nixoyatda yaxshi buladi.
Moy kovushok ya’ni, joyida ishkalanadigan bulishi kerak:
Ishkalanuvchi sirtlar ponasimon kurinishda ingichka yorik xosil kilishi kerak