Qabul qilingan atamalar va qisqartmalar

QOIDADA KABUL KILINGAN TERMINLAR

Terminlar	Tushunchasi (mazmuni)
Brigada (naryad yoki farmoyish bilan)	Tarkibida ish bajaruvchi yoki nazorat kiluvchini kushib Xisoblaganda 2 va undan kup a’zolari bulgan brigada.
Elektr uzatish tarmogi	Ochik Xavoda joylashgan simlar orkali elektr energiya yuboriladigan va izolyatorlar va armaturalar yordamida ustunlarga yoki kronshteyn va tayanchlar yordamida inshootlarga (kuprik imorat va Xokazolarga) mustaXkamlangan uskuna. Elektr uzatish tarmogini boshlanishi va oxiri deb, tarmok portali yoki taksimlovchi uskunagakiruvchi kismi Xisoblanadi. Shaxobchalar uchun esa, shaxobchaga ajralgan yerdagi ustun va tarmok portali yoki taksimlovchi uskunaga kiruvchi kismi Xisoblanadi. Bunda portaldagi Xavo elektr uzatish tarmogi tomonidagi portalga osilgan izolyatorlar, Xamda simlar maXkamlangan kiskichlar Xavo elektr uzatish tarmogiga karashlidir. Ushbu portaldan podstansiyadagi taksimlovchi uskunalar tomoniga tortilgan osma izolyatorlar, boshka portallar orasidan tortilgan sim, Xavo elekr uzatish tarmogi simidagi Xar xil uskunalarga (uchirish-yokish apparatlariga, razryadniklarga, aloka kondensatorlariga va Xokazolarga) tushgan simlar, Xamda yukori chastotali zagraditellar Xavo elektr uzatish tarmogiga karamaydi.
Kuchlanish ta’siri doirasidagi elektr uzatish tarmogi	110 kV va undan yukorikuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoglarining uk chizigidan: 110 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmogi uchun ………………………….100 150, 220 kV …………………………...150 330, 500 kV …………………………...200 750, 1150 kV ………………………….250 metr masofada, umumiy uzunlikdagi ba’zi joylarda 2 km-dan kam bulmagan yoki bor uzunligi buyicha utadigan Xavo elektr uzatish va aloka tarmoglari kuchlanish ta’siri doirasidagi tarmoklarga kiradi.
Ikkilamchi (yordamchi) zanjir	Elektrostansiyalardagi (podstansiyalardagi) asboblar va boshkaruv, avtomatika, ulchov, Ximoya va signalizatsiya uskunalarini bir-biriga boglovchi simlar va kiskichlar katori yigindisi.
«Zarur», «shart», «kerak»	Ushbu Koida talabini bajarilishi majburiyligini bildiradi
«Mumkin», «ruxsat etiladi»	Ushbu koida talabini maXalliy sharoitda karab istisno sifatida majburan (noilojlikdan) kullanilishini bildiradi.
Birinchi ijozat	Naryad yoki farmoyish bilan bajariladigan ishga birinchi bor ruxsat berish.
Kayta ijozat	Ushbu naryad bilan avvaldan bajarilayotgan ishni davom ettirish uchun ish joyiga kayta ijozat berish.
Elektr maydonini ta’sir doirasi	Elektr maydonini kuchlanganligi 5 kV/m-dan kup bulgan ochik maydon.
Ekranlash maydoni	Elektr maydonini kuchlanganligi 5 kV/m-dan kam bulgan elektr maydoni ta’sir chegarasi yakinidagi maydonda joylangan bino va inshootlar, Xamda yerga ulangan metall konstruksiyalar, uskuna poydevorlari, transfor-matorlar va yirik gabaritli inshootlar joylashgan maydon.
Kommutatsion apparatlar	Elektr zanjirlarini bir-biriga ulash-uzish va uzi orkali tok utkazish uchun muljallangan elektr apparatlari (uchirgich, kuvvat uchirgichi, uzgich, ajratgich, avtomat, paketli uchirgich, saklagich va Xokazolar.
Yuk kutarish mashinalari	«Yuk kutarish kranlarini tuzilishini va xavfsiz ekspluatatsiya kilish koidalari»-ga taallukli bulgan barcha turdagi kranlar, kran-ekskavatorlar (ishlarni pulat arkonga osilgan ilgaklar yordamida bajaradigan ekskavatorlar), tallar, yuk va odam kutaruvchi lebedkalar.
Mexanizmlar	Gidravlik kutargichlar, teleskopik minoralar, ekskavatorlar, traktorlar, avtoyuklagichlar, burgilash-krav mashina-lari, mexanik privod yordamida uzaytirish yoki kiskartirish mumkin bulgan narvonlar va Xokazolar.
Mexanik kulf	Bandli maxsus va oddiy kalit bilan ochiladigan va berkitiladigan kulflar.
Buzilmagan elektr maydonining kuchlanganligi	Ish jarayoni mobaynida odam bulishi mumkin bulgan maydonda aniklanadigan odamlar bulishining ta’siridan uzgarilmagan elektr maydonining kuchlanganligi.
Naryad-ijozat (naryad)	Ishni xavfsiz bajarish uchun javobgar shaxslarni, brigada tarkibini, yetarli darajada belgilangan xavfsizlik choralarini, uning boshlanish va tamomlash vaktlarini, ish mazmunini belgilovchi rasmiy maxsus blankada tuzilgan farmoyish.
Xavo elektr uzatish va aloka tarmoklarini kurik maydoni	Xavo elektr uzatish tarmogi buylab, ularning ishlab turgan Xolatida, eng chetda joylashgan simlari chegarasidan: 1 kV kuchlanishgacha bulgan Xavo elektr uzatish va aloka tarmolari uchun ……………………………….2 1-20 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoklari uchun ………………………………10 35 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoklari uchun ………………………………15 110 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoklari uchun …………20 150, 220 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoklari uchun ………………………………25 330, 500, +-400 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoklari uchun ………………………………30 750 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoklari uchun ……………………..…40 1150 kV kuchlanishli Xavo elektr uzatish tarmoklari uchun ………………..………55 metr vertikal tekislikdagi masofada, tarmokning ikkala tomoni buylab, kurik-lanadigan yer va Xavo bushligi sifatidagi maydon. 2. Kemalar katnovchi suv Xav-zalari (daryolar, kanallar, kul- lar va Xokazolar) ustidan utgan Xavo tarmoklari uchun ikkala tomondan Xavo bushligi buyicha — 100 metrdan masofadagi maydon, kemalar katnamaydigan suv Xavzalari uchun esa kuruklikdan utadigan Xavo elektr tarmoklari uchun kabul kilingan vertikal tekislikdagi masofalar maydoni belgilanadi.
Kabelli elektr uzatish tarmoklari va kabeli aloka tarmoklarini kurik maydonlari	1. Kurik maydoni deb, yer os-tida joylashgan tarmoklarning eng chetdagi kabelidan ikki tomonga kabelli elektr uzatish tarmoklari uchun 1 metrdan kabelli aloka tarmoklari uchun 2 metrdan vertikal tekislikdagi masofa belgilanadi. 2. Suv Xavzalari ostidan utgan kabel tarmoklari uchun suv satXi va suv tubi oraligi buyicha suv maydonining kabelli elektr uzatish tarmogi va kabelli aloka tarmogi buylab, vertikal tekislik chegarasida, eng chetdagi kabelning ikkala tomonidan 100 metrdan nariga joylashgan kismikabul kilinadi.
Ma’muriy-texnik xodim	Rayon energetika boshkarmalari (birlashmalari), korxonalari, sexlari, laboratoriyalari, elektr tarmoklari tumani va uchastkalari raXbarlari, bulim va xizmat boshliklari, ularning muovinlari Xamda ma’muriy vazifalar yuklatilgan muXandis, texnik va ustalar.
Navbatchi xodim (navbatchi)	Smenada navbatchilik kilayotgan va tezkor boshkaruv va tezkor uchirish-yokishiga ruxsat etilgan xodimlar: dispetcherlar, navbatchi muXandis va texniklar, smena boshliklari, uyda navbatchilik kiluvchi va boshkaruv shchitlari navbatchilari, tezkor Xarakatdagi brigada a’zolari. Ushbu Koida matnida yukoridagi xodimlarni ajratish talab kilinmasa, «navbatchi» termini ishlatiladi.

Tezkor-ta’mirlovchi xodim	Biriktirilgan elektr kurilmalari Xajmida tezkor xizmat kursatish maksadida tayyorlab, maxsus urgatilgan ta’mirlovchi xodim.
Ta’mirlovchi xodim	Elektrostayatsiyalar, podstan-siyalar, kabelli va Xavo elektr uzatish tarmoklari, kabelli va Xavo aloka tarmoklari, rele Ximoyasi, avtomatika, ulchov asboblarida, izolyatsiya va momakaldirokdan Ximoya kiluvchi vositalarda, dispetcherlik va texnologik boshkaruv vositalarida ekspluatatsion-ta’mirlash xizmatlari bilan shugullanuvchi muXandislar, texniklar, ustalar, ishchilar, elektrolaboratoriya xodimlari.
Ish joyini tayyorlash	Ish joyida ishni xavfsiz bajarishni ta’minlash uchun bajarilgan texnik tadbirlar.
Kushilma	Elektrostansiya, podstansiya va Xokazolar chegarasida joylashgan, taksimlovchi uskunaga, generatorlar-ga, shchitlarga, yigimlarga ulangan, kuchlanishi, nomi va maksadi bir bulgan elektr zanjiri (uskuna va shinalar) bir kushilma Xisoblanadi, Uramlarining sonidan kat’iy nazar Xar xil kuchlanishli bir transforma-torga, ikkita tezlikda ishlovchi elektrodvigatelga ulangan elektr zanjiri Xam bir kushilma deb Xisoblanadi. Kup burchakli, biryarim va Xokazo burchakli sxemalar orkali ulangan transformatorda, tar- mokda ushbu tarmokni yoki trans-formatorni taksimlovchi kuril- maga bevosita ulaydigan barcha kommutatsion apparatlar va shi- nalar kushilmaga taalluklidir.
Kuchlanish ostida ishlash	Ishchi kuchlanishi ostida bulgan tok utkazuvchi kismlarga tegib bajariladigan yoki ushbu tok utkazuvchi kismlargacha belgilan-gandan kam masofaga yakinlashib bajariladigan ishlar.
Balandlikda bajariladigan ishlar	Ishchi tushalma, tom yoki yer yuzasidan 5 metr va undan yukori balandlikda montaj moslamalari bilan yoki bevosita konstruksiya kismlaridan, uskunalarda, mashina va mexanizmlarda turib bajariladigan ishlar. Bunday Xollarda ish jarayonining barcha laXzalarida va joydan-joyga utishda ishchini balandlikdan yikilishidan asraydigan yagona vosita bulib Ximoya kamari xizmat kiladi.
Ish joyi	Elektr uskunasining bir kismida xodimlarni kirib ish bajarishlariga ijozat berilgan joy.
Farmoyish	Ishni xavfsiz bajarish uchun uning mazmunini, ish joyini, vaktini, xavfsizlik choralarini (kerak bulgan takdirda) va ishni bajarishi uchun topshirilgan shaxslarni aniklovchi ogzaki topshirik.
Korxona raXbari	Direktor va uning muovinlari.
Tok utkazuvchi kism	Mu’tadil kuchlanish ostida turgan elektr uskunalari kismi.
Tok utkazmaydigan kism	Avariya rejimi natijasida kuchlanish ostida bulishi xavfi yuzaga keluvchi elektr uskuna kismlari.
Elektr uskuna	Elektr energiyasini Xosil kiluvchi, kuchlanishini uzgarti- ruvchi, uzatuvchi, taksimlovchi va iste’mol kiluvchi uskunalar (GOST 19431-74)
MaXalliy navbatchisiz elektr uskuna	Tezkor-Xarakatdagi brigada yoki tezkor-ta’mirlash xodimlari tomonidan karab turiladigai Xavo va kabel elektr uzatish tarmoklari Xamda elektr uskunalar.
Ishlab turgan elektr uskuna	Kuchlanish ostida bulgan yoki kommutatsion apparatni ulash bilan kuchlanish berish mumkin bulgan elektr uskunalari yoki uning uchastkalari (kismlari).
1000 Voltdan past va yukori kuchlanishli elektr uskunalari	Kuchlanishi 1000 Voltdan past va yukori bulgan elektr uskunalari (ishlab turgan elektr uskunalarini amaldagi kuchlani-shining kiymatiga karab).
Sodda va anik chizmali elektr uskuna	Bir seksiyali va seksiyalarga ajratilmagan shinalar tizimi bulgan 1000 Voltdan yukori kuchlanishli, aylanma shinalar tizimi bulmagan taksimlovchi elektr uskunalari, Xamma Xavo elektr uzatish va kabel elektr uzatish tarmoklari, 1000 Voltdan past kuchlanishli Xamma elektr uskunalari.

, moslama va Ximoya vosi-talaridagi buzilishni bartaraf etish chorasini kuraolmasa, zudlik bilan yukori raXbariyatga bu Xakida xabar berishi shart.

Ushbu Koidaga zid keladigan farmoyish va topshiriklarni bajarish man kilinadi.