Pulning nominallik nazariyasi
Qiymatni oddiy yoki tasodifiy shakli
Download 416.93 Kb. Pdf ko'rish
|
PULNING NOMINALLIK NAZARIYASI 1
- Bu sahifa navigatsiya:
- 8. Qiymatning to’la yoki kengaygan shakli
- 9. Qiymatning umumiy shakli
|
1. Qiymatni oddiy yoki tasodifiy shakli.
Bu tovar ishlab chiqarishning dastlabki davriga to’g’ri kelib tovarlar pulsiz bir- biriga bevosita ayirboshlangan. Bunda mahsulot ayriboshlash uchun ishlab chiqarilmagan, lekin uni ortikchasi tasodifiy shaklda ayirboshlangan. Tasodifiy ayirboshlash mehnat mahsulotining tovarga aylanganligini ifodalaydi. Ayriboshlash natijasida tovar mahsuloti o’ziga teng qiymatli ekvivalent mahsulotga ayriboshlanadi. Ayriboshlash jarayonida iste’molni qondirish birinchi darajali masala, tovarlar qiymatini taqqoslash esa ikkinchi darajali masala sifatida qaralgan. Masalan, 1 bolta = 20 kg don. 8. Qiymatning to’la yoki kengaygan shakli Tovar ayriboshlash rivojlanishi bilan tasodifiy qiymat shaklidan to’la yoki kengaytirilgan shakliga o’tilgan. Bunday ayriboshlashda bir tovarga qarama-qarshi faqat bitta tovar emas, balki bir nechta tovarlar ishtirok etadi. Masalan, Sudanliklarda 10-15 bosh qo’y 10 Qop tuz 20-30 bosh echki 2 bosh buqaga ayirboshlangan. Bunda o’z qiymatini boshqa tovarga ayirboshlanayotgan tuz nisbiy qiymat shaklida, qolganlari, ya’ni qo’y, echki va buqa esa qiymatni o’zida ifoda etuvchi material bo’lib xizmat qiladi va ularning qiymati ekvivalent qiymat shaklida turadi. 9. Qiymatning umumiy shakli Ishlab chiqarishning rivojlanishi bilan ayirboshlanadigan mahsulotlar soni ham ortib boradi va ayirboshlashda murakkab holat vujudga keladi. biror bir tovar sohibi ushbu tovarni o’zining iste’moliga zarur bo’lgan boshqa bir tovarga ayirboshlanishi uchun avvalom bor o’zining tovariga ehtiyoji bo’lgan boshqa bir iste’molchini topmog’i kerak bo’ladi, ayirboshlash murakkablashib uning rivojlanishiga to’sqinlik qiladi. Asta-sekin tovarlar orasida hamma tovarlarga ayirboshlanaoladigan va hamma tovarlar qiymatini o’zida ifoda eta oladigan maxsus tovar ajralib chiqadi. Tovarlar dunyosidan chiqqan maxsus tovar qolgan barcha mahsulotlar uchun umumiy ekvivalentga aylanadi. XULOSA Pulni kelib chikishining asoslari. Pulning mohiyati va xususiyatlari. Pulning qiymati va iste’mol qiymati. Pulni paydo bo’lish tarixi. Pulni paydo bo’lishi va qiymatning shakllari. Pul taraqqiyotining bosqich va shakllari. Qimmatli metallarni pul vazifasini bajarishining sabablari. Qog’oz pullar muomilasini tashkil etishda ayrim shaxslarning o’rni. Bozor iqtisodiyoti sharoitida pulning ahamiyatini oshishining sabablari. Pulning funksiyalari va ularning o’zaro bog’liqligi. Iqtisodiyotni rivojlantirishda pul barqarorligini ta’minlashni o’rni. Pul to’g’risidagi metallik, nominallik, miqdoriylik va monitarizm nazariyalari hamda oltin tanga standarti, qo’yma oltin standarti va oltin deviz standarti va boshqa oqimlar. XULOSA Shuning uchun metall pul muomalasining evolyutsiyasi ingotlar og'irligi va nozikligi bilan markalana boshlaganiga olib keldi va keyinchalik har bir muomalada ularni tarozida tortish kerak emas, chunki ularning vazni nufuzli savdogar markasi bilan tasdiqlangan. Ushbu jarayondan asta-sekin ma'lum miqdordagi metall bo'lgan tanga paydo bo'ldi, unga ma'lum bir shakl berilgan va vazni va nozikligini tasdiqlovchi shtamp o'rnatilgan. Bu pullar davlatlarning pul birliklari sifatida suveren pul tizimlarining birinchi, asosiy elementiga aylandi, garchi O'rta asrlarda nafaqat suveren podshohlar, balki yirik feodallar, nufuzli savdogarlar va bankirlar o'z tangalarini zarb qilish huquqiga ega edilar. Metall pul tizimlari juda uzoq vaqt davomida mavjud bo'lgan, shuning uchun juda ko'p turli xil shakllar paydo bo'lgan. |
