Qarshi filiali kompyuter injiniringi fakulteti (5330600) dasturiy injiniring yo’nalishi iii-bosqich di-11-20-guruh talabasi mirzayev sanjarning

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI
QARSHI FILIALI

KOMPYUTER INJINIRINGI FAKULTETI
(5330600) DASTURIY INJINIRING YO’NALISHI
III-BOSQICH DI-11-20-GURUH TALABASI
MIRZAYEV SANJARNING
“MOBIL ILOVALARNI ISHLAB CHIQISH”
FANIDAN TAYYORLAGAN
3-MUSTAQIL ISHI
Bajardi: Mirzayev Sanjar
Qabul qildi: Pardayeva Gulmira

QARSHI-2023
Reja

1. 
   Server bilan ishlash
   
2. 
   Android tizimining qo’shimcha xizmatlari. Google maps xizmati
   
3. 
   Mobil ilovalarni kross-platformali dasturlash
   

Server bilan ishlash
Mobil ilovalarni ishlab chiqishda, server bilan ishlash, ilovaning foydalanuvchilarga yuqori sifatli va qisqa vaqt ichida ma'lumotlarga kirish imkonini ta'minlash uchun kerak bo'ladi. Bu uchun, mobil ilovaning server bilan o'zaro aloqada bo'lishi va kerakli ma'lumotlarni o'z ichiga oladigan turli xil vositalar ishlatish mumkin.
Bu vositalar orasida RESTful API, GraphQL, WebSocket va boshqalar kabi protokollar kiritilishi mumkin. Bu protokollar foydalanuvchilarga o'zgartirishlar, yangilanishlar va boshqa tadbirlarni amalga oshirishga imkon beradi.
RESTful API, turli ilovalarning server bilan ishlash uchun keng foydalaniladigan va oson bo'lishi uchun xizmat qiladigan protokol hisoblanadi. Bu protokol HTTP va HTTPS orqali ishlaydi va ma'lumotlar yo'l bilan o'tkaziladi. Bu protokol yordamida mobil ilova serverdan ma'lumot olish, ma'lumotlarni yuklash va ma'lumotlarni o'zgartirishni bajarish mumkin.
GraphQL, RESTful API'dan foydalanishni osonlashtirish uchun yaratilgan yangi bir protokol hisoblanadi. Bu protokol yordamida foydalanuvchilar, serverdan ma'lumotlarni xususiy tartibda so'ray oladi. GraphQL ma'lumotlar tahlil qilishda juda samarali va tashqi interfeysni qo'llab-quvvatlaydi.
WebSocket, ilovalarni istalgan vaqtda ma'lumotlar bilan yangilash imkonini ta'minlaydigan interaktiv protokoldir. Bu protokol yordamida foydalanuvchilar ilovaga kirishlarini yopib, yangilanishlar va boshqa tadbirlarni amalga oshirishlari mumkin. Bu protokol interaktiv ilovalarni ishlab chiqishda vaqt vaqtincha ma'lumotlar yuborish uchun yaxshi xususiyatlar bilan ta'minlaydi.
Shuningdek, mobil ilovalar uchun Firebase, Amazon Web Services (AWS) va Microsoft Azure kabi xizmatlar keng qo'llaniladi. Bu xizmatlar mobil ilovaning barcha qismi, shuningdek server tomoni va bazasini ta'minlaydi. Bu xizmatlar yordamida mobil ilovalar oson va samarali tarzda server bilan ishlash imkonini topadi.
Mobil ilovalarni ishlab chiqishda server bilan ishlashning boshqa bir foydasi, foydalanuvchilar uchun bir qator muhim imkoniyatlarni ta'minlashidir. Misol uchun, server taraqqiyotining yuqori darajada bo'lgan xizmatlar orqali, ilovadagi foydalanuvchilar bir necha qurilmalar orqali ma'lumotlarga kirishlari mumkin, shuningdek ma'lumotlarni saqlash, sinxronlashtirish va o'zgartirish. Bular mobil ilovaga oson va samarali xizmat ko'rsatish imkonini ta'minlaydi.

Shuningdek, mobil ilova tizimlarida xavfsizlik ham muhim ahamiyat kasb etadi. Serverlar yordamida ilovadagi foydalanuvchilar, ularning shaxsiy ma'lumotlari va ilovaning maxfiy ma'lumotlari xavfsizlikda saqlanishi kerak. Buning uchun, serverlar o'zlarining xavfsizlik protocol va keng qo'llaniladigan xavfsizlik vositalari bilan ishlaydi.

Mobil ilovalarni ishlab chiqishda server bilan ishlash shuningdek, ilova va serverni tashqi yaratuvchilar uchun ham osonlashtiradi. Mobil ilova va server orasida ishlashni ta'minlash uchun, yaxshi bir kommunikatsiya va birlikda ishlashning qurilishiga e'tibor qaratilishi zarur bo'ladi.
O'zining serveri olmayan yoki serverni ijaraga olishda qulaylikka ega bo'lmagan yaratuvchilar uchun, Amazon Web Services, Google Cloud Platform, va Microsoft Azure kabi Cloud xizmatlari osonlik bilan yaratuvchilar uchun server xizmatlarini ta'minlaydi.
quyidagi shakllar yordamida mobil ilovalarni ishlab chiqishda server bilan ishlashni tushunish mumkin:

1. 
   Serverning roli: Mobil ilovalar uchun serverning asosiy roli nima ekanligini tushunish kerak. Server, ilovaning xususiy va umumiy ma'lumotlarini saqlash, qabul qilish va o'zgartirish imkonini ta'minlash, tashqi aloqalarni boshqarish, foydalanuvchilar va server orasida o'zaro muloqot yaratish va ilovadagi jarayonni boshqarish imkonini ta'minlashga yordam beradi.
   
2. 
   Server xizmatlar: Serverning yaxshi xizmatlarini tushunish ham muhimdir. MaaS (Mobile as a Service) va BaaS (Backend as a Service) kabi xizmatlar, RESTful API, GraphQL va WebSocket kabi protokollar yordamida foydalanuvchilar serverdan kerakli ma'lumotlarni olish, ma'lumotlarni saqlash, ma'lumotlarni o'zgartirish, ilovaga kirish va boshqa tadbirlarni bajarish imkonini beradi.
   
3. 
   Xavfsizlik: Mobil ilovalarning xavfsizligi ham muhimdir. Serverlar, ilovadagi foydalanuvchilar, ularning shaxsiy ma'lumotlari va ilovaning maxfiy ma'lumotlari xavfsizlikda saqlanishi kerak. Buning uchun, serverlar o'zlarining xavfsizlik protocol va keng qo'llaniladigan xavfsizlik vositalari bilan ishlaydi.
   
4. 
   Cloud xizmatlar: Mobil ilovalarni ishlab chiqish uchun o'zining serveri olmayan yoki serverni ijaraga olishda qulaylikka ega bo'lmagan yaratuvchilar uchun, Amazon Web Services, Google Cloud Platform, va Microsoft Azure kabi Cloud xizmatlari osonlik bilan yaratuvchilar uchun server xizmatlarini ta'minlaydi.
   
5. 
   Foydalanuvchilar uchun imkoniyatlar: Mobil ilovalarni ishlab chiqishda server bilan ishlashning boshqa bir foydasi, foydalanuvchilar uchun bir qator muhim imkoniyatlarni ta'minlashidir. Misol uchun, server taraqqiyotining yuqori darajada bo'lgan xizmatlar orqali, ilovadagi foydalanuvchilar bir necha qurilmalar orqali ma'lumotlarga kirishlari mumkin, shuningdek ma'lumotlarni saqlash, sinxronlashtirish va o'zgartirish.
   
6. 
   Baza ma'lumotlarining tuzilishi: Mobil ilovalar odatda ma'lumotlarni o'z ichiga oladi. Serverlar esa, ma'lumotlarni saqlash va ularga qisqa vaqt ichida kirish imkonini ta'minlash uchun server taraqqiyotining moslashtirilgan baza tizimlari bilan ishlaydi. Bunday tizimlar ma'lumotlarni saqlash, qidirish va o'zgartirishning oson yollarini ta'minlaydi.
   
7. 
   Avtomatlashtirish: Mobil ilovalar juda ko'p foydalanuvchilarga ega bo'lgani uchun, ularning barchasi server bilan boshqarilishi muhimdir. Buning uchun, avtomatlashtirish va boshqaruv tizimlarini yaratish yoki mavjud tizimlarni o'zgartirish kerak bo'lishi mumkin.
   
8. 
   Shuningdek, mobil ilovalarni ishlab chiqishda server bilan ishlashning muhim aspektlari qo'shimcha xususiyatlarni ta'minlashni talab qiladi, masalan, serverning o'zini barqaror tarzda ta'minlash, yuk balansini ta'minlash, asinxron jarayonlar bilan ishlash, ilova jarayonini boshqarish uchun tizimlarni yaratish va boshqalar.
   

Bu yordamlarni tushunib, mobil ilovalarni ishlab chiqishda server bilan ishlash, foydali xususiyatlarni ta'minlaydigan, to'liq funktsionallikni ta'minlaydigan va foydalanuvchilarga qulayliklar yaratadigan katta yordamdir.