JEKE KOMPYUTERDIN’ PROGRAMMALIQ TA’MIYINLENIWI
Programmalıq ta’miynat
Apparatlıq ta’miynat
(hardware)
Programmalıq ta’miynat
(software)
Paydalanıwshının’ kompyuter menen o’z-ara baylanısı
Programmalıq ta’miynat
- A’meliy programmalıq ta’miynat – paydalanıwshının’ o’zinin’ ma’selesin sheshiwge arnalg’an programmalar
- tekstli redaktorlar
- grafikalıq redaktorlar
- mag‘liwmatlar bazası …
- Sistemalıq programmalıq ta’miynat – paydalanıwshının’ ha’m a’meliy programmalardın’ apparatlıq ortalıq penen o’z-ara baylanısın ta’miyinleydi
- Programmalastırıw sistemalari – jan’a programmalar jaratıw quralları. Paydalanıwshının’ programmaları – paydalanıwshılar o’zlerinin’ jeke mu’ta’jligi ushın du’zedi.
Programmalıq ta’miynat
Apparatlıq ta’miynat
(hardware)
sistemalıq PT
a‘meliy PT
Programmalastırıw
sistemaları
Paydalanıwshılar
Programmistler
A’meliy PT. Tekstler menen islesiw.
- Tekstli redaktorlar– tekstli hu’jjetlerdi bezewlersiz redaktorlawshı
- Tekstli protsessorlar– tekstli hu’jjetlerdi redaktorlaw ushın
- WordPad – fayllar*.doc (tekst + suwretler)
- Word – fayllar*.doc, *.docx (tekst + suwretler + tablitsalar + avtofiguralar + diagrammalar …)
- OpenOffice Writer – fayllar*.odt
A’meliy PT. Su’wretlerdi qayta islew.
- Grafikalıq redaktorlar
Rastrli:
- Paint – fayllar *.bmp (ja’nede *.gif, *.jpg)
- Adobe Photoshop – fayllar *.psd
- Gimp –
- Paint.NET –
Vektorli:
- CorelDraw – fayllar *.cdr
- Adobe Illustrator – fayllar *.ai
- Inkscape –
- OpenOffice Draw – fayllar*.odg
A’meliy PT.
- Video redaktorlar (fayllar *.avi, *.mpg, *.wmv)
- Movie Maker (Windows quramında)
- Pinnacle Studio
- Adobe Premier
- Baspadan shıg’arıw sistemaları – baspa materialların tayarlaw ushın (gazeta, kitaplar, bukletler)
- Microsoft Publisher
- QuarkXPress
- Adobe InDesign
Offiske arnalg’an PT
- Elektron tablitsalar – tablitsalı mag’lıwmatlar u’stinde esap-sanaq jumısların orınlaw ushın
- Microsoft Excel – fayllar *.xls, *.xlsx
- OpenOffice Calc – fayllar *.ods
- Mag’lıwmatlar bazasın basqarıw sisteması
- Microsoft Access – fayllar *.mdb, *.accdb
- OpenOffice Base – fayllar *.odb
- Prezentatsiya jaratıw
- Microsoft PowerPoint – fayllar *.ppt, *.pptx
- OpenOffice Impress – fayllar *.odp
Internette islew ushin PT
- Brauzerler – ekranda Web-betti ko’riw ushın
- Internet Explorer
- Mozilla Firefox
- Opera
- Safari
- Pochta programmaları– e-mail qabıllaw ha’m jo’netiw
- Microsoft Outlook Express (Windows quramında)
- Microsoft Outlook
- TheBat
- Mozilla Thunderbird
Operatsion sistemalar
Operatsion sistema (ОS) – bul paydalanıwshılarg’a ha’m a’meliy programmalarg’a kompyuterdin’ apparatlıq qurılmaları menen qolaylı interfeysti ta’miyinlewshi programmalar kompleksi.
ОS nın’ atqaratug’ın funktsiyaları:
- Sırtqı qurılmalar menen mag’lıwmat almasıw;
- Fayllar sisteması menen islew (fayllar, papkalar);
- Programmalardı ju’klew ha’m orınlatıw;
- Kompyuterdi tekseriw (testlew), qa’telerdi qayta islew;
- Resurslardı bo’listiriw (protsessor, yad, sırtqı qurılmalar).
Operatsion sistema quramı
- OS ju’klewshisi – bul ju’klewshi disktin’ 0 sektorında jaylasqan onsha u’lken bolmag’an programma, onın’ wazıypası OS nın’ tiykarg’ı bo’limin (yadro) yadqa ju’kleydi.
- yadtı bo’listiriw sisteması
- Kiritiw ha’m shig’arıw sisteması (BIOS = Basic Input and Output System), sistema platasının’ flesh-yad mikrosxemasında
- ju‘klengen waqıtta testlew;
- diskke jazıw ha’m oqıw;
- klaviatura, monitor, printer menen mag’liwmat almasıw;
- kalendar ha’m saat;
- Kompyuterdi sazlaw.
- buyriqli protsessor (command.com, cmd.exe)
- klaviaturadan kiritilgen buyriqlardi orinlaydi;
- basqa programmalardin’ ju’kleniwin ha’m orinlaniwin ta’miyinleydi.
Operatsion sistema quramı
- utilitler (lat. utilitas – payda) – bul kompyuterdi tekseriw ha’m sazlaw ushin arnalg’an xizmet ko’rsetiwshi programmalar:
- diskti bo’limlerge bo’liw (fdisk.exe);
- diskti formatlaw (format.com);
- diskti tekseriw (testlew) (chkdsk.exe);
- reestrdi redaktorlaw (regedit.exe);
- baylanisti tekseriw (ping.exe).
- driver (англ. driver – aydawshi) – bul ba’rqulla yad qurilmalarinda jaylasatug’in ha’m sirtqi qurilmalar menen mag’liwmat almasiwdi ta’miyinleytug’in programma (Windows NT/2000/XP lerde *.sys fayllar)
- Videokarta drayveri, dawis kartasi drayveri, tarmaq kartasi drayveri, printerdin’ drayveri, skanerdin’ drayveri, …
Do'stlaringiz bilan baham: |