Pul va banklar” fanidan Mavzu: O‘zbekiston Respublikasining pul tizimi va uning rivojlanish tarixi refera t bajardi: Bug`alteriya hisobi va audit yo’nalishi, bh-20-guruh talabasi pulatova shohista denov – 0 Reja

O’ZBEKISTON RESPUBLIKSI OLIY VA O’RTA TALIM VAZIRLIGI
DENOV TADBIRKORLIK VA PEDAGOGIKA INSTITUTI

“Moliya va Bank ishi” kafedrasi

“ Pul va banklar” fanidan
Mavzu:O‘zbekiston Respublikasining pul tizimi va uning rivojlanish tarixi

RE F E R A T

Bajardi: Bug`alteriya hisobi va audit yo’nalishi, 8bh-20-guruh talabasi
PULATOVA SHOHISTA

D E N O V – 2 0 2
Reja:

1. 
   O`zbekiston zaminida pulning paydo bo`lishi.
   
2. 
   Somoniylar davrida pul turlari.
   
3. 
   Temuriylar davrida "amiri" dirhamlari muomalaga chiqarilgan.
   

1. 
   O`zbekiston zaminida pulning paydo bo`lishi.
   

O‘zbekiston Respublikasining pul tizimi va uning rivojlanish tarixi O‗zbekiston zamini va xalqi oldindan mukammal tarixga, sohalar bo`yicha o`z mustaqil tizimiga ega bo`lgan. Shuning uchun biz qisqacha pul tizimimizning tarixi to`g'risida to‗xtalmoqchimiz.
Ba`zi manbalarda keltirilishiga qaraganda, O`rta Osiyoda birinchi pullar Iskandar Zulqarnayn davrida miloddan avval 261 - 250 yillarda chiqarila boshlangan.O`zbekiston Respublikasi zaminida, ya`ni Buxoro davlatida birinchi metall pullar zarb qilingan. Metall pullar zarb qilingunga qadar Buxoro davlatida savdo-sotiqda pul birligi sifatida bug'doy va qog'oz material ishlatilgan. Birinchi metall pullar Buxoro davlatida 700 yillarda zarb qilingan. Bu pullar kumush tangalar bo`lib, Buxoro davlati shohi Kana Buxoro xudot tomonidan chiqarilgan. Tanga yuqori sifatga ega bo`lgan toza kumushdan zarb qilingan. Tanga o`rtasida shohning tasviri va uning atrofiga Qur`on oyatlaridan yozilgan.
Bu kumush pullar "dirham" deb atalgan. Buxor xudot 40 yil davlatni boshqargandan keyin, taxtga xalifa Abu Bakr Siddiq o`tirgan. Abu Bakr, keyinchalik shoh Horun ar-Rashid davrida Buxoro davlatida pul tizimi barqaror bo`lib, savdo ko`proq dirhamlarda olib borilgan. Bu orada Xorazm davlati ham o`zining kumush tangalarini muomalaga kiritgan. Lekin aholi ko`proq dirhamlar bilan savdo olib borishni afzal ko`rgan. Dirhamlarga bo`lgan talabning oshishi, Buxoro davlatining ko`pgina boshqa mamlakatlar bilan savdo olib borishi hamda dirhamlarning juda yuqori proba va sifatga ega bo`lishi asta - sekinlik bilan ularning muomaladan yo`qolishiga olib kelgan. 801 yilning kuzida taxtga Gidrif kelgan va u pul tizimini barqarorlashtirish maqsadida muomalaga 6 turdagi oltin, kumush, teri, temir va mis, har xil metall qorishmasidan zarb qilingan pul birliklarini chiqargan.
Bu pullar xalq orasida "gidrifi"lar degan nom olgan. Kumush gidrifilar dirhamlarga qaraganda sifati past va kumush temir qorishmasi natijasida qoramtir rangda bo`lgan. Bu pullar aholi orasida muomalada yaxshi qabul qilinmagan, shuning uchun davlat oldingi pulga nisbatan yangi kumush gidrifining majburiy kursini belgilab qo`ygan, ya`ni 6 gidrifi 1 dirhamga tenglashtirilgan va asta-sekinlik bilan soliq va to`lovlarni faqat gidrifida olishni joriy qilish orqali 1 gidrifini 1 dirhamga tenglashtirishga erishilgan. Davlat tomonidan har xil soliq va to`lovlarni faqat gidrifida to`lashni joriy qilish natijasida 822 yillarga kelib 100 kumush dirham 70 gidrifiga, 1 gidrifi tillo 7,5 gidrifi kumushga tenglashtirilgan. Gidrifilar Buxoroda Mahak Qasrida zarb qilingan. Shuni ta`kidlamoqchimizki, birinchi rus davlatida muomalada paydo bo`lgan metall pullar dirhamlar hisoblanadi. Rus davlatida dirhamlar bir necha bo`laklarga bo`linib muomalada ishlatilgan.
Topilmalar shuni ko`rsatganki, rus davlatida IX-X asrda savdoda qo`llanilgan dirhamlar 40 bo`lakka bo`linib, har bir kumush bo`lakchasi pul birligi sifatida ishlatilgan. Keyinchalik rus davlatiga, Yevropa davlatlariga metall pullari kirib kelgan va faqat X asrning oxiridagina Kiyev knyazi Vladimir tomonidan birinchi rus tangalari "grivni" zarb qilingan. 60 X asrning o`rtalari (943-954 yillar)da

2.