"полимерлар кимёсига" кириш

Vazifa: Makroion tomonidan qarama-qarshi ionlarni bog'lanish sabablarini va bog'lanish nimaga bog'liqligipi tushuntiring; polielektrolit bo'kish va uning kelib
224
chiqish sabablarini tushuntiring.
40- Laboratoriya ishi
Polielektrolit makromolekulalari orasidagi kooperativ reaksiyalar Ishning maqsadi: potensiometrik titrlash yordamida, kuchsiz
polielektrolitlar bo'lgan, poliakril kislota (PAK) va polidimetilaminoetilmetakrilat (PDMAEMA) orasidagi roaksiyaning muvozanatini o'rganish.
Reaktivlar: 0,01 n poliakril kislotaning suvli eritmasi; 0,01 n poliakril kislotasining natriyli (PAK-Na) tuzining suvli eritmasi; 0,01 n polidimetilaminoetilmetakrilatning gidroxlorid bilan (PDMAEMA-HCl) suvli eritmasi; HCl ning 0,1 n eritmasi; NaOH ning 0,1 n eritmasi.
Jihozlar: рН- metr; 10 mlli silindr; 50 mlli stakanlar; 2 ta 2 mlli mikrobyuretka.
Ishning bajarilishi: Poliasos va polikislotaning eritmalarini titrlash. 20 ml PAK (yoki PDMAEMA) 0,01 n suvli eritmasi olinib pН=11 bo'lgungacha 0,1 n NaOH bilan (yoki poliasos pH=3 bo'lgungacha 0,1 n HCl eritmasi bilan) titrlanadi. Polielektrolit aralashmalarini titrlash. 20 ml (PAK+ PDMAEMA+HCl) eritmalarining ekvimolyar aralashmasini 0,1 n NaOH eritmasi bilan to рН=8,5 bo'lguncha titrlanadi. Shunga o'xshash 20 ml (PAK-Na+PDMAEMA) ekvimolyar
aralashmasi рН=3 bo'lguncha 0,1 n NS1 eritmasi bilan titrlanadi.
Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi:

v-NaOH yoki НСl ning qo'shilgan miqdori, ml	Eritmaning рН

Olingan natijalarni hisoblash. Bitta chizmaga olingan to'rtala potensiometrik titrlash egri chiziqlari chiziladi. Kislotali muhitda boradigan almashuv reaksiyasining tugallanish darajasi (θ) ni (6.8 yoki 6.9) tenglama bo'yicha hisoblanadi. Hisoblar uchun titrlanish egri chizig'idagi xoxlagan рН ning 5 ta

225
ixtiyoriy nuqtasi uchun olib boriladi, lekin bu nuqtalar dastlabki aralashmaning pH bilan PAK ning pH ga to'g'ri keladigan qiymatlari oralig'ida olinishi lozim.

Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi:

рН	[Н+], mol/l	NaOH			θ, С0	θ
		l	mol	mol/l

Ishqoriy muhitda boradigan reaksiyaning tugallanish darajasini (6.11) tenglamadan hisoblanadi va рК_PA=6,7 deb qabul qilinadi. Hisoblar uchun titrlanish egri chizig'idagi xoxlagan рН ning 5 ta ixtiyoriy nuqtasi uchun olib boriladi, bu nuqtalar dastlabki aralashma va poliasos eritmalarining рН oralig'ida bo'lishlari lozim.

Olingan natijalar quyidagi jadvalga yoziladi:

рН	ОН, mol/l	НСl				θ, С0		θ
		l	mol	mol/l

Olingan θ-рН bo'lgan egri chiziqlar grafik ravishda bitta rasmda ifodalanadi. Vazifa: Kuchsiz polikislota (poliasos) va kuchli dissosiasiyalangan poliasos (polikislota) tuzi orasidagi almashuv reaksiyasining borish sabablarini tushuntirib

bering. θ ni рН ga bog'liq bo'lgan egri chiziqlardan qanday xulosa qilish mumkin?
Hisob uchun tenglamalar

226
_qNaOH- qo'shilgan ishqorning miqdori, mol; V₀- aralashmaning hajmi, l; [Н⁺]- eritmadagi vodorod ionlarining konsentrasiyasi, mol/l; |Н⁺]_PK reaksiyaga kirisha olmagan polikislotani eritmaga chiqarayotgan protonlarining konsentrasiyasi, , PAK uchun

- qo'shilgan kislotaning miqdori, mol; [ОН⁺]– aralashmadagi gidroksid ionlarining konsentrasiyasi, mol/l; V₀- aralashmaning hajmi, l; [ОН^–]_PAK- reaksiyaga kirishmagan poliasosning gidroksil ionlarining konsentrasiyasi,