Poliploidiya (poli- ko'p va yun.{ploidiya} eidos koʻrinish, shakl) tirik organizmlar hujayrasidagi xromosomalari sonining ularning gaploid miqdoriga nisbatan 3 yoki undan koʻproq marta oshib ketishi

Poliploidiya (poli- Ko'p va yun.{ploidiya} eidos — koʻrinish, shakl) — tirik organizmlar hujayrasidagi xromosomalari sonining ularning gaploid miqdoriga nisbatan 3 yoki undan koʻproq marta oshib ketishi. Bunday

hujayra yoki undan rivojlangan organizm poliploid deyiladi. Xromosomalar soni 3-marta oshganida triploid, 4-marta oshganida tetraploid deyiladi. Poliploid organizm otaona organizmga nisbatan yirik va kuchli boʻladi. P. oʻsimliklar orasida keng Tap-kalgan; madaniy

oʻsimliklar, odatda, poliploid boʻladi. P. hayvonlar orasida ayrim qisqichbaqasimonlar, suvda va quruqlikda yashovchilar, as-karidalarda uchraydi. Sunʼiy P. yuqori harorat, nurlanish, kimyoviy moddalar (kolxitsin va boshqalar) taʼsir et-tirib hosil qilinadi. P. katta

amaliy ahamiyatga ega. Poliploid oʻsimliklar yirik va serhosil boʻladi. P. dan oʻsimlik navlari xususiyatini yaxshilash, yirik va serhosil navlar yetishtirishda keng foydalaniladi. Rus olimi B. L. Astaurov tut ipak qurti ikki xil

zotining duragaylaridan serpusht tetraploid zotni yetish-tirgan. Ana shu asosda Astaurov ayrim jinsli hayvonlarning poliploid formalari partenogenez va gibridizatsiya usuli bilan kelib chiqishi mumkinligini amalda isbot qildi.[1]

poliploidiya Bu hujayra yadrosiga homolog juftlarni tashkil etuvchi xromosomalarning to'liq to'plamini (to'liq to'plamlarini) qo'shishdan iborat bo'lgan genetik mutatsiyaning bir turi. Xromosoma mutatsiyasining bu turi euploidiyalar orasida

eng keng tarqalgani va tanada uch yoki undan ortiq to'liq xromosomalar to'plamini olib borishi bilan tavsiflanadi.

Organizm (odatda diploid = 2n) bir yoki bir nechta to'liq xromosomalar to'plamini olganda poliploid hisoblanadi. Nuqta mutatsiyalar, xromosoma inversiyalari va takrorlanishlardan farqli o'laroq, bu jarayon keng miqyosli, ya'ni xromosomalarning to'liq to'plamlarida sodir bo'ladi.

Gaploid (n) yoki diploid (2n) bo'lish o'rniga, poliploid organizm tetraploid (4n), oktoploid (8n) va undan kattaroq bo'lishi mumkin. Ushbu mutatsiya jarayoni o'simliklarda juda keng tarqalgan va hayvonlarda kam uchraydi. Ushbu mexanizm atrof-muhitdan harakatlana olmaydigan o'tirgan organizmlarda irsiy o'zgaruvchanlikni oshirishi mumkin.