. Psixikaning namоyon bo‘lish shakllari va ularning o’zarо bоg‘liqligi
|
Psixik jarayonlar
|
Shaxsning individual
psixologik xususiyatlari
|
Bilish jarayonlari
|
Psixolоgik holatlar
|
Individuallik
|
Sezgi
|
Xissiy irodaviy Emotsiyalar
|
Yo’nalishlar
|
Xotira
|
Bardamlik
|
Harakter
|
Idrok
|
E’tiqotlilik
|
Temperament
|
Tafakkur
|
Tetiiklik
|
Qobiliyat
|
Xayol
|
Appatiya
|
Iqtidor
|
Nutq
|
Qiziquvchanlik
|
Aqliy salohiyat
|
№
|
Savollar
|
Javoblar
|
1
|
1- bosqich. Psixologiya ruh haqidagi fan
(er.av VI asr – eramizning XVI asr.)
|
Ruh haqidagi ta’limotlarni har bir olim o‘z ta’limotlarini aytib o‘tishga harakat
qilgan. Birlamchi tushunchalar animistik xarakterga ega bo‘lgan, ya’ni har bir predmetning o‘z qalbi bor deb e’tirof etilgan. Ruhning har bir predmetda mavjudligini harakat va ko‘rinishda aks ettirilganini kuzatganlar
|
2
|
2- bosqich. Psixologiya ong haqidagi
ta’limotdir (XVII-XIX asrlar).
|
Psixologiya ong ta’limoti ortida rivojlanishi psixologiya faniga eksperimental usullarni kirib kelishi.
R.Dekartning fikriga ko‘ra hayvonlarning ruhi yo‘q degan tushunchlarni aytib o‘tganlar. Ularning xatti-harakat formalari reflekslar deb ataladi. Uning fikriga ko‘raongni paydo bo‘lishi va tafakkurning rivojlanishi ichki nutq orqali shakllanar ekan. D.Lokkning fikriga ko‘ra ong insonnning xissiyotlarini orasiga
yashiringandir, u ongni atomik tarzda tahlil qilish usulini qo‘llagan, bunga ko‘ra psixik holatlar birlamchi holatlar sifatida e’tirof etilgan .
|
3
|
3-bosqich. Psixologiyani mustaqil fan. Ochiq tanazzul.
|
1879 – yilda psixologiya mustaqil fan sifatida shakllangan, bunda Vilgelm Vundtning eksperimental psixologiya laborotoriyasini paydo bo‘lishi bilan bog‘liqdir Voqealarning miyyadagi obrazi sifatida sodir bo’luvchi psixik faktlari qonuniyatlari va psixika mexanizmlari to’g’risidagi fandir
|
4
|
4- bosqich (zamonaviy). Inqirozning tamom
bo‘lishi, ilmiy maktablar evolyusiyasi .
|
Bu bosqichga turli xil yo‘nalishlar muhim ahamiyat kasb etadi, psixologiya fanini bir qator amaliy fanlar qatoriga kiritishni rivojlantirish boshlandi, bunda albatta insonning faoliyati va qiziqishlari inobatga olina boshlandi. Faylasuflar оrasida Aflоtun (eramizdan оldingi 428/427—347 yillar) alоhida ajralib turadi. U jоnning qismlari to’g‘risidagi tushunchani yaratdi Shunday qismlardan: a) aql-idrоkni, b) jasоratni, v) оrzu istakni alоhida ajratib ko’rsatdi va
ular tananing turli qismlari (bоsh, ko’krak, qоrin bo’shlig‘i)ga jоylashgan bo’ladi degan fikrni ilgari surdi.
|
|
Mavzu savоllari
|
Bilaman
|
Bilishni istayman
|
Bilib oldim
|
1
|
Psixologiya va falsafa
|
Ilmiy tadqiqotning psixologik metodologiyasi dunyoni bilish
nazariyalariga asoslanadi
|
Psixologiya mustaqil fan sifatida qachon shakllandi
|
Psixologiya falsafaning tarkibida shakllanib, 1879 yilda mustaqil fan sifatida
tarkib topdi
|
2
|
Psixologiya va sotsiologiya
|
Sotsiologiya fani psixologiya fanidan bir qator metodlarni o‘zlashtirib oladi,
bungaquyidagilarni kiritishimizmumkin: shaxsni o‘rganish, insoniy
munosabatlarni o‘rganish, kichik guruhlar, shaxs nazariyalari, kichik guruhlar
tuzilish nazariya metodarini o‘z ichiga oladi.
|
Psixologiya sotsialogiyadan nimalrni o’zlashtirgan
|
Psixologiya sotsiologiyadan quyidagilarni olgan ilmiy ma’lumotlarni yig‘ish
usullari (so‘rov, anketa, intervyu), sotsial o‘rganish nazariyalari va boshqalar.
|
3
|
Pedagogika va psixologiya
|
Pedagogika o‘qitish metodikalarini psixologiya metodikalaridan o‘zlashtiradi
|
Pedologiya fani
|
Boshqa fanlarning qo‘shilishinatijasida pedalogiya fani vujudga kelgan.
Pedologiya 19 asrning boshlarida mavjud bo‘lgan fanlardan biri xisoblanib, hozirgi
kunda bunday fan mavjud emas.
|
|
Savollar
|
Javoblar
|
1
|
Darvin nazariyasi
|
―Tabiiy tanlanish‖ atamasini Ch.Darvin ijobiy va salbiy holammaboplashtirdi,
bu jarayonni sun‘iy tanlanish holati bilan solishtirib undagi ijobiy va salbiy
jihatlarini tahlil qildi. Tabiatda ham tanlanish holatlari mavjuddir, biroq tabiatda
eng yaxshi nav tanlab olinadi, tabiat insondan ko‗ra mukammalroq qilib tanlaydi.
Bunda albatta tabbiy tanlanishda ham sun‘iy tanlanishda ham nasliy omillar
muhim o‗rin tutadi. Bu omillar esa asrlar davomida takomillashib rivojlanib
keladi.
|
2
|
Tabiiy tanlanish
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: |