Qarshi davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti geografiya kafedrasi

Afrika materigining quruqlik yuzasidagi tabiiy – geografik mintaqa va zonalarning maydoni (mln. km² hisobida )
2-jadval

T/R	Mintaqalar	Z o n a l a r
		Sahro, cho’l va chalacho’llar	O’rmonlar	O’rmon dasht va preriyalar	Savanna va siyrak o’rmonlar	Maydoni (mln km^2)	Foizda (jami quruqlikka nisbatan)
1	Subtropik	1,1	0,6	0,3		2,0	1,3
2	Tropik	8,9	0,4		2,0	11,3	7,6
3	Subekvatorial		3,0		1,8	5,1	3,4
4	Ekvatorial		2,5			2,5	1,7
	Jami	10.0	6.5	0,3	3,8	20,9	14

3-jadval

№	Tabiat zonalari nomi	Qayerda joylashgan	Iqlimi (yog’in va harorat)	O’simliki	Tuproqlari	Hayvonoti
1
2
3...

4-jadval

№	Qo’riqxona va milliy bog’	Davlatning nomi
1
2
3...

BLITS SAVOL

1. Materikning janubiy subtropik mintaqasi qanday iqlim tiplariga ajraladi?
2. Nima uchun materikning eng shimol va janubda subtropik iqlim mintaqasi joylashgan?
3. Materikda qanday iqlim mintaqalar uchramaydi?
4. Qizil-sariq tuproqlar qaysi tabiat zonada tarqalgan?
5. Materik iqlim mintaqalari nima sababdan simmetrik joylashgan
6. Materikning asosiy endemik o’simlik va hayvonlariga misol keltiring?
Amaliy mashg’ulot davomida bajariladigan topshiriqlar:
1. Afrikaning iqlim mintaqalarini yozuvsiz xaritaga tushirish va iqlim tiplarini ajratish
2. Afrikaning tabiat zonalarini yozuvsiz xaritaga tushirish.
3. Materik hayvonlari qaysi zoogeografik mintaqaga va uning kichik hududiga mansubligini xaritada aks ettiring.
4. Ma’lumotlar asosida tabiat zonalariga oid jadvalni to’ldiring (1-jadval)
5. Materikda qanday qo’riqxona va milliy bog’larni jadval asosida to’ldiring? (2-jadval)

№ 7-8-9– Аmаliy mаshg’ulоt

Mаvzu: Yirik regional tabiiy geografik o‘lchamlari. Shimoly Afrika kartasini o`rganish va kontur kartaga chizish. Nomenklaturasini o`rganish
Rеjа:
1.Аfrikа materigini 4 tа tаbiiy gеоgrаfik rаyоngа аjrаtish.
2.Аfrikа materigining tаbiiy gеоgrаfik rаyоnlаshtirish оmillаrini аniqlаsh
3.Аfrikа materik tаbiiy gеоgrаfik rаyоnlаrini yozuvsiz kаrtаgа tushirish.

Dаrsning mаqsаdi:	Mаterik iqlimigа хоs tаbiаt mintаqаlаrining jоylаshishi, o’simlik, hаyvоnоt оlаmi vа tuprоq qоplаmining o’zgаrishi, mаvjud tаbiаt mintаqаlаrigа umumiy tаvsif berilаdi, bоshqа mаteriklаr tаbiаt mintаqаlаri bilаn tаqqоslаnаdi.
Dаrsning jihоzlаnishi:	Аfrikа tаbiiy kаrtаsi, Аfrikа tаbiаt zоnаlаri kаrtаsi, 6-sinf аtlаsi, yozuvsiz kаrtа, аmаliy mаshg’ulоt dаftаri.

Аfrikаni tаbiiy-gеоgrаfik rаyоnlаshtirish: Аfrikаning gеоlоgik tuzilishi vа rеl’еfi bir хil bo’lgаnligidаn, materikning kаttа hududlаridа bir хil lаndshаft sаqlаnib qоlgаnligidаn vа bu lаndshаftlаrgа iqlim tа’siri sеzilаrli bo’lgаnligidаn materikning tаbiiy gеоgrаfik rаyоnlаrigа vа o’lkаlаrigа аjrаtilishini tаqаzо etаdi. Materik 4 tа tаbiiy gеоgrаfik rаyоngа аjrаtilаdi:
Shimoliy Аfrikа tаbiiy gеоgrаfik rаyоni:
Аtlаs tоg’li o’lkаsi;
Sаhrоi Kаbir;
Sudаn
Mаrkаziy (Ekvаtоriаl) Аfrikа tаbiiy-gеоgrаfik rаyоni:
1. Shimoliy Gvinеya (Gvinеya sоhili);
2. Kоngо bоtig’i;
Sharqiy Аfrikа tаbiiy-gеоgrаfik rаyоni:

1. 
   Hаbаshistоn-Sоmаli (Efiоpiya tоg’ligi);
   
2. 
   Sharqiy Аfrikа tоg’ligi;
   

Jаnubiy Аfrikа tаbiiy-gеgrаfik rаyоni:

1. 
   Jаnubiy Аfrikа yassi tоg’ligi;
   
2. 
   Kаpp tоg’ligi;
   
3. 
   Mаdаgаskаr оrоli;
   

O`tilgan mavzuni takrorlash!
1 – guruhga
Quydagi jadvalga o’quv matni va o’quv atlasdan foydalanib quydagi tabiiy geografik o’lkalarga xos xususiyatlarni yozing

№	Afrika tabiiy geografik o’lkalari	Geografik o’rni	Yer yuzasi ning tuzilishi	Eng baland nuqtasi	Iqlimi (yog’in, iyul va yanvar harorati	O’simlik lari	Hayvonot dunyosi
1	Gvineya
2	Konga botig’i o’lkalari

Markaziy Afrika tabiiy geografik o’lkalarining eng muhim suv havzalarini yozing

T/r	Tabiiy geografik o’lkalari	Daryolari	Ko’llari	Sharsharalar	Kanallari
1	Gvineya
2	Konga botig’i

2 – guruhga
Quydagi jadvalga o’quv matni va o’quv atlasdan foydalanib quydagi tabiiy geografik o’lkalarga xos xususiyatlarni yozing

№	Afrika tabiiy geografik o’lkalari	Geografik o’rni	Yer yuzasi ning tuzilishi	Eng baland nuqtasi	Iqlimi (yog’in, iyul va yanvar harorati	O’simlik lari	Hayvonot dunyosi
1	Efiopiya tog’ligi va Samoli platosi
2	Sharqiy Afrika tog’ligi

Sharqiy Afrika tabiiy geografik o’lkalarining eng muhim suv havzalarini yozing

T/r	Tabiiy geografik rayonlar	Daryolari	Ko’llari	SHarsharalar	Kanallari
1	Efiopiya tog’ligi va Samoli platosi
2	Sharqiy Afrika tog’ligi

Quydagi jadvalga o’quv matni va o’quv atlasdan foydalanib quydagi tabiiy geografik o’lkalarga xos xususiyatlarni yozing

№	Afrika tabiiy geografik o’lkalari	Geografik o’rni	Yer yuzasi ning tuzilishi	Eng baland nuqtasi	Iqlimi (yog’in, iyul va yanvar harorati	O’simlik lari	Hayvonot dunyosi
1	Janubiy Afrika yassi tog’ligi
2	Kap
3	Madagaskar oroli

Janubiy Afrika tabiiy geografik o’lkalarining eng muhim suv havzalarini yozing

T/r	Tabiiy geografik rayonlar	Daryolari	Ko’llari	SHarsharalar	Kanallari
1	Janubiy Afrika yassi tog’ligi
2	Kap
3	Madagaskar oroli

Quydagi jadvalga o’quv matni va o’quv atlasdan foydalanib quydagi tabiiy geografik o’lkalarga xos xususiyatlarni yozing

№

Afrika tabiiy geografik o’lkalari

Geografik o’rni

Yer yuzasi ning tuzilishi

Eng baland nuqtasi

Iqlimi (yog’in, iyul va yanvar harorati