Qarshi davlat universiteti qo’lyozma huquqida

6. 
Hasanov Ilyos 
33

36. 
Meylimurodova F. 
39

7. 
Rizaev Malik 
30

37. 
Tursunova Hamida 
36

8. 
Rizaev Abdusoat 
33

38. 
Karimova Zuhra 
30

9. 
Bekniyozov Otajon 
33

39 
Toshmurodova Foti 
31

10. 
Eshpo‘latov Hasan 
31

40. 
Mamaeva Hilola 
30

11. 
Mamaev Iskandar 
34

41. 
Shomurodova Hulka 
38

12. 
Omonov Nabi 
38

42. 
To‘xtaeva Malohat 
33

13. 
Usmonov Bahrom 
38

43. 
Eshmurodova Niluf 
37

14. 
Xolmirzaev Begim 
36

44. 
Qoraeva Mohigul 
35

15. 
G‘ulomov Islom 
39

45. 
Yaratova Zilola 
36

16. 
G‘aniev Laziz 
33

46. 
Dilmurodova Marg‘u 
31

17. 
Saimov Jamol 
32

47. 
Mahmanazarova D. 
32

18. 
Abdunazarov Jamshid 
38

48. 
Omonova Oynisa 
32

19. 
Meylimurodov Jobir 
31

49. 
Karimova Tojihon 
31

20. 
Juraev Pahlavon 
30

50. 
Meylimurodova N. 
30

21. 
Juraev Murod 
30

51. 
Yo‘ldosheva Zohida 
30

22. 
Avliyoqulov Bobur 
30

52. 
Meylimurodova Sh. 
34

23. 
Avliyoqulov Alisher 
32

53. 
Rajabova Zulayho 
35

24. 
Shodmonov Bahodir 
32

54. 
Axmedova Nilufar 
39

25. 
Shodmonov Muzaffar 
30

55. 
Normurodova Feruz 
36

26. 
Shodmonov Maqsud 
38

56. 
Rizaeva Gulnoza 
35

27. 
Yo‘ldoshev Salim 
31

57. 
Kenjaeva Shahlo 
35

28. 
Norov Sobir 
39
29. 
Kubaev Qahramon 
36
30. 
Eshpo‘latov Doniyor 
30

Qashqadaryo viloyati Karshi shahar Beklar mahallasida istiqomat qiladigan, 

aqliy mehnat bilan shug‘ullanuvchi 30-39 yoshli kishilar haqida ma'lumot 

№

Familiyasi, ismi 

Yoshi 

№

Familiyasi, ismi 

Yoshi 

1. 
Ergashev Murod 
33

31. 
Temirova Laylo 
38

2. 
Safarov Obid 
34

32. 
Davronova Go‘zal 
34

---

36

3. 
Bo‘ronov Sardor 
30

33. 
Abdieva Gulruh 
36

4. 
Zoirov Bobur 
34

34. 
Shoyimova Zoira 
39

5. 
Choriev Shuhrat 
39

35. 
Rajabova Dilbar 
37

6. 
Rajabov Vohid 
37

36. 
Imomova Nasiba 
34

7. 
Rajabov Vahob 
32

37. 
Azizova Zulfiya 
36

8. 
Qudratov G‘iyos 
31

38. 
Bo‘ronova Yulduz 
31

9. 
G‘aniev Ilhom 
32

39 
Qudratova Mohinur 
30

10. 
Shodiev Ulug‘bek 
33

40. 
Sobirova Gulnoz 
33

11. 
Arslonov Murod 
34

41. 
Muzropova Dilafro‘z 
34

12. 
Qudratov Qilich 
35

42. 
Igamova Venera 
39

13. 
Turdiev Ural 
37

43. 
Xurramova Farog‘at 
39

14. 
Mulkanov Yaxshiboy 
35

44. 
Rajabova Sabohat 
30

15. 
Murodov Islom 
31

45. 
Ravshanova Oydin 
32

16. 
Tohirov Qobil 
33

46. 
Niyozova Dilrabo 
34

17. 
Choriev Xushnud 
32

47. 
Xujaqulova Matluba 
35

18. 
Jalilov Jasur 
30

48. 
Rahimova Matluba 
39

19. 
Yusupov Jasur 
32

49. 
Berdimurodova Sevar 
34

20. 
Oripov O‘ktam 
33

50. 
Norboboeva Muhabbat 
33

21. 
Isoqulov Zafar 
36

51. 
Eshturdieva Surayyo 
31

22. 
Sharipov Zarif 
39

52. 
Jumaeva Sayyora 
33

23. 
Siddiqov Yodgor 
32

53. 
Xamraeva Gulnora 
34

24. 
Ochilov O‘tkir 
39

54. 
Bozorova Sarvigul 
34

25. 
Samanov Bektemir 
38

55. 
Rashidova Saygul 
35

26. 
Umirov Akram 
36

56. 
Safarova Nilufar 
36

27. 
Primqulov Bekmurod 
32

57. 
Nazarova Dilso‘z 
34

28. 
Rahimov Samad 
30

58. 
Tog‘aeva Aziza 
36

29. 
Mannonov Sherzod 
35

59. Tog‘aeva Holida
32

30. 
Botirov Shermurod 
36

60. 
Turaqulova Dilrabo 
31
61. 
Azizova O‘g‘iloy 
36
62. 
Toshpo‘latova Mahliyo 
34
63. 
Sattorova Gavhar 
35

2.2. Tekshirish usullari 
Tekshirish usullariga keladigan bo‘lsak, bunda asosan aholi turli guruhlarining 
amaldagi ovqatlanishini o‘rganishning eng qulay va ommabop usuli bo‘lgan anketa-surov
usulidan foydalandik .
Shu bilan birga aqliy mehnat bilan shug‘ullanuvchi kishilarning amaldagi
ovqatlanishiga tegishli ba'zi ma'lumotlarni bilish mobaynida surov usulidan ham foydalanildi. 
Ma'lumki, anketa-surov usuli bir qator afzalliklari bilan birga ma'lum qiyinchiliklarga
ham ega. Bunda tekshirilayotgan aholi guruhi tomonidan anketani to‘g‘ri to‘ldirish paytida 
anchagina tushunmovchiliklar yuzaga kelishi mumkin. Bu holatning oldini olish uchun
tekshiriluvchilar orasida avvalo tushuntirish ishlari olib borildi. Shuningdek bunday 
tushuntirish ishlarini ularning oila a'zolari o‘rtasida ham o‘tkazdik. Tushuntirishlar mobaynida
anketani to‘ldirish qonun-qoidalari bilan birga ushbu tadqiqotning maqsad va vazifalari, bu 

---

37

tadqiqotning ularning sihat-salomatligini saqlash borasida qanchalik ahamiyat kasb etishi
xususida ham tegishli ma'lumotlar berildi. 
Shundan so‘ng tekshiriluvchilarga maxsus tayyorlangan anketalar tarqatildi. Bu
anketalarda tekshiriluvchilar iste'mol qiladigan kunlik taomlarning nomlari, miqdori va sifati 
qayd etiladi. Shuningdek, anketalardan ovqatlanish bilan bog‘liq boshqa savollar ham o‘rin
olgan. Anketalar tekshiriluvchilar tomonidan bir hafta davomida to‘ldirildi. Bu vaqt davomida 
anketalarning qay darajada to‘g‘ri va aniq to‘ldirib borilayotgani nazorat qilindi, xatolar
to‘g‘rilab turildi. Buning natijasida anketalar to‘g‘ri va aniq ma'lumotlar olishga muvaffaq 
bo‘ldik.
Anketalar yig‘ib olingandan so‘ng, undagi ma'lumotlar tegishli adabiyotlardan 
foydalanib qayta ishlandi. Tekshiriluvchilarning kunlik ovkat ratsionidagi ayrim vitaminlar va
ma'danli moddalar miqdori o‘rganildi va ma'lum belgilangan me'yorlar bilan solishtirib 
ko‘rildi. Buning uchun har bir tekshiriluvchining bir haftada iste'mol qilgan oziq-ovqat
mahsulotlari alohida-alohida jamlab chiqildi. Anketalarda ko‘rsatilgan ovqatlarning 
tarkibidagi masalliqlar miqdori tekshiriluvchilardan olingan ma'lumotlardan va oziq-ovqat
mahsulotlari bir porsiyasining o‘rtacha og‘irligi haqida mavjud ma'lumotlardan foydalanib 
aniqlanildi.
Ma'lumotlar jadval shaklida berilgan bulib, 100 g maxsulot tarkibidagi mikronutrientlarning 
mikdori keltirilgan. Masalliqlar miqdori aniqlanganidan so‘ng har bir tekshiriluvchining
haftalik va kunlik ovqat ratsionidagi vitaminlar va ma'danli moddalar miqdori aniqlandi. Bu 
ko‘rsatkichlarni aniqlashda M.M.Skurixinning «O расчете ценности пищевых продуктов
питания по данным таблиц химического состава» (1991) nomli kitobi juda qo’l keldi (36). 
Kuzatuv
ishlarimizda 
A.I.
Zaychenko, 

M.N.
Volgarev, 

G.I.
Bondarev, 

V.Ya.Vissarionova va boshqalar tomonidan ishlab chiqilgan “ Методические рекомендации

по вопросам изучения фактического питания и состояния здоровья населения в связи с 
характером питания” nomli uslubiy qo‘llanmasidan keng foydalandik (17). Ushbu
qo‘llanmaning muhim jihati shundaki, unda aholi barcha guruhlarining amaldagi 
ovqatlanishini o‘rganish uchun kerakli tavsiyanomalar, jadvallar, anketadan namuna va
boshqalar keltirilgan .
Olingan natijalar Windows
xp
operatsion tizimining Microsoft Excel va Origin 6.1. 

dasturida statistik qayta ishlandi .

---

38

Anketa va uni tuldirish namunasi

A N K E T A 
1. Familiyasi, ismi
2. Yoshi
3. Millati
4. Kasbi
5. Manzilgohi 
6. Qanday mazali ovqatni xush ko‘rasiz: shur, shirin, achchiq (keraklisini tagiga chizing).
7. Bir kunda necha marta ovqatlanasiz? 
8. Qachon ko‘p ovqat yeysiz: nonushta, tushlik, ikkinchi tushlik, kechki ovqat keraklisini
tagiga chizing. 
9. Buy uzunligi (sm).
10. Tana og‘irligi (kg).
Ovqatlanish haqidagi ma'lumotlarni to‘ldirish tartibi. 

1. Dam olish kunlari hisobga olingan holda 7 kun davomida to‘ldiring.

2. Iste'mol qilingan ovqatning nomi va yeyilgan miqdorini aniq qilib ko‘rsating. Suyuq 
taomlar uchun stakanlar, choy qoshiq, osh qoshiq, kosa, tovoq, tarelka (to‘liq yoki yarim),
porsiyali ovqatlar uchun miqdor va og‘irligi, masalan, bir dona kotlet - 75 g va hokazo, 
kasha, chakki - osh qoshiq miqdorida, shakar, qand, shirinliklar choy qoshiq miqdorida,
donalab, non bo‘lakcha hisobida. 
3. “Qo‘shimcha ovqatlanish” grafasida iste'mol qilingan narsalar yoziladi, masalan,
bitta olma, bir dona bodring, bir stakan choy va hokazo.

---

39

ku
nla

r
tar

raq
Nonushta. 
Tarkibi va
miqdori

Tushlik.

Tarkibi va 
miqdori
2- tushlik. 
Tarkibi va
miqdori

Kechki ovqat.

Tarkibi va 
miqdori
Qo‘shimcha 
ovqat. Tarkibi
va miqdori 
1
2

3 

4
5
6 

7
1

1 

2
3

4 

2 

1
2
3 

4

3

1
2 

3
4

4
1 

2
3

4 

5 

1
2
3 

4

6

1
2 

3
4

7
1 

2
3

4 

---

40