Qamariddin usmonov o‘zbekiston tarixi milliy istiqlol davri

mintaqaviy antiterror tuzilmasi haqidagi bitim imzolandi.
Xartiya imzolanishi bilan SHHÒ doirasidagi tashkiliy-huquqiy
ishlar nihoyasiga yetdi. SHHÒ ochiq tashkilot bo‘lib, o‘zaro
ishonch, tenglik, manfaatdorlik, hamjihatlik tamoyillari asosida
faoliyat yuritmoqda.
2003- yil 29- may kuni Moskvada bo‘lib o‘tgan sammitda
SHHT ning doimiy amal qiluvchi idoralari — Pekinda Kotibiyat
va Toshkentda Mintaqaviy aksilterror tuzilmasi (MATT) ijroiya
qo‘mitasini ishga tushirishga qaror qilindi. Bu tashkilotlar
2004- yil yanvardan boshlab ish boshladilar.
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 5 5
2003- yil sentabrda Pekinda SHHT davlatlari hukumat
boshliqlari (bosh vazirlar) Kengashi bo‘lib o‘tdi, uning qarori
bilan ko‘p tomonlama hamkorlikning uzoq muddatli dasturi
ishlab chiqildi va tasdiqlandi. SHHT doirasida a’zo mamla-
katlarning tashqi ishlar vazirliklari, iqtisodiy va savdo vazir-
liklari, xavfsizlik kengashlari o‘rtasida muntazam aloqalar
yo‘lga qo‘yildi.
2004- yil 17- iyun kuni Toshkentda SHHT ga a’zo davlatlar
rahbarlarining Sammiti bo‘lib o‘tdi. Unda ikki  asosiy masala—
xavfsizlik va savdo-iqtisodiy hamkorlik bo‘yicha muzokaralar
bo‘ldi. Sammitda 2004- yil mart oyida O‘zbekistonda sodir
etilgan terrorchilik harakati nafaqat O‘zbekiston, balki butun
Markaziy Osiyo mintaqasida vaziyatni izdan chiqarishga qaratil-
ganligi qayd etildi. Butun dunyoda terrorchilik kuchayib, yadro-
viy, kimyoviy, biologik, elektron terrorchilik havfi paydo bo‘l-
ganligi, terrorchilarning bazalarini yo‘qotish, odamlarning ongini
zaharlaydigan, terrorchilikni moliyalashtiradigan markazlarga
qarshi keskin kurash olib borish zarurligi ta’kidlandi.
Shu boisdan Toshkentda tashkil etilgan MATT zimmasiga
axborot almashish, chegara va bojxona qo‘mitalarining, maxsus
xizmatlarning hamkorligini muvofiqlashtirish, shu orqali
terrorchilikning oldini olish vazifasi yuklatiladi.
SHHTning Toshkent sammitida savdo-iqtisodiy hamkorlikni
rivojlantirish masalasiga alohida e’tibor berildi. Sammitda
SHHT a’zo mamlakatlarni havfsizlik orqali hamkorlik sari
boshlaydigan tashkilotdir, deb ta’kidlandi. Sammitda iqtisodiy
hamkorlikning quyidagi yo‘nalishlarini rag‘batlantirishga keli-
shib olindi:
transport infratuzilmasini rivojlantirish;
tabiiy mineral xomashyo zaxiralarini o‘zlashtirish;
suv-energetika zaxiralaridan unumli foydalanish;
ekologiyaga oid masalalar, xususan, ichimlik suvi muam-
molarini hal qilish;
fan-texnika va yuqori texnologiya, energetika sohalarida
integratsiyalashish;
investitsiyalar xavfsizligini kafolatlaydigan huquqiy poy-
devor yaratish, bu sohadagi to‘siq va muammolarni bartaraf
etish.
•
•
•
•
•
•
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 5 6
Xutoy Xalq Respublikasi raisi Xu Szintao Xitoy hukumati
SHHT doirasidagi iqtisodiy munosabatlarni rivojlantirishga 900
mln AQSH dollari miqdorida kredit ajratishini ma’lum qildi.
Sammit yakunida Toshkent deklaratsiyasi, SHHTning vako-
latlari va immunitetlari to‘g‘risidagi konventsiya, Narkotik
vositalar va psixotrop moddalarning noqonuniy aylanishiga
qarshi kurashda hamkorlik to‘g‘risidagi bitim, tashkilot va
uning organlari faoliyatiga doir hujjatlar — jami o‘nta hujjat
imzolandi.
SHHTning shakllanish davri nihoyasiga yetdi, hamkor-
likning yangi davri boshlandi. SHHTning Toshkent kelishuvlari
xavfsizlikning mustahkamlanishiga, iqtisodiyotning yuksalishi
va xalqlar farovonligining oshishiga katta umid uyg‘otadi.
Muxtasar aytganda, O‘zbekiston tarixan qisqa vaqtda dunyo
hamjamiyati tomonidan e’tirof etildi. Nufuzli xalqaro tashki-
lotlarga a’zo bo‘ldi.
„Biz shuni unutmasligimiz kerakki, bunday e’tirof,
O‘zbekistonning jahon miqyosida ortib borayotgan
nufuzi — bu avvalambor mamlakatimizda istiqlolning
dastlabki kunlaridanoq o‘tkazib kelinayotgan, har to-
monlama chuqur o‘ylangan, og‘ir-vazmin, qat’iy va
mustaqil tashqi siyosatning natijasidir.“
I. A. Karimov. O‘zbekistonda demokratik o‘zgarishlarni yanada
chuqurlashtirish va fuqarolik jamiyati asoslarini shakllantirishning
asosiy yo‘nalishlari. — Xalq so‘zi, 2002-yil, 30- avgust.
Savol va topshiriqlar
1. Xalqaro vaziyatda qanday o‘zgarishlar sodir bo‘ldi?
2. Umumiy, mintaqaviy va milliy xavfsizlik deganda nimalarni tushu-
nasiz?
3. Xavfsizlikka  qanday omillar tahdid solmoqda?
4. O‘zbekistonning geosiyosiy jihatdan qulay imkoniyatlari nima-
lardan iborat?
5. Qanday geosiyosiy jihatlar O‘zbekistonga qiyinchiliklar tug‘dir-
moqda?
6. Mustaqil tashqi siyosat yuritish borasida qanday huquqiy zaminlar
yaratildi?
7. O‘zbekistonning tashqi siyosati qanday tamoyillarga tayanadi?
8. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 17-moddasini
daftaringizga yozib oling.
?
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 5 7
9. Dunyodagi qaysi davlatlar Òoshkentda o‘z elchixonalarini ochgan?
10. Qaysi mamlakatlarda O‘zbekistonning elchixonalari faoliyat ko‘r-
satmoqda?
11. O‘zbekiston nima uchun jahon hamjamiyatiga qo‘shilish yo‘lidan
bormoqda?
12. O‘zbekistonning BMÒ bilan aloqalari haqida so‘zlab bering.
13. O‘zbekiston Prezidenti Islom Karimov BMÒ Bosh Assam-
bleyasining 48—50- sessiyalarida qanday takliflarni ilgari surdi?
14. O‘zbekistonning EXHÒ bilan hamkorligi haqida nimalarni bilasiz?
15. O‘zbekistonning YUNESKO bilan hamkorligi haqida so‘zlab
bering.
16. Shanxay hamkorlik tashkilotining tuzilishi va faoliyati haqida
nimalarni bilasiz?
20- §. O‘zbekistonning Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi
mamlakatlari bilan ko‘p tomonlama va ikki tomonlama
aloqalari
1991- yil 19—22- avgust  voqealaridan
keyin  respublikalar birin-ketin o‘zla-
rini mustaqil davlat deb e’lon qildilar.
Sobiq Ittifoq chuqur siyosiy inqirozga uchradi va parchalana
boshladi.
1991-yil 8-dekabrda Minskda uch slavyan respublikasi —
Rossiya, Ukraina, Belorus rahbarlari—B. Yelsin, L.Kravchuk,
S.Shushkevichlarning uchrashuvi bo‘ldi. O‘sha kuni Belo-
vejskaya Pushchada uch davlat boshliqlari Mustaqil Davlatlar
Hamdo‘stligi (MDH)ni tuzish to‘g‘risida Shartnoma imzo-
ladilar. Shartnomada yagona iqtisodiy makon, yagona valuta va
moliya-bank sistemasi bo‘ladi, fan, ta’lim, madaniyat va boshqa
sohalarda hamkorlik qilinadi, tashqi siyosat, armiya sohasidagi
siyosat kelishilgan holda yuritiladi, deb belgilangan edi. Hujjat-
da SSSRning mavjudligi va uning Konstitutsiyasi to‘xtatiladi,
deb e’lon qilindi.
Ukraina, Belorus, Rossiya parlamentlari MDHni tuzish
haqidagi shartnomani ratifikatsiya qildilar va 1922-yil 30-
dekabrdagi SSSRni tuzish to‘g‘risidagi shartnomani bekor   qil-
dilar. Mazkur respublikalarning SSSR Oliy Sovetidagi depu-
tatlari chaqirib olindi.
SSSR Prezidenti bo‘lmish M.S.Gorbachyovning Ittifoqni
yangi shaklda saqlab qolish yo‘lidagi urinishlari barbod bo‘ldi.
Mamlakatda uni quvvatlovchi birorta siyosiy kuch topilmadi.
Qozog‘iston, O‘zbekiston, Qirg‘iziston, Òojikiston va Òurk-
maniston prezidentlari 1991- yilning 13- dekabrida Ashgabatda
1 7 — Q . U s m o n o v
MDHning tashkil
topishi
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 5 8
uchrashdilar va Minskda imzolangan MDH haqidagi shart-
noma munosabati bilan vujudga kelgan ahvolni muhokama
qildilar. Uchrashuvda Bayonot qabul qilindi.
Bayonotda Mustaqil Davlatlar Hamdo‘stligi huquqiy
asosda, sobiq SSSRdagi barcha respublikalar tomonidan
ixtiyoriy va teng asoslarda tuzilishi lozim, ularning
barchasi MDHni tuzuvchilar bo‘lib qolishi kerak, deb
ta’kidlanadi. Bayonotda MDH etnik prinsip asosida yoki
insonlar huquqini buzish asosida qurilmasligi kerak,
deyilgan edi. Besh davlat boshliqlari MDHga uni ta’sis
etuvchilar rolida kirishga tayyor ekanligini bildiradilar.
1991- yil 21- dekabrda Rossiya (B.Yelsin), Ukraina (L.Krav-
chuk), Belorus (S.Shushkevich), Qozog‘iston (N.Nazarbayev),
O‘zbekiston (I.Karimov), Qirg‘iziston (A.Akayev), Òojikiston
(R.Nabiyev), Òurkmaniston (S.Niyazov), Ozarbayjon (A.Muta-
libov), Armaniston (Òer-Petrosyan),  Moldova (M.Snegur)
davlat boshliqlarining kengashi bo‘ldi. O‘sha kuni 11 davlat
boshliqlari Belovejskaya Pushcha shartnomasi yuzasidan proto-
kolni imzolab, „Òeng huquqli va ahdlashayotgan oliy tomonlar“
maqomida MDH muassisi bo‘ldilar. Kengashda Almati Dek-
laratsiyasi qabul qilindi. Deklaratsiyada quyidagilar haqida
bayonot berildi:
• hamdo‘stlik qatnashchilarining o‘zaro aloqalari ular o‘rta-
sidagi tenglik asosida tuziladigan bitimlar hamda bitimlarda
belgilangan tartiblar doirasida faoliyat yuritadigan muvofiqlash-
tiruvchi muassasalar orqali amalga oshiriladi;
• MDH davlat ham emas, davlatlar ustidagi tuzilma ham
emas;
• xalqaro   strategik   barqarorlikni  va  xavfsizlikni ta’minlash
maqsadida harbiy-strategik kuchlarning birlashgan qo‘mon-
donligi va yadro quroli ustidan yagona nazorat saqlab qolinadi;
•  MDH ochiqdir, uning barcha a’zolari roziligi bilan sobiq
Ittifoqning a’zolari va boshqa davlatlar ham unga qo‘shilishi
m u m k i n ;
• umumiy iqtisodiy makonni, Umumyevropa va Yevropa-
Osiyo bozorlarini vujudga keltirishda va rivojlantirishda
hamkorlik qilishga sodiqlik tasdiqlanadi;
• MDHning tuzilishi bilan Ittifoqning mavjudligi to‘xta-
tiladi;
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 5 9
• hamdo‘stlik qatnashchilari o‘z Konstitutsiyalaridagi tartib-
qoidalarga binoan sobiq Ittifoqning shartnomalari va bitimlaridan
kelib chiqadigan xalqaro majburiyatlarini bajarilishiga kafolat
beradilar;
• MDH qatnashchilari mazkur Deklaratsiya qoidalariga
og‘ishmay rioya etish majburiyatini oladilar.
MDH kengashlarini tayyorlash bo‘yicha ishchi guruhini tuzish
to‘g‘risida protokol imzolandi. Shu tariqa Mustaqil Davlatlar
Hamdo‘stligi tashkil topdi.
1992- yil 9- fevralda Moskvada MDH
davlatlari boshliqlarining kengashi
bo‘lib, unda ekologiya va tevarak-
atrofdagi tabiiy muhitni muhofaza qilish sohasidagi o‘zaro
aloqalar haqida bitim, bir-birlarining hududlaridan yuklarni soliq
va yig‘imlarsiz o‘tkazish haqida bitim, gidrometeorologiya
sohasidagi o‘zaro aloqalar haqida bitim, temiryo‘l  transportida
yo‘lovchilar va yuk tashishning yangi yagona tariflari haqida
ahdnoma imzolandi.
1992-yil 20-martda Kiyevda MDH davlatlari boshliqlarining
navbatdagi uchrashuvi bo‘ldi. Unda sobiq  Ittifoqning mulki
haqida, davlat arxivi, qarzlari,  davlat banki va boshqa masalalar
muhokama qilindi. Kiyev uchrashuvida davlatlarning chegara-
larini va hamdo‘stlikning dengiz iqtisodiy zonalarini qo‘riqlash
haqida bitim imzolandi.
1992- yil 15- may kuni Òoshkentda MDH mamlakatlari
rahbarlarining navbatdagi Kengashi bo‘lib o‘tdi. Unda hamdo‘stlik
doirasida moliyaviy ahvol va bu sohadagi hamkorlik, havo
bo‘shlig‘idan foydalanish, kosmik   dasturlarni bajarish, yagona
budjetni shakllantirish, chegara qo‘shinlarini pul bilan ta’minlash
tartibi, kollektiv xavfsizlik, yagona axborot makoni va boshqa
masalalar muhokama qilindi. Òoshkent kengashida kollektiv
xavfsizlik, tinchlikni saqlash, kollektiv kuchlarning maqomi
haqida bitim, moliyaviy ahvol va bu sohadagi hamkorlik haqida
bitim havo bo‘shlig‘idan foydalanish haqida bitim, kosmik
dasturlarni bajarishga pul ajratish to‘g‘risida  bitim, chegara
qo‘shinlarini pul bilan ta’minlash to‘g‘risida bitim, qurolli
kuchlarni qisqartirish to‘g‘risida bitim va boshqa hujjatlar
imzolandi.
1993- yil yanvarda Minskda MDH davlatlari boshliqlarining
navbatdagi kengashi bo‘ldi. Unda MDHning Nizomi imzolandi
va MDHni huquqiy rasmiylashtirish  jarayoni yakunlandi.
Kengashda davlatlararo bank va iqtisodiy hamkorlik maslahat
MDHning faoliyati
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 6 0
kengashini tuzish, Afg‘oniston bilan Òojikiston o‘rtasidagi chega-
rani mustahkamlash uchun MDHning tinchlik o‘rnatuvchi
harbiy bo‘linmalarini yuborish masalalari muhokama qilindi va
tegishli hujjatlar qabul qilindi. Minskda imzolangan hujjatlar
iqtisodiy ahvolni barqarorlashtirishga, tinchlikni mustahkam-
lashga, tanglik jarayonlarini bartaraf qilishga qaratildi.
1993- yil 14- mayda Moskvada bo‘lib o‘tgan hamdo‘stlik
davlatlari boshliqlarining uchrashuvida MDHning muvofiq-
lashtirish-maslahat qo‘mitasini hamda ijroiya kotibiyatini tuzish-
ga qaror qilindi.
1993- yil  24- sentabrda  Moskvada  MDH davlatlari bosh-
liqlarining Kengashi bo‘ldi. Unda muhim masala—MDH
doirasida Iqtisodiy ittifoq barpo etish masalasi muhokama etildi
va Iqtisodiy ittifoqni tuzish haqidagi shartnoma imzolandi. Bu
shartnoma hamdo‘stlik faoliyatining muhim natijalaridan biri
bo‘ldi. Kengashda MDH a’zolari bo‘lgan davlatlar Òashqi ishlar
vazirlari kengashi to‘g‘risidagi Nizom, MDH birlashgan qurolli
kuchlari bosh qo‘mondonligini qayta tuzish, Inson huquqlari va
erkinliklari sohasidagi xalqaro majburiyatlar haqidagi bayo-
notnoma, Òojikistonda tuziladigan Birlashgan mudofaa kuchlari
to‘g‘risidagi Nizom, Davlatlararo Yevroosiyo ko‘mir va metall
birlashmasini tuzish haqida bitim imzolandi. MDH davlatlari
o‘rtasida yagona valuta—rubl zonasini saqlashga kelishildi.
Ammo rubl zonasini saqlab qolish haqidagi ahdnoma barbod
bo‘ldi. Har bir davlat o‘zining milliy valutasini joriy etdi.
1993- yil  24- dekabrda  Ashgabatda MDH davlatlari bosh-
liqlarining Kengashi bo‘ldi. Unda Gruziya rahbari Eduard
Shevarnadze qatnashdi va Gruziya MDHga a’zo etib qabul
qilindi. 1993- yil 24- sentabrda imzolangan Iqtisodiy ittifoq
shartnomasini parlamentlarda tasdiqlanishini kutib o‘tirmay, uni
kuchga kiritish haqida bitim, Xavfsizlikni mustahkamlash maq-
sadida harbiy hamkorlikni muvofiqlashtirish bo‘yicha shtab
tuzish haqida bitim imzolandi. Òojikistonning Afg‘oniston bilan
chegarasida vaziyatni barqarorlashtirish bo‘yicha qo‘shimcha
tadbirlar kelishib olindi. Sarmoya sarflash faoliyati sohasida ham-
korlik haqida, Dori-darmon va boshqa meditsina mahsulotlari
bilan ta’minlash to‘g‘risida, Davlatlararo „Mir“ telekompa-
niyasining faoliyatini ta’minlash haqida bitimlar imzolandi.
MDH  davlatlari o‘rtasidagi  munosabatlarda ishonchni
mustahkamlash va hamkorlikni rivojlantirish haqida Ashgabad
Deklaratsiyasi qabul qilindi.
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 6 1
1994- yil  21- oktabrda  Moskvada MDH davlat boshliqla-
rining Kengashi bo‘lib o‘tdi. Bu 16- kengash edi. 10 ga yaqin
masalalar muhokama qilindi. Asosiy e’tibor MDH mamla-
katlarining iqtisodiy integratsiyasiga doir masalaga qaratildi.
MDH o‘rtasida integratsiyani rivojlantirishning asosiy yo‘nalish-
lari haqida memorandum imzolandi. Unda iqtisodiy ham-
korlikning asosiy yo‘nalishlari, integratsiyaviy taraqqiyotning
istiqbol rejalari belgilab berildi.
Mazkur Kengashda Iqtisodiy ittifoqning davlatlararo iqtisodiy
qo‘mitasi (DIQ) tuzildi. DIQning maqsadi iqtisodiy ittifoq
faoliyatini shakllantirish va samaradorligini ta’minlash, MDH
a’zolari o‘rtasida iqtisodiy aloqalarni tartibga solish, integratsiya
jarayonlarini samarali rivojlantirishni ta’minlashdan iborat, deb
belgilandi. DIQning vazifasi iqtisodiyotni, islohotlarning borishini
tahlil etish, xo‘jalik qonunlarini bir-biriga yaqinlashtirishni
ta’minlash, iqtisodiyotni rivojlantirishni bashoratlash, sanoat,
qishloq xo‘jaligi va boshqa tarmoqlarni rivojlantirish bo‘yicha
qo‘shma dasturlar ishlab chiqish, transnatsional xarakterdagi
tarmoqlar (energetika, transport, aloqa, gaz va neft quvurlari)
bo‘yicha tadbirlarni muvofiqlashtirish kabi umumiy ahamiyatga
molik masalalarni hal etishdan iboratdir. DIQning shtab-
kvartirasi Moskva shahri deb belgilandi. DIQga tartibga solish
bilan birga, nazorat qilish funksiyasi ham berildi.
DIQ iqtisodiy ittifoqni shakllantirish uchun quyidagi hujjat-
larni ishlab chiqish va imzolanishini ta’minlash zarur deb
belgilanadi: o‘zaro to‘lov ittifoqi; erkin savdo hududlari barpo
etish; boj ittifoqi; tovarlar, xizmatlar, sarmoya va ishchi kuchi
umumiy bozorini vujudga keltirish; valuta ittifoqi va boshqalar.
Kengashda MDH a’zolari o‘rtasida o‘zaro to‘lov ittifoqini tu-
zish haqida bitim imzolandi.
1995- yil 26- may kuni Minskda MDH davlatlari rahbarla-
rining navbatdagi uchrashuvi bo‘lib o‘tdi. O‘zaro to‘lovlarni
tartibga solishga xizmat qiladigan davlatlararo valuta qo‘mitasi
tuzish, kollektiv xavfsizlik, MDH chegaralarini qo‘riqlash,
kollektiv tinchlikni saqlash kuchlarining (KÒSK) Òojikiston va
Abxaziya kabi keskin o‘choqlarda turish muddatini uzaytirish,
ixtiloflarni bartaraf etish, xo‘jalik sud faoliyati va uni takomil-
lashtirish kabi ko‘plab masalalar muhokama qilindi va tegishli
hujjatlar imzolandi. MDH umumiy chegaralari va ularni birga-
lashib qo‘riqlash to‘g‘risida tomonlarning fikri turlicha bo‘ldi.
Mustaqil davlatlar chegaralarini hamdo‘stlikning umumiy chega-
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 6 2
ralari deb tan olish va qo‘riqlash to‘g‘risidagi shartnomani 7 dav-
lat imzoladi. O‘zbekiston tomoni imzolamadi, negaki, MDHning
umumiy chegarasi yo‘q, aksincha, har bir mustaqil davlatning
o‘z chegarasi bor va har bir davlat uni o‘zi qo‘riqlashi kerak deb
ta’kidlandi.
MDH davlat boshliqlarining 1996- yil 19- yanvar,1996-yil
17- may va 1997- yil 28- mart kunlari Moskvada, 1997- yil 23-
oktabrda  Kishinyovda  bo‘lib o‘tgan Kengashlarida integratsiya
jarayonlarini tezlashtirish konsepsiyasi, uyushgan jinoyatchilik
va boshqa xavfli jinoyatchilarga qarshi birgalikda kurash dasturi,
MDH doirasida qabul qilingan hujjatlarning bajarilish ahvoli,
MDHning istiqbollari, MDH organlari faoliyatini takomillash-
tirish masalalari muhokama qilindi.
1991—1999- yillarda MDH davlat boshliqlarining 25
ga yaqin kengashi bo‘lib, ularda hammasi bo‘lib iqtisodiy,
ijtimoiy, harbiy-siyosiy, tashkiliy va umumiy sohalarga oid
1300 ga yaqin masalalar muhokama etilib, tegishli huj-
jatlar imzolandi.
Hamdo‘stlik mamlakatlarining iqtisodiy va madaniy aloqalari
katta mashaqqatlar va sekinlik bilan mustahkamlanib bordi. Qabul
qilingan hujjatlarning aksariyati qog‘ozda qolib ketdi. Bunga sabab
tomonlarning muammolarni yechishni istamayotganida emas,
aksincha, o‘zaro hamkorlik teng huquqli asosda, har bir mamla-
katning milliy manfaatlarini hisobga olgan holda yuritilishiga
intilayotganligi bilan bog‘liq edi. O‘tgan yillar davomida erishilgan
ahdlashuvlarni amalga oshirishning samarali mexanizmi yara-
tilmadi, o‘zaro hisob-kitoblar muvofiqlashtirilmadi.
2000- yil 24—25- yanvar kunlari
Moskvada  MDH mamlakatlari rah-
barlarining sammiti bo‘lib o‘tdi. Unda
Rossiya davlat boshlig‘i V. Putin hamdo‘stlik davlatlari boshliqlari
kengashining raisi etib saylandi. Ukraina Bosh vaziri V. Yushenko
MDH mamlakatlari hukumat boshliqlari kengashining raisi etib
saylandi. Kengashda MDH a’zolari bo‘lgan mamlakatlar o‘rta-
sidagi munosabatlarni yanada rivojlantirish, MDHni isloh qilish
borasidagi masalalar muhokama qilindi. Bu kengash MDHning
kelajagiga katta ishonch uyg‘otdi. Bu ishonch Rossiya Prezidenti
V. Putinning MDH doirasidagi sheriklar bilan yaqinlashishga
qaratilgan harakatlarida o‘z ifodasini topmoqda.
MDHda hamjihatlikning
mustahkamlanishi
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 6 3
2000- yil 21- iyunda Moskvada bo‘lib o‘tgan MDH davlat
boshliqlarining sammitida MDH doirasida erkin savdo zonasi
barpo etish borasidagi ishlarni, integratsiya jarayonlarini faollash-
tirishga qaratilgan 2005-yilgacha bo‘lgan muddatda Hamdo‘stlikni
rivojlantirish dasturi muhokama qilindi va tegishli hujjat imzolandi.
MDH davlat boshliqlari 2003-yilgacha jinoyatchilik,
terrorchilik va ekstremizmning turli ko‘rinishlariga qarshi
birgalikda choralar ko‘rish to‘g‘risida, MDHning ter-
rorchilikka qarshi kurash markazini tuzish haqida qaror-
lar qabul qiladilar.
2001-yil 29—30- noyabr kunlari Moskvada MDH tashkil
etilgan kunning 10 yilligiga bag‘ishlangan yubiley sammiti bo‘-
lib o‘tdi. Sammit qatnashchilari Afg‘onistondagi voqealar
to‘g‘risida bayonot qabul qildilar.
Bayonotda aksilterror operatsiyasi ijobiy baholandi, uning
natijasida xalqaro terrorchilarning infratuzilmasiga qattiq zarba
berilgani hamda mintaqaviy va dunyoviy xavfsizlikni yanada
mustahkamlashga yo‘l ochilgani qayd etildi. Shu bilan birga,
toliblar hukmronligi tugatilganidan keyin Afg‘oniston taqdirini
afg‘on xalqining o‘zi belgilashi, mamlakatdagi vaziyatni
barqarorlashtirish ishlari BMÒ rahnamoligida amalga oshirilishi
qo‘llab-quvvatlandi.
MDHning 10 yillik tarixi guvohlik beradiki, ham-
do‘stlikning  tashkil etilishi foydali bo‘ldi. Hamdo‘stlik 10
yil oldin qanday kerakli tashkilot bo‘lgan bo‘lsa, bugungi
kunda ham shunday keraklidir. Sobiq Ittifoq parcha-
langach, yuzaga kelgan mustaqil davlatlarning bir-biriga
bog‘langan iqtisodiyotini to‘ldirib turish zarur edi. Ham-
do‘stlik mana shunday to‘ldiruvchilik rolini o‘ynadi, par-
chalanish jarayonida nizo-janjal chiqishiga yo‘l qo‘ymadi.
Hamdo‘stlik hozirgi kunda ham ahamiyatini yo‘qotgani
yo‘q. MDH yon-atrofdagi voqealarga munosabat bildirishda
yakdillik ko‘rsatish, xususan, terror, narkobiznes, uyushgan
jinoyatchilik, ekstremizm kabi balolarga qarshi turishda ham-
jihatlikni mustahkamlash, bahamjihat harakat qilishda muhim
o‘ringa ega. Hamdo‘stlikning yana bir ahamiyatli tomoni shun-
daki, globalizatsiya jarayonlari jadallashib borayotgan hozirgi
www.ziyouz.com kutubxonasi

2 6 4
sharoitda dunyoda yuz berayotgan iqtisodiy va siyosiy o‘zga-
rishlarga tayyor turish, turli inqirozlarni yengishda barcha a’zo
davlatlar uchun kerakli va foydali tashkilotdir.
O‘zbekiston  Respublikasi  tashqi
siyosatida  hamdo‘stlik mamlakatlari
bilan ikki tomonlama hamkorlikni
yo‘lga qo‘yish va rivojlantirish alohida o‘rin tutadi. Ikki tomon-
lama hamkorlik deganda ikki davlat o‘rtasidagi, ya’ni O‘zbe-
kistonning boshqa bir mamlakat bilan davlatlararo aloqalarini
yo‘lga qo‘yish va chuqurlashtirish jarayoni tushuniladi.
O‘zbekiston Rossiya Federatsiyasi bilan davlatlararo muno-
sabatlar o‘rnatish va rivojlantirishga alohida ahamiyat berib
kelmoqda.