«Психология» маъруза матни

Mustaqillik – insonning ijobiy xarakter sifati bo`lib, u mas’uliyatlilik, o`z-o`ziga ishonch bilan bog`liqdir. Bu sifat ijodiy ish bilan mashg`ul bo`lgan kishilarga xosdir.
Taqlidchanlik - o`z fikri va xatti-harakatlarini boshqa kishilar xatti-harakatlaridan ko`chirishga moyillik.
Insonning irodaviy xarakter sifatlari – bu faollik, qat’iyatlilik, jasurlik, orginallik, tashabbuskorlik, o`z-o`ziga ishonch, tartib-intizomlilik, chidamlilik va h.k.
Xarakterlari bir xil bo`lgan ikki kishini topib bo`lmaydi, lekin ayrim kishining xarakteridagi ko`p narsalar, bir guruh kishilar uchun tipik bo`lishi mumkin. Kishining xarakterini tashkil etuvchi individual xususiyatlar irodaga, his tuyg`ular va aqlga taalluqli. Inson shaxsini xarakteri hamisha ko`p qirralidir. Unda alohida xususiyatlar yoki tamonlarni ajratib ko`rsatishi lekin ular bir-biridan ajratilgan holda mavjud bo`lmaydi. Xarakterning strukturaligi uning ayrim xususiyatlari orasidagi qonuniy bog`liqliklarda namoyon bo`ladi. Agar kishi qo`rqoq bo`lsa u tashabbuskorlik, qat’iylik va mustaqillik, fidokorlik va oliyhimmatlik kabi fazilatlarga ega bo`lmaydi.
Xarakterning fizik asoslari.
Ma’lumki nerv sistemasining tipi, oliy nerv faoliyatining turli xususiyatlariga bog`liq buladi.
Temperament nerv sistemasining tug`ma tipi edi, lekin temperament xususiyatlardan iborat, bu xususiyatlarga esa inson faolida ega buladi. Shundan xulosa chiqadiki, xarakterga tug`ma xususiyatlar emas balki atrof muhit unga beradigan tarbiya sabab bo`ladi. Kishining tuyg`ulari, psixik jarayonlar temperamentga bog`liq bo`lib xarakterda aks etadi.
Xarakter tuzilishini bir butunligi aniqlikda, maqsadga egalikda, orginallik va dinamikada namoyon bo`ladi. Xarakterning asosiy xususiyatlaridan biri bu uning aniqligidir. Aniqlik bir necha sifatlarni usvorligida namoyon bo`ladi. Aniq namoyon bo`lmagan sifatlar o`z yorqinligini yo`qotadi.
Bir butunlik – ichki butunlik sifatlarda qarama-qarshiliklarning mavjud emasligi, yo`nalganlik va faoliyat o`rtasida bog`liqlik, anglash va xatti-harakatlardagi uzviylikdir.
3. Kishining xarakteri to`g`risida faqat etakchi xususiyatlarga qarab fikr yuritish mumkin, bu xususiyatlar shaxsning kim ekanligini kuprok belgilab ko`rsatadi. Kishining faolda psixik jarayonlari ustun turishiga qarab xarakter xususiyatlari intellektual, emotsiya va iroda xususiyatlariga ajratiladi. Kishining atrofli voqelikka munosabatiga qarab xarakterning muhim xususiyatlarini quyidagicha ta’riflash mumkin.
1. Kishining xarakteri, boshqa odamlarga bo`lgan munosabatida namoyon bo`ladi.
2. Kishining o`ziga bo`lgan munosabatida obro` talablik, o`z kuchiga ishonmaslik va hokoza...
Kishining o`ziga bo`lgan munosabati.
Shaxsning mehnatga o`z ishiga munosabatida. Jumladan, vijdonlik ishchanlilik tashabbuskorlik, jiddiylikni kiritish mumkin.
Kishilarning narsalarga bo`lgan munosabatida namoyon bo`ladi, faqat ijtimoiy mulkka nisbatan emas, balki o`z buyumlariga nisbatan ehtiyotkorlik yoki ehtiyotsizlik bilan munosabatda bo`lishi va hokoza...
Xarakterning xususiyatlari muayyan undovchi vaj-sabab bildiruvchi kuchga ega bo`ladi.