Qadimgi quyosh kalendarlari

QADIMGI QUYOSH KALENDARLARI


REJA:

1. 
   Kalendarlar va ularning turlari
   
2. 
   Qadimgi Quyosh kalendarlari
   
3. 
   Xulosa
   
4. 
   Adabiyotlar ro’yxati
   

Kalendarlar va ularning turlari
Biz tanishib o‘tgan vaqt birligi sutka katta davrlarni o'lchash uchun kichiklik qiladi. Katta davrlarni o‘lchash ucluin sutkani ishlatadigan bo'lsak, juda katta sonlarni ifodalashga to'g‘ri keladi. Vaqt birligi sutkani 10 baravar kattalashtirib ishlatish mumkin.
I.ekin qadim zamonlardan beri insoniyat katta vaqt oralig‘ini oichashda sutkadan tashqari hafta, oy va yildan fovdalanib keladi. Vaqtning katta oraliqlari oichash birligi tabiiy birlik - yil deb Yerning Quyosh atrofida bir marta to‘la aylanib chiqish davri qabul qilingan. Ammo yil sutkalar hilan butun son orqali ifodalanmaydi, ya'ni sutka va yil karrali emas.

Quyosh o'zining ko‘rinma harakati bo‘yicha bahorgi tengkunlik nuqtasidan ikki marta ketma-ket o‘tishi uchun ketgan vaqt tropik yil deb ataladi. Uning davomiyligi 365 sutka 5 soat 48 minut 46 sekundga yoki 365,242195 o'rtacha sutkaga teng.
Kalendar atamasi lotincha calendarium - «qarz daftari» degan ma’noni beradi. Qadimda Rimda qarzdorlar oyning birinchi kuni qarzlarining foizlarini toTaganlar va bu «kalenda»ga qayd qilib borilgan.
Tabiatdagi aniq bo'lgan vaqt hisobi birliklari sutka, oy va yil qadimdan ma’lum bo’lib - qadimgi kalendarlarning asosini tashkil etgan. Biz kalendar deb shunday vaqt hisobi sistemasini avtamizki, uning asosida osmon yoritqichlari harakatiga bogTiq tabiatning davriy hodisalari yotadi. Bunday sistemani yaratish birinchi bo‘lib ilk neolit davrida sodir bo'ldi. Bu ishlab chiqarish xo‘jalik shakllarining paydo boTishi bilan bogTiq edi. Dehqonchilik va chorvachilik fasliy tabiat hodisalari bilan bogTiq edi. lnsoniyat tomonidan qo'llanib kelingan kalendarlarni ikki asosiy guruhga boTishimiz mumkin. Bular Quyosh va Oy Hisoblaridagi kalendarlardir. Shundan kelib chiqib kalendarlarni uch guruhga boTishimiz mumkin.
1) Quyosh kalendari; 2) Oy kalendari; 3) Ov-quyosh kalendari.