Qarshi davlat univyersiteti geografiya kafedrasi biogeografiya

---

 
O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
 QARSHI DAVLAT UNIVERSITETI 
 
 
B I O G E O G R A F I Y A 
(ma’ruzalar matni) 
Qarshi-2010 
 
 
 
 

---

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI 
 
 
QARSHI DAVLAT UNIVYERSITETI 
 
GEOGRAFIYA KAFEDRASI 
 
 
 
 
 
 
 
BIOGEOGRAFIYA 
( MA’RUZALAR MATNI ) 
 
 
 
 
Tuzuvchi: geografiya fanlari nomzodi , dotsent Abdulla Mamatov 
Taqrizchilar: geografiya fanlari nomzodlari, dotsentlar S.I. Abdullayev,
B.X. Kalonov (Ma’ruzalar matni Qarshi Davlat universitetining
ilmiy-uslubiy kengashi tomonidan nashrga tavsiya 
qilingan) 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Qarshi-2010 

---

 
K I R I S H 
Kadrlar tayyorlash Milliy dasturining amalga oshirilishi munosabati bilan mamakatimiz 
olimlari oldiga jahon andozalari talablariga javob beradigan darslik va o’quv qo’llanmalari 
yaratishdek mashuliyatli talab quyilmoqda. Tabiiy fanlarni uqitishda umumbashariy ta’limotlarni 
milliy uzlikni anglash talabi bilan birga olib borish uchun o’quv darsliklaridagi bu umum milliy 
g’oya va atamalarni ona tilimizda talqin etish-eng dolzarb masalalardan biri. Geografiya 
bakalavriyati mutaxassisligi o’quv rejasida "Biogeografiya" fanidan o’ttiz soat hajmida ma’ruza 
belgilanganki, bunda tabiatshunoslikning tabiiy geografiya bilan biologiya fanlarining asosiy 
g’oya va tushunchalari yaxlit bir qamrovda berilishi lozim. Hozirgi zamon tabiatshunosligining 
geografik qobiq va uning uzgaruvchan biosfera qobig’’i xaqidagi ta’limotini biogeografiyada 
ekologik va biogeografiya mazmunga o’grilgan holda o’qitilish talab etiladi. Biogeografiya, 
biologiyaning asosini geografik, geoekologik yo’nalishda olib boriladi. 
Har qaysi organizm va ularni jamoa holida mavjud bo’lishi muayyan hudud va shu 
hududning geologik taraqqiyoti tarixi hamda hozirgi tabiiy sharoiti bilan bog’liq, bo’lishi 
geoekologik yo’nalishning mohiyatini tashkil etadi. Demak, biogeografiya tirik organizmlarning 
biologiyasi bilan birgalikda ularning hududiy tarqalish qonuniyatlarini ham izozhlab beradi. 
Shuning uchun juda ko’plab biologik, geografik, ekologik ilmiy tushuncha va atamalarni o’zbek 
tilida uning asl mazmunini ifoda etadigan omilini topib qullash talab etiladi. Bu mazmuni jihat 
ushbu matnda bir darajada o’z ifodasini topdi deyish mumkin. Milliy o’z-o’zini anglash va milliy 
ma’naviyatga chuqur zulmat va iftihor tuyg’usini shakllantirish zaruratidan kelib chiqib, 
biogeografiyadan ma’ruzalar matnini tuzdik bu yerda o’tmish allomalarimizning me’rosidan 
foydalanishga harakat qilindi va aniq tushuncha va g’oyalarni izozlashda mahalliy hududiy 
misollarga murojat qilindi. Matnni tuzishda asosan A.G. Voronovning 1987 yilda rus tilida chop 
etilgan "Biogeografiya" darsligi manba bo’lib xizmat qilgan bo’lsa-da, O’rta Osiyo, O’zbekiston 
va Qashqadaryo biologiyasi, geografiyasi, ekologiyasiga oid adabiyotlardan keng foydalanildi. 
O’zbek olimlari, shuningdek mahalliy tadqiqotchilarning ma’lumotlaridan bugungi fan 
taraqqiyoti talabiga muvofiq talqinda izohlashga harakat qilindi. 

---