Psixalogiya fannidan javoblar

Билет №30

1.savol.Xayol xaqida umumiy tuwuncha bering.

Odam o’z hayoti davomida ilgari idrok qilgan narsa va hodisalami tasawur etibgina qolmay, balki hech qachon hayotida uchratmagan narsalarni ham tasawur eta oladi. Boshqacha qilib aytganda, odam faqat ilgari idrok qilgan narsaiarinigina eslash bilan cheklanib qolmay, balki shu paytgacha hech qaerda uchratmagan yangi narsalarini ham o’z hayotida yarata oladi. Shuningdek, avlod-ajdodlarimizning hayotiga doir tarixiy kitoblarni o’qiyotganimizda yoki bo’lmasa, o’qituvchining uzoq chet el mamlakati haqidagi qiziqarli gaplarini eshitar ekanmiz, yuqoridagi narsalarga nisbatan tasawurlar hosil bo’ladi. Xayol qilish jarayonida idrok qilingan obrazlar orqali hosil qilingan tasawurlar va bunday tasawurlami ongimizda xotira orqali orttirilishi tufayli yuzaga keladi. Demak, xayol jarayonining bo’iishi uchun xotira tasawurlarining kutubxonasi bo’iishi shart. Shuning uchun xayolning rivojlanishi insonning bilim boyligi, turmush tajribasi bilan bog’liq.Xayol deb odamning ongida ilgaridan bor bo’lgan vaqtli aloqalaming (assosiasiyaiami) qaytadan tiklanishi va bir-biri bilan yangicha qo’shiJishi orqali narsa va hodisalaming yangi obrazlarini hosil qilishga aytiladi.Xayol - obraz tasawur yoki g’oya shaklida yangi narsaning yaratilishi, ong faoliyati, ya'ni ilgari idrok qilinmagan narsalarning obrazlarini mavjud tasawurlar asosida miyada yaratishda ifodalanadigan faoliyatdir,Xayolning inson hayotidagi o’mi juda kattadir. Istalgan mehnat faoliyatini oladigan bo’lsak, xayolning ishtirokisiz deyarli amalga oshirib bo’lmaydi. Masalan,biror narsa yasash biror o’simlikni o’stirish uchun qo’iga kiritiladigan natijalami oldindan bilish, ya’ni xayolda tasawur etib ko'rish lozim bo’ladi, Shuning uchun xayol juda ko’p faoliyatlaming tarkibiy qismiga kiradi.Kishining butun ruhiy hayoti shaxsning bilish faoliyati va emosional irodaviy holatlari bilan uzviy bog’liq. Xayol idrok xotira tafakkur kabi mantiqiy bilish jarayonlari bilan uzviy bog’liq holda rivojlanadi, Xayolning mahsuli shundaki, u orqali awalgi tajribaiar qayta ishlanadi. Xayol tafakkur bilan shunday bog’liq-ki,xayol ham, tafakkur ham muammoli vaziyatlardan kelib chiqadi va shaxs ehtiyojlariga asoslanadi. Tafakkurda fikrlar, tushunchalar asosida ifodalanadi.Xayol jarayonlarining nerv-fiziologik asoslari.