Qaraqalpaq tilin oqitiw metodikasi

Woqi’ti’wshi’:
 
Yembergenov U 

---

Qaraqalpaq tilin woqi’ti’w teoriyasi’ ha’m metodikasi’ pa’ni boyi’nsha 
glossariy 
Qaraqalpaq tilin woqi’ti’w metodikasi’ pa’nine baylani’sli’ mi’naday 
metodikali’q terminler bar: 
1.Didaktikali’q so’z-grektin’ didaktiros degen so’zinen ali’ng’an boli’p, 
woni’n’ tiykarg’i’ ma’nisi «woqi’taman», «u’yretemen» degendi an’latadi’. 
Didaktika-ta’lim ha’m woqi’ti’w teoriyasi’ ha’mde woqi’ti’w bari’si’nda 
ta’rbiyalaw mazmuni’n sa’wlelendirinin’ pedagogikani’n’ aji’ralmas bo’legi. 
2.Interaktiv so’zi ingliz tilindegi «inter» so’zinen ali’ni’p, wo’z-ara, «ast» 
ha’reket yetiw degendi bildiredi. Adam menen yamasa na’rse (komp’yuter) 
menen wo’z-ara ha’rekette, diologli’q gu’rrin’lesiw jag’dayi’nda boli’w degendi 
an’latadi’. 
3.Metod-so’zinen woqi’ti’wdi’n’ usi’l ha’m qurallari’ tu’siniledi. Metod-bul 
didaktikali’q ma’nide barli’q pa’nlerge tiyisli bolg’an woqi’ti’w usi’llari’n ha’m 
woqi’ti’w qurallari’n wo’z ishine aladi’. 
4.Kognetivlik pedtexniologiya-oqi’wshi’ni’ adamzat ja’miyet ta’repinen 
toplang’an bilim, ta’jiriybe menen qurallandi’ri’w ha’m wolardi’ wo’zinin’ 
keleshektegi xi’zmetinde qollani’wg’a u’yretiwdi maqset yetip qoyadi’. 
4.Ko’nlikpe-u’yretiw na’tiyjesinde qolg’a kirgizilgen, i’qti’rsi’z, avtomat 
tu’rde wori’nlanatug’i’n ha’reket, ko’nlikpeler qanday da ha’reketti 
qadag’alawsi’z, avtomat tu’rde wori’nlaw qa’bileti. 
5.Evristikali’q pedagogikali’q texnologiya lektsiya, seminar, laboratoriyali’q
ha’m a’meliy jumi’slardi’ mashqalali’ jag’daydi’ teren’ izertlew ja’ne izep 
tabi’w arqali’ woqi’ti’wg’a bag’darlang’an ta’lim tiykari’. 
6.Kreativlik pedagogikali’q texnologiya-do’retiwshilik, woylaw ha’m 
uqi’pli’li’qti’ rawajlandi’ri’w, woni’ qa’liplestiriwge qarati’lg’an. 
7.Qadag’alaw sistemasi’ ha’r bir woqi’wshi’ni’n’ woqi’w iskerligin, 
jedellesiwin baqlawg’a qarati’lg’an. 
8.Ma’mleketlik ta’lim standarti’-u’zliksiz ta’limnin’ belgili basqi’shi’nda 
qa’nigenin’ tayarli’q da’rejesi ha’m mazmuni’ qoyi’latug’i’n talaplar. 
9.Woqi’ti’wdi’n’ 
inovatsiyali’q 
iskerligin 
do’retiwshilik 
imkaniyati’ 
sa’wlelendiriw, iskerlikti artti’ri’w boli’p yesaplanadi’. 
10.Pedagogikali’q inovatsiya-pedagogikali’q jan’ali’q, wolardi’ bahalaw 
ha’m pedagogikali’q ja’miyet ta’repinen wo’zlestiriw, woni’ a’melde qollani’w 
haqqi’ndag’i’ ta’liymat. 
11.Pedagogikali’q iskerlik-ta’lim maqsetlerin a’melge asi’ri’wg’a qarati’lg’an 
ja’miyetlik iskerliktin’ ayri’qsha bir tu’ri. 
12.Pedagogikali’q woyi’n-bilim ali’wg’a qarati’lg’an ha’ Qaraqalpaq tilin 
woqi’ti’w metodikasi’ pa’ninen tarqatpa materiallar 
1.Woqi’ti’wdi’n’ didaktikali’q printsiplerinde uli’wma didaktikali’q ha’m jeke 
pa’nlerge ta’n didaktikali’q printsipler qalay basshi’li’qqa ali’nadi’. 

---

2.Qaraqalpaq tilin woqi’ti’wda qanday woqi’ti’w usi’llari’nan paydalani’ladi’? 
Woqi’ti’wdi’n’ teoriyali’q ha’m a’meliy usi’llari’na neler kiredi. 
3.Qaraqalpaq tilinen qanday sabaq tu’rleri bar? Olardi’ sabaq bari’si’nda qalay 
qollani’wg’a boladi’. 
4.Qaraqalpaq tilin woqi’ti’wda qanday jobalar menen jumi’s ali’p bari’wg’a 
boladi’? Wolardan woqi’wshi’ ushi’n yen’ paydali’si’ qaysi’ joba? 
5.Qaraqalpaq tilin woqi’ti’wdi’n’ maqseti menen wazi’ypalari’ qanday jollar 
menen beriledi? Woni’n’ mazmuni’ haqqi’nda da mag’li’wmat berileme? 
6.Woqi’ti’wdi’n’ uli’wma ha’m jeke metodlari’ woni’n’ tu’rleri boyi’nsha 
ilimiy-metodikali’q tu’sinikler qaysi’ usi’lda beriledi? 
7.Qaraqalpaq tilin woqi’ti’wda grammatikali’qti’, a’meliy ko’nlikpeni artti’ri’w 
jollari’. 
8.Fonetikali’q bilimdi ha’m a’meliy ko’niklepeni qa’liplestiriw, wol boyi’nsha 
ali’p baralutg’i’n jumi’slar. 
9.Leksika boyi’nsha woqi’wshi’larg’a beriletug’i’n bilim ko’lemi menen 
a’meliy jumi’slar tu’rleri. 
10.So’z shaqaplari’ni’n’ bo’liniw printsiplerin ani’qlaw, wog’an ta’n bolg’an 
lingvistikali’q tu’siniklerdi bekkemlew, 
11.Morforlogiyani’n’ teoriyali’q belgilerin, wolardi’n’ wo’zgesheliklerin 
u’yretiwde qollani’latug’i’n metodikali’q usmi’llardi’ ani’qlaw. 
12.Ko’mekshi so’zler, wolardi’n’ ma’nili so’zlerden wo’zgesheliklerin 
tu’sindiriwdegi tiykarg’i’ talaplar. 
13.Sintaksistin’ morfologiya menen baylani’si’n ha’m wolardi’n’ bir-birinen 
ayi’rmashi’li’g’i’n ani’qlawdag’i’ tiykarg’i’ belgiler. 
14.Qospa ga’ptin’ tu’rleri, wolardi’n’ bir-birine qatnasi’ ha’m wondag’i’ 
birlikler haqqi’ndag’i’ mag’li’wmat beriw usi’llari’. 
15.Punktuatsini’n’ 
tiykarg’i’ 
printsipleri 
qollani’li’wlari’, 
woni’n’ 
worfografiyag’a qatnasi’ jo’nindegi ilimiy-metodikali’q tu’sinikler. 
16.oqi’wshi’lardi’n’ 
til 
bayli’g’i’n 
rawajlandi’ri’wda, 
sawatli’li’g’i’n 
artti’ri’wda ali’p bari’latug’i’n jumi’slar.