Qanlıkól rayonı xalıq bilimlendiriw bólimine qaraslı 21-sanli uliwma bilim beriw mektebiniń ximiya páni oqıtıwshısı Saparova Gulistan Qadirbaevna

hám ximiyalıq jaqtan júdá turaqlı. Olar óz ara birikpeydi hám vodorod hám de metallar menen óz ara tásirlespeydi.
1962-jılı
XeF4
ksenon tetraftorid alınıwı menen olardıń ayırım kislorodlı hám ftorlı birikpelerin sintezlep alıw múmkinshiligi júzege keldi
1. Barlıq metall emesler (vodorod hám geliyden basqa) pelementler semeystvosına tiyisli, biraq barlıq p-elementlerde metall emes bola bermeydi.
2. Metall emeslerdiń teris elektrleniwshiligi 1,8—4,00 aralıǵında
boladı. Demek metall emesler kúshli teris elektrleniwshi
elementler. Eń kúshli teris elektrleniwshi element— ftor.
3. Metall emeslerdiń vodorodlı birikpeleri ushıwshań zatlar: HCl, H2S, NH3 , CH4.
4. Kislorodtıń vodorodlı birikpesi (H2O) bolsa vodorodlıbaylanıs esabınan (H2O)n kórinisine ótip, suyıq halda boladı.
5. Metall emeslerdiń joqarı oksidleri kislotalı oksidler boladı. SO 2, SO 3, P2O5, NO2, N2O5.
6. Metall emesler óz ara birigip kovalent baylanıslı birikpeler, metallar menen bolsa ion baylanıslı birikpeler payda etedi.

Bekkemlew ushın sorawlar.

1. Qanday metall emes elektrondı ańsat biriktirip aladı:

a) uglerod yaki azot; b) kúkirt yaki fosfor; d) selen yaki tellur;

e) yod yaki azot; f) kislorod yaki xlor; g) azot yaki kúkirt? Ne

ushın?

2. Metall emeslerdiń agregat halatları haqqında ne aytıw múmkin?

3. Metall emesler qanday ximiyalıq elementler menen tásirlesedi?

Bunda qanday tiptegi ximiyalıq baylanıslar payda boladı?

4. Inert gazler atomları basqa metall emesler atomlarınan nesi

menen parıq qıladı?

5. Tábiyatta qaysı metall emesler erkin halda ushıraydı?

Paydalanǵan ádebiyatlar.

• 8-klass ximiya sabaqlıǵı .
• Kimyo. G.P.Xomchenko, I.G.Xomchenko
• Elektron resurslar: Wikipedia.org