Qarshi davlat universitetining ilmiy kengashining 202 yil “ ” “ ”dagi № -sonli buyrug‘i bilan tasdiqlangan “Umumiy psixodiagnostika” fan dasturi

Test tuzish va uning qo‘llanish sohasini aniqlash.
Ishonchlilik - psixologik tadqiqot aniqligini belgilovchi test sifatlari kusatkichi
Validlik - test sifatliligi asosiy ko‘rsatkichlaridan biri, testning validligi qanchailik Yukori bo‘lsa, unda tekshirilayetgan xislat shunchalik yaxshi aks ettiriladi.
Shaxs xususiyatlari va psixik taraqqiyoti darajasini aniqlash uchun turli eksperimental psixologik metodlardan foydalaniladi. Psixologik tadqiqotarda foydalaniladigan metodikalar u yoki bu faoliyat Jarayonida shaxs psixik xususiyatlarining namoyon bo‘lishini
aniqlashdan iborat. Eksperimental metodikalarni ishlab chiqish va o‘tkazish psixolog va tadqiqotchilarning aosiy vazifalaridir. Eksperimental topshiriklar majmui shaxs psixik taraqqiyotii, uning aqliy darajasini Hamlda individual psixologik xususiyatlarni aniqlashga qaratilgan. bo‘lar eksperimental tadqiqot sharoitida so‘zli, predmetli va psixometrik metodikalar yordamida amalga oshiriladi. Har bir konkret xolda olingan ma’lumotlarni sifatiy taxlil qilish va ularni boshqa metodlardan olingan natijaar bilan bo\lash zarur.
Psixodiagnostikada metodikalarning ishonchliligi muxim hisobllanadi. Metodikaning ishonchliligi olingan natija qanchailik to‘\ri ekanligini ko‘rsatadi. Har qanday metodikaning,testning ishonchliligi o‘rganlilayetgan psixologik xususiyatlarning ularda aks etishi nukta nazaridan to‘\ri qo‘llashni xarakterlaydigan ma’lumotlar majmui sifatida karalmogi kerak.
Testning ishonchliligi- psixologik tadqiqot aniqligini belgilovchi test sifatlari ko‘rsatkichidir. Testning ishonchliligi ba’zi xollarda shakl va maqsadi Jihatidan 2 ta bir xil testning ekvovalentligi darajasining namoyon bo‘lishi sifatida karalsa, ba’zi xollarda qayta o‘tkazilganda natijaarning barkarorligi (sabilligi) sifatida karaladi. Validlik- test sifatliligi asosiy ko‘rsatkichlaridan biri. Testning qanchailik validligi Yukori bo‘lsa, unda tekshirilayetgan ishlar shunchalik yaxshi aks ettiriladi. Masalan, intellektni o‘lchash validligi "intellekt" tushunchasining ta’rifiga; undan kelib chiqgan xolda tuzilgan test topshiriklari tarkibiga; emperik ko‘rsatkichlarga bog‘liq bo‘ladi.
Shunday qilib, maqsadga muvofik tanlangan metodika va testlar psixik faoliyat ko‘rinshlarini tulik va har tomonlama o‘rganish imkoniyatini beradi. Tadqiqotchi tadqiqot o‘tkazish uchun u yoki bu metodikani tanlaganida ko‘rsatmani salgina o‘zgartirganda metodikaning yo‘nalishi o‘zgarib ketishini nazarda tutish kerak. Topshirikni bajarishga kirishishdan oldin tekshirilovchi ko‘rsatmani to‘\ri tushunganligiga ishonch xosil qilishi kerak. Bajarilayetgan topshirikning natijalari ma’lum darajada shunga ham bog‘liq bo‘ladi.
Tadqiqot o‘tkazish uchun eksperimental metodikalarni tanlashda qo‘yidagilarga e’tibor berish zarur:
a) tadqiqot maqsadi, psixik taraqqiyoti darajasini aniqlash,uning yoshga , ma’lumotiga mosligi, shaxs xususiyatlarini aniqlash;
b) sinaluvchining yoshi va uning Hayot tajribasi , uning ta’lim va tarbiyasi amalga oshirilayetgan sharoit;
v)tekshiriluvchining eksperimental tadqiqotga moslashishi, mulokotga kirishishi, verbal aloqa urnatish xususiyatlari.
Tanlangan eksperimental psixologik metodikalarni tekshiriluvchiga kiyinligi usib borishi darajasida berish kerak.
Psixolog eksperimentator faoliti tadqiqotda olinadigan natijaarga ta’sir qiladigan muayyan xususiyatlarga ega. Shuning uchun bo‘laJak tadqiqotchi M.P.Kanonova ta’kidlaganidek, uzida qo‘yidagi sifatlarni shakllantirmogi lozim:
a) tadqiqot karorlarini tez va aniq tuzishi ;
b) o‘z diqqatini tekshiriluvchi topshirikni qanday bajarayetganligiga va uning xulq -atvoriga kuzatishga qaratishi;
v) bola bilan yaxshi aloqaga kirishi, uning Hamma aytganlirini yezib, uning xulqidagi ba’zi reaktsiyalarini to‘\ri baxolash qobiliyatini yukotmaslik.