Prezentatsiya tayyorladi: Rabbimov J. Tekshirdi: Choryorqulov G’. Mavzu: Tovar moddiy zahiralar hisobi. Ustav kapitali va moliyaviy qo’yilmalar

Moliyaviy terminologiyaga ko'ra, "nizom" so'zi, xususan, tashkilotlarning asosiy fondining ta'rifiga ishora qiladi. Bu birinchi bo'g'inga urg'u berib, nizomga munosabatni bildiradi. Ta'rif ustav kapitali, ustav fondi yoki shaharning ustav sudi kabi iboralarda qo'llaniladi. "Qonuniy" ma'nolaridan foydalanish biror narsa tomonidan o'rnatilgan tushunchada qo'llaniladi. Ta'rif harbiylashtirilgan tashkilotlarning nizomlariga ko'proq mos keladi. Masalan, qonun hujjatlarida belgilangan forma. Biroq, morfologik jihatdan ikkala so'z ham bir xil.

Kapitalning asosiy fondi tashkilotdagi ishtirokchilarning ulushlaridan iborat. Ko'pincha kapital miqdori biznesning tug'ilish bosqichida har bir ta'sischining huquq va majburiyatlarini aniqlash uchun ishlaydi.

Bozor munosabatlariga o’tish bo’yicha O’zbekiston Respublikasida amalga oshirilayotgan iqtisodiy islohot teran va keng miqyosda davlat mulkini xususiylashtirish jarayoniga, aksioner jamiyatlari, xususiy korxonalar, qo’shma korxonalar va shunga o’xshaganlarni tashkil etishga asoslangan. Bu jarayonlar quyidagi infratuzilmalar bilan chambarchas bog’langan: tijorat banklari, investitsiya va sug’urta fondlari, birjalar, moliya–sanoat guruhlari, lizing kompaniyalari, maslahat va auditorlik firmalari va h. k. Kapital bozorini rivojlantirish maqsadida O’zbekistonda fond birjalari mavjudligini alohida e’tirof etish kerak. Qimmatli qog’ozlar bozorini tartibga solish tegishli normativ huquqiy bazaga asoslangan.

Qimmatli qog’ozlar muomalasi deganda qimmatli qog’ozlarni tasarruf etuvchilarni almashishga olib keluvchi, ularni oldi – sotdi va boshqa xarajatlari tushuniladi. Qimmatli qog’ozlarni har qanday korxona, aksioner jamiyati va kredit muassasalari chiqarish huquqiga ega. Qimmatli qog’ozlar chiqarish va muomalada bo’lishi O’zbekiston Respublikasi qonunchiligi bilan tartibga solinadigan aksioner jamiyatlarning aksiyalari, obligatsiyalar, depozit sertifikatlari, veksellar va boshqalar kiradi. Aksiya – aksioner jamiyatini boshqarishda, jamiyatning foydasida va jamiyat tugatilganda mulk qoldig’ini taqsimlashda qatnashish huquqini beruvchi aksioner jamiyatining ustav kapitaliga qo’shilgan mablag’ni tasdiqlovchi qimmatli qog’ozdir. Aksiya harakat muddatiga ega emas va u aksioner jamiyatining faoliyati davomida harakatda bo’ladi.