Пул назариялари

Бу пул тизими мустаҳкам пул тизими бўлиб, инфляцияни инкор этар эди. Муомала учун зарур бўлмаган олтин миқдори яна хазинага қайтар эди. Аммо капитализмнинг инқирози даврида бу мувозанат издан чиқди. Иккинчи жаҳон уруши даврида урушда қатнашаётган давлатлар (АҚШдан ташқари) ўз банкнотларини олтинга алмаштиришни ва олтинни четга олиб чиқишни бекор қилдилар. Олтин муомаладан суриб чиқарилиб, хазинага айлантирилди.

2. Қуйма олтин стандарти

2. Қуйма олтин стандарти

Биринчи жаҳон урушидан кейин 20 йилларда баъзи мамлакатларда қуйма олтин стандарти жорий қилинди.

Бу стандартнинг олтин танга стандартидан асосий фарқи шунда эдики, муомаладаги банкнотлар 12-12,5 кг. олтин қуймаларига алмаштириларди. 12,5 кг.ли қуймага банкнотни алмаштириш учун Англияда 1700 фт. ст., Францияда 215 минг фр. талаб қилинар эди.

Бу билан олтин муомаладан халқаро айланувга чиқарилди. Ички айланишда эса бундай имкониятга фақатгина йирик фирмалар ва пулдорлар эга бўлиб қолдилар, холос.

3. Олтин девиз стандарт

3. Олтин девиз стандарт

Қуйма олтин стандартига кирмаган мамлакатларда банкнотларни бевосита олтинга алмаштириш тикланмади. Бу мамлакатлар ўз кредит пулларини қуйма олтин стандартига кирувчи мамлакатларнинг девизларига (яъни валюталарига) алмаштиришини мўлжалланган эдилар. Бу бир мамлакат валютасининг иккинчи давлат валютасига боғлиқлигини келтириб чиқарар эди. Пул тизимининг бу кўриниши олтин девиз стандарти номини олди.

192933-йиллардаги жаҳон инқирозидан кейин барча мамлакатларда олтин девиз стандартининг баъзи элементларини олтин доллар стандарти ўзида олиб қолди. Бу стандартнинг ўзига хос хусусияти шунда эдики, биринчидан, бу стандартдан фойдаланиш ҳуқуқи фақатгина чет эл эмиссион банклари учунгина сақлаб қолинган эди, иккинчидан, бу стандартда фақатгина АҚШ долларигина олтин билан алмашиниши мумкин эди холос.

1971 йил декабрь ойидан бошлаб долларнинг олтин паритети бекор қилиниши туфайли олтин стандартининг барча кўринишлари ўз кучини йўқотди.