Qadimgi Sharqdagi iqtisodiy fikrlar. Qadimgi Xitoy iqtisodiy g’oyalari. Qadimgi Gretsiyadagi iqtisodiy fikrlar

Guan-Szi

(miloddan avvalgi IV asrlar)

• 
  Xo‘jalikni davlat tomonidan tartibga solishning tizimlari ancha mukammal bayon etilgan;
  
• 
  tovar-pul munosabatlarini cheklashga intilmasdan, bu munosabatlarni o‘rganib, undan xo‘jalikni barqarorlashtirishda ma’lum mexanizm sifatida foydalanish taklif etilgan;
  
• 
  xalq xo‘jaligini barqaror saqlash uchun tovarlar baholarini ushlab turish g‘oyasi ilgari surilgan;
  
• 
  yer maydonlari nisbatan tekis taqsimlanishi zarur, dehqonlarni ish qizigan davrda boshqa yumushlarga jalb etmaslik, soliq tizimi sharoitga qarab (yer unumiga bog‘liq ravishda) bo‘lishi taklif etilgan;
  
• 
  yer va suv (tog‘ va dengiz) larni davlat ixtiyoriga o‘tkazish va ulardan daromad yo‘lida foydalanish, baholarni tartibga solish yo‘llari haqidagi g‘oyalar ilgari surilgan.
  

asosiy g‘oyalari

• 
  Mamlakat tomonidan taqiqlovchi qonunlarga amal qilmaslikni taklif etgan, aynan qonunlarni haddan tashqari ko‘pligi xalqni kambag‘allashuviga olib kelishini ta‘kidlagan;
  
• 
  insoniyat avvalgi majburiyatlaridan voz kechishi, oddiy tabiiy hayotga qaytishi, ya’ni inson ibtidoiy davrga qaytishi, yangi mehnat qurollaridan foydalanmasligi zarurligi ta’kidlangan.
  

“Daosizm” (aynan yo’l) (miloddan avvalgi IV asr)
Lyao-Szi

asoschisi

Qadimgi Yunonistondagi iqtisodiy ta’limotlar
Qadimgi Gretsiya (Yunoniston)da ijtimoiy-iqtisodiy hayotning hamma jabhalarida quldorlik bevosita ishlab chiqaruvchilarni ekspluatatsiya qilishning asosiy shakliga aylangan edi. Yunonistondagi dastlabki iqtisodiy g‘oyalar Gomer va Gesiad asarlarida ilgari surilgan.


Dastlabki iqtisodiy g‘oyalar

(miloddan avvalgi 8-7 asrlar)

namoyondalari

Gomer

Gesiad
Iliada

Odisseya

Mehnat qonunlari
Iqtisodiyotning natural xo‘jalik konsepsiyasi ilgari surilgan.

• 
  Dehqonchilik munosabatlari ulug‘langan;
  
• 
  Qullar mehnatidan foydalanish ko’rsatilgan.
  

Qadimgi Yunonistondagi iqtisodiy g‘oyalarning ijtimoiy-iqtisodiy va huquqiy jihatdan shakllanishiga o‘sha davr namoyondalaridan Ksenofont, Platon, Aristotellarning iqtisodiy qarashlari katta ta’sir ko‘rsatdi.

Xususan, «Ekonomiya» so‘zi («oykonomiya»: «oykos»-uy, xo‘jalik va «nomos» - qonun, qoida) tom ma’noda uy xo‘jaligi to‘g‘risida qoida mazmuniga ega bo‘lib, Ksenofontning maxsus asarinining sarlavhasi bo‘lgan.


Ksenofont

(mil. avv. 430-355 y.)
Iqtisodiyotga oid asosiy asarlari


“Daromadlar to’g‘risida”

“Ekonomiks”

Asosiy iqtisodiy g‘oyalari

• 
  Afinaning iqtisodiy holatini yaxshiliash yo‘llari ko‘rsatib beriladi: