"полимерлар кимёсига" кириш

32- Laboratoriya ishi Makromolekulaning bo'kish koeffisientini aniqlash
Ishning maqsadi: Polimer zanjirining qo'zg'almagan o'lchamlarini, polistirol makromolekulalarining yaxshi erituvchida bo'kish koeffisientini va makromolekulaning statistik segmenta o'lchamini aniqlash.
Reaktivlar: 0,5 g/dl konsentrasiyali polistirol fraksiyalarining siklogeksanli eritmalari.
Jihozlar: T-16 xildagi termostat, Ubbelode viskozimetri, sekundomer,

210
rezina nok, 10 mlli pipetka (2 dona), magnitli aralashtirgich.

Ishning bajarilishi: Ushbu ishda siklogeksandagi polistirol eritmasining harakteristik qovushqoqligini θ- hararoratda (polistirol-siklogeksan sistemasi uchun 34°С) va 44°С da aniqlash. Har ikkala haroratda toza erituvchi va undan keyin polimer eritmasining oqish vaqtini o'lchanadi. Buning uchun xona haroratida bir-biridan ajralib qavatlanib qoladigan polistirol va siklogeksan aralashmasini magnitli aralashtirgichda qizdirib turib eritma holiga keltiriladi.
Ishni Ubbelode viskozimetrida amalga oshiriladi. Viskozimetrni termostatga (34°С) o'rnatib undagi toza erituvchiniig oqish vaqtini kamida 3 marta o'lchanadi. Bunda sekundomerda o'lchangan vaqt 0,4 sekunddan ko'pga farq qilmasligi kerak. Viskozimetrdagi erituvchini to'kib tashlab uni quritib polimer eritmasidan 7 ml quyiladi va uning ham kapillyardan oqib o'tish vaqtini o'lchanadi. Eritmani suyultirishni bevosita viskozimetrning o'zida avval 7, keyin 14 va oxirgi suyultirishda 28 ml toza erituvchi qo'shib amalga oshiramiz, va har suyultirishdan so'ng eritmaning oqish vaqti aniqlanadi. Har bir harorat uchun alohida jadval tuziladi


Olingan natijalarni jadvalga yoziladi:

Eritma hajmi, ml	Eritma konsentrasiyasi, g/dl	Eritmaning oqish vaqti, sek	nisb. ^=	sol. ^=	kel. ^=

Натижаларни hисоблаш учун олинган натижалар асосида келтирилган qовушqоqликнинг эритма концентрациясига боg’лиqлик графигини иккала hарорат (34 ва 44^оС) учун чизилади ва hосил бo’лган тo’g’ри чизиqларни ордината o’qигача давом эттириб hарактеристик qовушqоqликни hар бир hарорат учун топилади. Полистирол қo’зғалмаган макромолекуласининг o’лчамини qуйидаги формула орqали hисоблаймиз:

211
2 ²

]
[ F


bunda - zanjir uchlari orasidagi o'rtacha kvadratik masofa; F-doimiy qiymat, 2,84·1023; M- monomer zvenosining molekulyar massasi.
Polistirol makromolekulalari o'ramasining yaxshi erituvchidagi (44°С da siklogeksanda) bo'kish koeffisientini quyidagi formula orqali aniqlanadi:

Polistirol statistik segmentining o'lchami, karbozanjirli vinil polimerlar uchun С–С bog'ining uzunligi 0,154 va valent burchagi υ=109,5^о (SinV/2=0,816) ekanligini hisobga olgan holda quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

Bular asosida segmentdagi monomer zvenolari sonini hisoblash mumkin:

Olingan natijalarni jadvalga yoziladi:

		b, nm	nS

212