Qarshi davlat universiteti kimyo kafedrasi kolloid kimy

2.1. NEFELOMETR.

Kolloid eritmalarning kontsentratsiyasi va undagi zarrachalarni o’lchami aniqlanadigan asbob nefelometr deyidadi.

Nefelometr ikkita bir xil tsilindrik shisha idishdan iborat bo’lib, biriga kontsentratsiyasi ma‘lum standart zol, ikkinchisiga kontsentratsiyasi noma‘lum zol to’ddiriladi. So’ngra ikki tsilindr yonidan yorug’lik nuri o’tkazilganda Tindal konusi hosil bo’ladi. Zollardan sochilayotgan nur asbobning yuqori qismidagi oynaga tushadi va u okulyar orqali kuzatiladi. Okulyar kuzgusi doira shaklida bo’lib, teng ikkiga (bo’lingan, uning bir yarmini standart zritmaning nurlari yoritsa, ikkinchi yarmini aniqlanadigan moddaning nurlari yoritadi,.

Yoritilish yarim doiralarida har xil bo’lsa, tsilindrlarni yuqoriga yoki pastga tushirish bilan ularni bir xil ko’rinishga keltirish mumkin. Shu paytda zollarning yoritilayotgan qismlarining balandligi zollarning kontsentratsiyasiga teskari proportsional bo’ladi:

bunda С₁ - standart zolning kontsentratsiyasi, h₁ - standart zolning balandligi, С₂ -sinaladigan zolning kontsentratsiyasi, h₂ – sinadigan zolning balandligi.

Tekshirilayotgan kolloid eritmalarning kontsentratsiyasi quyidagi formula asosida aniqlanadi:

Kolloid zarrachalarning o’lchami kuzga ko’rinadigan yorug’lik nuriiing to’lqin uzunligidan kichik bo’lganligi uchun eng kuchli optik mikroskop bilan ham ularni ko’rib bo’lmaydi.

Sinaladigan kolloid eritmaning kontsentratsiyasi aniqlangandan so’ng undagi kolloid zarrachalarning hajmi (V₂) quyidagi formula bo’yicha topiladi:

Bunda V₁ - standart eritmadagi zarracha hajmi.