Qadimgi Xitoy iqtisodiy g’oyalari

U davlatning iqtisodiy jihatdan kuchayishi tarafdori bo‘lgan. Insonlarni boylikka bo‘lgan ishtiyoqini oqlaydi, lekin bu harakatlar qonun doirasidan chetga chiqmasligini ko‘rsatadi. Odamlarni birdaniga hamma hunarlar bilan shug‘ullanishga qilgan harakatlarini qoralaydi. Inson bir vaqtning o‘zida ko‘plab kasb egasi bo‘la olmaydi, degan fikrni ilgari suradi.

U davlatning iqtisodiy jihatdan kuchayishi tarafdori bo‘lgan. Insonlarni boylikka bo‘lgan ishtiyoqini oqlaydi, lekin bu harakatlar qonun doirasidan chetga chiqmasligini ko‘rsatadi. Odamlarni birdaniga hamma hunarlar bilan shug‘ullanishga qilgan harakatlarini qoralaydi. Inson bir vaqtning o‘zida ko‘plab kasb egasi bo‘la olmaydi, degan fikrni ilgari suradi.

• U insonlarning tabaqalanishini tabiat va Xudo tomonidan hukm qlingan haqiqatdir deb yozadi. Eng muhim iqtisodiy xulosasi shuki, boylikning manbayi mehnatdir. Shu bilan birga, quldorlarning davlat boyligini kuchaytirish uchun qullarni ko‘proq ishlatib, kamroq yegizishga chaqiradi. Konfutsiy ta’limotining davomchilaridan biri Men-Szi (eramizdan avvalgi 372-289 yil) edi. Men-Szi jamiyatni boshqaruvchi va boshqariluvchilarga bo‘lib, xalq boshqaruvchilari uchun ishlamog‘i kerak, deydi. U jamiyatni klassik taqsimlanishi, tarafdori edi, aqliy va jismoniy mehnat o‘rtasidagi qarama-qarshilikni himoya qiladi. Qadimgi Xitoyda Konfutsiy ta’lim otining ikkinchi eng yirik davomchisi Syun-Szi (eramizdan avvalgi 313-238 yil) bo‘lgan.

Natijada, u birinchilardan bo‘lib mehnat taqsimoti ta’limotini ilgari suradi (bu juda muhim g‘oya edi). Uning ta’limotiga ko‘ra, odamlar boylar va kambag‘al toifalarga bo‘linishi tabiiy holdir. Ularning turlicha kiyim-boshda yurishlarini ta’kidlaydi.

• Natijada, u birinchilardan bo‘lib mehnat taqsimoti ta’limotini ilgari suradi (bu juda muhim g‘oya edi). Uning ta’limotiga ko‘ra, odamlar boylar va kambag‘al toifalarga bo‘linishi tabiiy holdir. Ularning turlicha kiyim-boshda yurishlarini ta’kidlaydi.
• Uning fikricha, davlatning iqtisodiy siyosati uchta tamoyilga asoslanishi kerak:
• Harajatlarni iqtisod qilish, ya’ni tejab-tergab sarflash;
• Xalq to‘qligini to‘la ta’minlash;
• Ortiqcha mahsulotlarni saqlash zarurligi.