Qarshi davlat universiteti informatika o’qitish metodikasi kafedrasi

Kompyuter operatori - faoliyati bevosita kompyuterda ishlash bilan bog'liq 
bo'lgan shaxs. Ushbu kasb taxminan 70 yil oldin birinchi kompyuterlar ixtiro 
qilingan davrda shakllangan. Kompyuter operatorlarining paydo bo'lishi ofis ishi, 
saqlash, tizimlashtirish va ma'lumotlarni qayta ishlash masalalarida haqiqiy yutuq 
bo'ldi. Ular har qanday segmentlarda: savdo, tibbiyot, ta'lim, harbiy-sanoat 
kompleksi va boshqalarda talabga ega. Zamonaviy shaxsiy kompyuter operatorlari 
ba'zan o'z ishlarini tajribali va ko'p vazifali mutaxassis bo'lishlari uchun kotib yoki 
tizim adminstratorlari vazifalari (o'qitish darajasiga qarab) bilan birlashtiradila 
Axborot-resurs mutaxassisi. Axborot manbalari bilan ishlash zehn, tahliliy 
aql va ko'p ish qobiliyatini talab qiladi. Ular reklama va elektron tijoratni 
rivojlantirish maqsadida axborotni tarqatish, veb-resurslardan foydalanuvchilar 
bilan aloqa samaradorligini oshirish, korxona biznes jarayonlarini axborot bilan 
ta'minlash kabi ishlarni amalga oshiradilar 
Kriptograf 
(Shifrlovchi)—topishmoqni 
yaxshi 
topadiganlar uchun ideal kasb, masalan, elektron pochta 
orqali ma’lumot uzatishda himoya qilish kerak, ma'lumotlar 
maxfiy ma'lumotlar bazasida saqlansa, hackerlar kirib 
kelgan taqdirda ham u shifrlangan bo'ladi. Shifrlangan ma'lumotlar shifrni ochish 
uchun "kalit" ga ega bo’ladi. Ma'lumotlar harbiy yoki diplomatik bo'lishi mumkin 
va davlat razvedkasiga tegishli bo'lishi, har qanday tijorat tuzilishiga tegishli 
bo'lishi mumkin. 
Tizimli dasturchi - bu kompyuter qismlarining 
uzluksiz ishlashini ta'minlovchi operatsion tizimlar, 
dasturiy ta'minot tizimlarini ishlab chiquvchisi. 
Tizim muhandisi individual qismlarni (protsessor, 

---

160 
tarmoq uskunalari, operativ xotira, amaliy dasturlar va boshqalar) modullarga, 
modullarni esa yagona kompyuter organizmiga yoki kompyuter tarmog'iga 
birlashtiradigan ko'p darajali tuzilmani quradi. Masalan, kompyuterda matnlarni 
terishga imkon beradigan matn muharrirlari ilova mutaxassislari tomonidan ishlab 
chiqilgan. Qattiq diskni defragmentatsiya qilish dasturi tizim dasturchisining 
vazifasidir, chunki shunga o'xshash dastur va dasturlar deb ataladigan jihozlarning 
o'zaro ta'sirini ta'minlaydi. 
Dasturchilar (C++, Phayton, C#, Java, JavaScript, PHP, Android, Swift, 1C 
va h.k.) - bu turli maqsadlarni amalga oshirish uchun kompyuter dasturlarini 
dasturlarni ishlab chiquvchisi.