Qadriyatlar falsafasi (aksiologyia)

Qadriyat kategoriyasi mazmuni
odamlar qadrlaydigan narsa
fikr va voqelik oʻrtasidagi munosabat
Qadriyat baholash predmeti
Qadriyat – obyektiv
baho ijobiy yoki
salbiy boʻlishi
mumkin
Baholash
qadriyat
“salbiy
qadriyatlar” boʻlishi
mumkin emas
baholash – bu baho berish jarayoni
baholash esa subyektivdir
Baholashning xususiyati
birinchi tomoni
ikkinchi tomoni
narsalar, xossalar,
jarayonlar va
hokazolarning ayrim
obyektiv
xususiyatlarini qayd etish
subyektning obyektga
boʻlgan munosabati:
maʼqullash yoki qoralash,
xayrixohlik yoki yomon
koʻrish va hokazolardir
Ehtiyojlar va qadriyatlar
ehtiyojlar harakatchan
ehtiyojlar iyerarxiyaviy
boʻlib, ularning
iyerarxiyasi muntazam
ravishda oʻzgaradi
qadriyatlar barqaror
qadriyatlar nisbatan oʻzgarmas va individ tomonidan uning ijtimoiylashuvi jarayonida oʻzlashtiriladi
ijtimoiy ongning tegishli shaklda namoyon oʻlgan meʼyoriy-nisbiy tomoni fan, axloq, sanʼat, falsafa, huquq
Maʼnaviy qadriyatlar
inson mehnati natijasida yaratilgan moddiy dunyo predmetlari, oʻtmish madaniy merosi predmetlari
Moddiy qadriyatlar
siyosiy va ijtimoiy harakatlardagi ijtimoiy imtiyoz, jamiyatning ravnaq topishi, xalqlar tinchligi va hamkorlikning mustahkamlanishi
Ijtimoiy-siyosiy
qadriyatlar
Qadriyatlarning turlari

ФАЛСАФА ТАРИХИДА ҚАДРИЯТ МУАММОСИ

• Инсон ўз фаолиятини йўналтириши лозим бўлган неъматлар ва қадриятлар муаммоси қадимги шарқ фалсафаси ва фалсафага қадар бўлган фикр тарихида муҳим ўрин тутади. Брахманликда - бу қайта туғилиш орқали янада юксакроқ нерванага эришиш. Инсоннинг кейинги ҳаётида қаерда туғилиши унинг тақводорлиги билан боғлиқ, тақводорлик эса ўз варнасининг дхармасига хизмат қилиш ва унинг кўрсатмаларидан четга чиқмаслигини англатар эди. Олий мақсадга фақат брахманлар эриши­шла­ри мумкин бўлиб, у ҳамма нарсадан (оиладан, бойликдан, олимликдан) воз кечиш ва сансарадан озод бўлиш йўли. Зоҳидлик, хайр-эҳсон, поклик, куч ишлатмаслик, яқин кишиларга ҳамдард бўлиш, ўз эҳти­рос­ларини жиловлаш - брахманликнинг етакчи қадриятлари.