Polimerlarni qayta ishlash texnologiyasi fanidan ma`ruzalar matni

MA`RUZA
PLASTMASSALARDAN BUYUMLAR ISHLAB CHIHARISH 1.
Buyumlar olish metodlarining sinflanishi
Hozirgi paytda plastmassa buyumlar turli xil usullar bilan ishlab chihariladi. Bu
usullarni aniqlash polimer turiga, uning dastlabki holatiga, shuningdek, buyumning shakli va o`lchovlariga boqliq.
Metodlar turlarining ko`p ekanligi (ular 30 dan ortiq), ularni sinflaSh zarurligini talab qiladi.
Bunda Mak-Kelvi tomonidan taklif xilingan, turli metodlarni bir xil guruhlarga birlaShtiriSh metodi to`qriroq yo`l qisoblanadi. Bunda birinchi guruhga faqat fizik jarayonlarga asoslangan guruhlar kiritiladi, ikkinchi guruhga faqat kimyoviy jarayonlarga asoslangan metodlar, uchinchi guruhga esa fizik-kimyoviy jarayonlarga asoslangan metodlar kiritilgan.
Polimer moddalarning dastlabki holati, ularning tarkibi, Shuningdek, turli fizik- kimyoviy jarayonlarga asoslangan metodlarning sinflaniShi rasmlarda keltirilgan.
Birinchi guruhga (I) bir xil fizik o`zgariShga asoslangan - ekstruziyalaSh, kalandrlaSh, bosim ostida quyiSh va boshqalar kiritilgan. Bunda buyumlarning Shakl
olishi qovuShqoq-oquvchan holatda bo`lgan polimerning deformatsiyalanib sovutiliShi qisobiga amalga oShadi. Bu jarayonlar barchasi qovuShqoq-egiluvchan (vyazkouprugiy), N'yuton suyuqliklari bo`lmagan suyuqliklarning oqiShi qonuniyatlari, polimerlarning kristallaniShi yoki ShishalaniShi bilan tuShuntiriladi. Dastlabki xom aShyo sifatida termoplastik
polimerlar asosidagi granullangan
kompozitsiya iShlatiladi, biroq
ekstruziyalaSh va kalandrlaSh metodlari uchun quruq aralaShtirilgan kukunsimon kompozitsiya yoki val'tslangansuyuqlanmadan foydalaniSh mumkin.
qayta iShlaShning ikkinchi guruhi (II) (rotatsion ShakllaSh, changlaSh va boshqalar) umumiy diffuzitsion-adgeziv jarayonlarni o`z ichiga oladi. Ayni paytda buyumlar kukunsimon massalar va plastmassalarni harorat ta`sirida suyultiriSh va qotiriSh yo`li bilan tayyorlanadi.
Mustaxil guruhlarga (III) eritmalardan buyumlar olish (plyonkalar quyiSh, tolalar ShakllaSh, ShpredinellaSh kabi) texnologik jarayonlar birlaShtirilgan.
Polimer kompozitsiyalarni ko`piklaSh, Shuningdek polimerlar yoki suyuq formopolimerlarni ma`lum Shaklda polimerlaSh V guruhga birlaShtirilgan.
IV guruhning barcha jarayonlari uchun polimerizatsiya yoki polikondensatsiya

reaktsiyalari qonuniyatlari xarakterlidir. Monomer initsiator yoki katalizator bilan aralaShtiriladi va suyuq holatdaShaklga quyiladi, buning natijasida kimyoviy reaktsiya sodir bo`lib polimer hosil bo`ladi. SHaklda monomerlarni polimerizatsiyalaSh metodi bilan list holatidagi materiallar (organik Shisha listi) Shuningdek, turli konfiguratsiyadagi buyumlar olinadi (masalan, kaprolandlar). Orientatsiya, pnevmovakuum ShakllaSh va ShtamplaSh metodlari bilan yuqori elastik holatdagi list va plyonka materiallar qayta iShlanadi (VI). Ularni kalandrlaSh yoki estruziya metodlari bilan oldin olinadi. Bu metodlar uchun polimerlarning cho`ziliShdagi deformatsiyasi, rekristallaniShi va orientatsiyasi xarakterli. SHuning uchun ularni VI guruhga birlaShtirilgan.
Turli xil metodlar bilan olingan buyumlarga qo`Shimcha iShlov beriladi.