Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning 2017-yil 7-fevraldagi O‘zbekiston

 
 
 
 
(1.3.3) 
𝐍𝐮
𝐜
= 𝟑. 𝟕𝟓 ∙ 𝟏𝟎
−𝟑
∙ 𝐏𝐞
д
 
 
 
(1.3.4) 
bu yerda, Ni
c
= 
𝛃
𝐜
 d/D
c
 - dispersion faza uchun Nusselt kriteriysi; Pe
c
 = 
w
d
/D
c
- dispersion faza uchun Pekle kriteriysi; D
c
- dispersion fazadagi 
diffuziya koeffitsiyenti, m
2
/s; d - tomchi diametri, m;
w
- tomchining dispersion 
fazadagi tezligi, m/s; 
𝑵𝒖
д
=
𝛃
д
d/
𝐃
д
i - dispers faza uchun Nusselt kriteriysi; 
𝐃
д
 - 
dispers fazadagi diffuziya koeffitsiyenti, m
2
/s. 
Massa o'tkazish koeffitsiyentlari quyidagi tenglamalardan aniqlanadi: 
𝑲
𝒚
=
𝟏
𝟏
𝛃д
+
𝝋
𝛃𝐜
𝑲
𝒙
=
𝟏
𝟏
𝝋𝛃д
+
𝟏
𝛃𝐜

(𝟏. 𝟑. 𝟓) 

Agar hamma diffuzion qarshilik faqat dipersion fazada mujassam bo’lsa, 
(1.3.5) tenglama 
𝑲
𝒙
= 𝛃
𝐜
ko’rinishiga kelib qoladi. 
Agar hamma diffuzion qarshilik faqat dipersion fazada bo’lsa, ya’ni 
tomchining ichida (1.3.5) tenglama 
𝑲
𝒚
= 𝛃
д
ko’rinishga kelib qoladi. 
Unda massa o’tkazishning asosiy tenglamasini quyidagicha yozish mumkin: 
𝐌 = 𝑲
𝒙
∙ ∆𝐱
𝐨′𝐫
∙ 𝐅 (1.3.6) 
𝐌 = 𝑲
𝒚
∙ ∆𝐲
𝐨′𝐫
∙ 𝐅 
 
 
( 1 . 3 . 7 )
 

---

13
1.4. Ekstraksiya jarayonini tashkil etish usullari 
Sanoat miqyosida davriy va uzluksiz ekstraksiya jarayoni quyidagi 
sxemalar asosida tashkil etiladi: bir pog'onali, ko'p pog'onali, qarama- qarshi 
yo'nalishli va ko'p pog'onali o'zaro kesishgan yo'nalishli. 
Bir pog'onali ekstraksiya asosan ajratish koeffitsiyentining qiymati juda 
katta bo'lgan hollarda ishlatiladi. Bu sxema davriy yoki uzluksiz bo'lishi mumkin 
(1.4.1a-rasm). 
Aralashtirgichli qurilmaga boshlang'ich eritma F, konsentratsiyasi 
x
b
bo'lgan L(kg) miqdordagi erituvchi va ekstragent E yuklanadi. So'ng, 
aralashtirgich yordamida ular aralashtiriladi va ikki qatlamga ajratiladi, ya'ni 
ekstrakt Э va rafinat R ga. 
Emulsiyalarni ajratish uchun tindirgich va qiyin ajratiladigan emulsiyalar 
uchun esa separatorlar ishlatiladi. 
Bir pog'onali ekstraksiya jarayonini uchburchakli va to'g'ri burchakli 
diagrammalarda ko'rib chiqamiz (1.4.1b-rasm). 

---

14
1.4.1-rasm. Bir pog’anali ekstraksiya (a) va jarayonni u-x 
koordinatlari (b) va uchburchakli (v) diagrammada tasvirlash. 
Boshlang'ich eritma aralashtirilganda uch komponentli aralashma hosil 
bo'ladi va uning tarkibi aralashtirish chizig'i FE da joylashgan N nuqta bilan 
xarakterlanadi. Aralashmani ajratish natijasida ekstrakt va rafinatga bo'linadi. 
Ularning tarkibi N nuqta orqali o'tadigan, muvozanat xordasida yotuvchi R vaЭ 
nuqtalar bilan belgilanadi, Ekstragent modulini richag qoidasiga binoan topish 
mumkin: 
𝑬
𝑭
=
𝑭𝑵
̅̅̅̅
𝑬𝑵
̅̅̅̅