Qaraqalpaqstan awıl xojalıǵı hám agrotexnologiyalar institutı

Gemopoezdiń ekstramedullar oshaqlarınıń kelip shıǵıwı
Eikoza miyeloid kletkalar toqımalarında jılısıw hám metastazlardıń suwretleniwi menen anıqlama beredi. Ekstramedullar leukozdı keltirip shıǵarǵan etiologik faktor tásiri sebepli mezenxima kletkalarınan kelip shıǵadı, dep ishoniladi. Granulotsitler arasında - jas kletkalar beriledi-miyelotsitler, promiyelotsitler, geyde miyeloblastlar, eozinofillar hám bazofillardıń pispegen formaları, eritroblastlar.
Aleykemik miyelozda qandaǵı leykotsitler sanı normal yamasa ortasha dárejede kóbeyedi, biraq leykogrammada leykotsitlerdiń keskin " jasartırılıwı" anıqlanadı. Fagotsi- qan kletkalarınıń (miyelotsitler hám basqalar ) konteyner funkciyası saqlanıp qaladı, biraq jetik neytrofillerdiń fagotsitik aktivliginen tómen.
Limfoid leykemiya (limfadenoz) tómendegiler menen xarakterlenedi
Limfoid toqımalardıń kóbeyiwi, limfa túyinleri, talaq hám bawırdıń keskin keńeyiwi. Kesellik rawajlanıwı menen suyek jiligindegi miyeloid toqıma limfoid toqıma menen almastırıladı. Qashan leykemiya limfadenozi qandaǵı aq qan kletkaları sanı ol 1 mkl (1500 ■ 10 vl) de 1, 5 millionǵa, limfocitler bolsa C ga jetiwi múmkin-barlıq leykotsitlerdiń 98% ke shekem. Aleykemik limfadepozda qandaǵı leykotsitler sanı normal bolıp qalsa da yamasa ortasha kóterilgen, biraq leykogrammada keskin belgilengen limfoblastlardıń payda bolıwı menen anıq limfocitoz.
Retikuloendoteliozlar artıqsha menen xarakterlenedi suyek iligi, talaqta retikulyar kletkalardıń kóbeyiwi, limfa túyinleri hám bawır. Leykemiya hám aleylardı ajratıń- retikuloendoteliozdıń kemik formaları.
Leykemiya menen qanda retikuloendotelioz sezilerli dárejede asadı.- monotsitlardı qısıw. Leykemiya menen, ásirese ótkir leykemiya menen, esittiriw almasinuvi buzıladı, haywanlardıń ónimdarlıǵı páseyedi, anemiya rawajlanadı, sharshaw payda boladı. Sozılmalı leykemiya menen tiri uzaq waqıt dawamında saw kóriniwi múmkin. Olar ólip atır : kóbinese sharshawdan hám qosıwdan (tómen qarsılıq ) túrli kesellikler.

III Bap
Leykoz keselliginiń túrleniwi hám kelip shıǵıwı

Leykoz-bul giperplastik xarakterdegi gematopoetik toqımalarǵa sistemalı zálel jetkeretuǵın óspe tábiyatlı keselligi. Periferik qanda sapa hám muǵdarlıq xarakterdegi ózgerisler baqlanadı. Búyreklerde gematopoez oshaqları payda boladı, bawır, ishek, teri astı toqıması. Leykotsitler sanı hám jetilmegen qan kletkaları 1 mklda 100 mıńǵa shekem kóbeyiwi múmkin.
Denede immunobiologik reaktivlik buzıladı, organlar hám sistemalardıń funkciyaları jamanlasadı. Hár qıylı haywanlar leykemiya menen kesellenediler: qurbaqalar, tritonlar, pikes, kemiriwshiler, qus. Leykemiya joqarı ónimdar siyirlarǵa tásir etedi, biraq ulıwma emes. Siyirlarda leykemiya uzaq waqıt, 3 jıl dawam etedi... 4 jıl hám onnan da kóbirek.
Diagnostikanıń tiykarǵı usılı - ǵalabalıq gematologik izertlew (qanda limfocitlerdiń 98% ge shekem anıqlanadı ).
Leykemiyanıń etiologiyası hám patogenezi. Házirde tán alınǵan, leykemiya hámme menen patologikalıq process ekenligi o'spe (blastomatoz) ǵa tán belgili process.Leykemiya blastomatoz teoriyası paydasına tómendegi faktlar keltiriledi:
1) leykemiyada gematopoetik toqımalardıń kóbeyiwi bul kem qábiletli yamasa kem qábiletli kletkalardıń neoplazması menen xarakterlenedi ulıwma parıqlawǵa ılayıq emes;
2) leykemiya hám Malign o'speler menen awırǵan nawqaslarda metabolik keselliklerdiń uqsaslıǵı ;
3) eksperiment sharayatında kanserogen elementler leykemogen qásiyetlerinde kórsetip beredi;
4) leykemiya ushın terapevtikalıq tásirge o'speler menen birdey qurallar járdeminde erisiw múmkin (rentgen nurları, radioaktiv fosfor, sitostatik tásirge iye ximiyalıq preparatlar). Leykemiyada leykotsitler geyde sonshalıq atipik bolıp shıǵadı, olardı qan kletkalarınıń ol yamasa bul túrine kirgiziw qıyın.
Olardıń qábileti
Jas pispegen kletkalardıń payda bolıwı - (kósher menen kórsetilgen) fagocitoz hám kletka ishindegi as sińiriw ushın megakaryotsitler normal leykotsitlerge qaraǵanda jamanlaw. Jaratılıw toqımalarınıń qanınıń ayriqshalıǵı menen baylanıslı jaǵdayda , leykemiyada onıń ósiwi tábiyaatı ápiwayı o'spelerde parıq etedi. Aleykemik leykemiyanıń barlıq belgileri ámeldegi ólimli o'spe ósiwi.
Leykemiyanıń sebepleri, o'speler sıyaqlı, etarli dárejede anıqlanbaǵan. Kanserogen elementler (metilxolantren) tásirinde eshkilerdiń barlıq túrlerin kóbeytiw múmkin, benzpiren hám basqalar ).
Leykemiyanıń payda bolıwı hám organizmge ionlastırıwshı nurlanıwdıń uzaq múddetli tásiri nátiyjesinde dáliller bar. Biraq, bul tásir mexanizmi uǵımsız kórinedi. Tawıqlar hám qaramallardıń leykemiyaları viruslı kelip shıǵıwǵa iye.
Bul, atap aytqanda, saw tawıqlardı leykemiya menen kesellengen tawıq aǵzalarınan kletkasız filtrat penen juqtırıw arqalı leykemiya alıw múmkinshiligı menen tastıyıqlanadi.
Leykemiya menen deneniń reaktivligi páseyedi .Áwele, immunobiologik reaktivlik páseyedi. organizm, ülseratif nekrotik hám septik processlerge beyimlik bar. Óytkeni sonda, jetik bolmaǵan leykotsitler patologikalıq ózgeredi, fagotsitik aktivligin hám biosintezi qábiletin joǵaltadı.
Leykemiya menen leykotsitlardıń qásiyetleri ózgeredi, bul metabolik processlerdiń aynıwı menen baylanıslı bolıp, gidroksidi fosfataza hám glikogen payda etiwshi fermentlerdiń aktivligi páseyedi.
Mısalı, bunday leykotsitler kislorodtı ádetdegiden 10 teńdey kem muǵdarda ózlestiredi. Leykemiyada eritropo processleri bastırıladı hám trombopoez, bul qan ketiw hám anemiyaga alıp keledi. Islep shıǵarıw. qannıń birdey elementleriniń bólekleniwi bóreken ayrıqshalıqlarǵa iye, bul kóbinese leykemiya ısıtpasınıń rawajlanıwına alıp keledi. Túrli organlar hám sistemalarda leykemiya menen tómendegiler múmkin bul organlar hám sistemalardıń disfunktsiyasini keltirip shıǵaratuǵın leykemiya infiltratlari. Mısalı, óńesh diywalındaǵı infiltratsiya awqat as sińiriw processleriniń qısqarıwına, bawırda metabolik funkciyalarǵa hám basqalarǵa alıp keledi. hár qanday polietiologik kesellikte bolǵanı sıyaqlı, leykemiya payda bolıwınıń bir neshe sebepleri bar: kanserogenler, olardıń 400 den aslamı málim; fizikalıq faktorlar, mısalı, ionlastırıwshı nurlanıw ; biologiyalıq qurallar -onkogen viruslar (tastıyıqlanǵan ) tıshqansha, qaqpaq, qabaq, qaramal leykemiyasi). Qaramallarǵa násil bayqaǵıshlıǵı tán bolıp tabıladı: qońır Latviya, qara hám reń-báreń, simmental bala zatları bul kesellikke shalınǵan, málim bir jas ushın " leykemiya giltleri" ámeldegi, biraq olar 25% ga etedi. Sonı atap ótiw kerek, maydanlar, qoy hám eshkiler kesel itimal, bul ómir kóriw dawam etiw waqti menen baylanıslı. Atlarda leykemiya ótkir bolıp, qusda da ushraydı.