Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va
Download 1.27 Mb. Pdf ko'rish
|
АЭМС амалий материал 2018
- Bu sahifa navigatsiya:
- NEFT VA GAZ FAKULTETI TEXNOLOGIK JARAYONLARNI AVTOMATLASHTIRISH VA BOSHQARISH KAFEDRASI
- Qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti, 2018y. 3 KIRISH
- Uch fazali qisqa tutashtirilgan asinxron motor bo‟yicha masala 1.1-Masala.
- ASINXRON GENERATOR 1.2 – masala.
- Quyidagilar aniqlansin
- Variant Un, V Pn, kVt Sn, %
|
1
VAZIRLIGI QARSHI MUHANDISLIK - IQTISODIYOT INSTITUTI NEFT VA GAZ FAKULTETI TEXNOLOGIK JARAYONLARNI AVTOMATLASHTIRISH VA BOSHQARISH KAFEDRASI
Qarshi – 2018 “AVTOMATLASHTIRILGAN ELEKTROMEXANIK SISTEMALAR” FANIDAN AMALIY ISHLARINI BAJARISH UCHUN USLUBIY KO‟RSATMA
2
“Avtomatlashtirilgan elektromexanik sistemalar” fanidan amaliyishlarini bajarish uchun uslubiy ko„rsatmalar /Qarshi muhandislik–iqtisodiyot instituti /Qarshi, 2018, 36 b.
Tuzuvchilar: ass. N. O.Norboyev; ass. J.SH.Bekqulov Taqrizchilar: QarDU“FizikaMatematika”fakulteti “Kasbiy
Ta‟lim” kafedrasidotsenti,M.G.Xurramov
QMII “Texnologikjarayonlarni
avtomatlashtirishvaboshqarish”
kafedrasi dotsenti,B.S. Maxmadiyev
Ushbu metodik ko„rsatmada “Avtomatlashtirilgan elektromexanik sistemalar” fani bo„yicha amaliy ishlarni bajarish yuzasidan aniq ko„rsatmalar berilgan bo„lib, bakalavriat 5311000-Texnologik jarayonlar va ishlab chiqarishni avtomatlashtirish va boshqarish ta‟lim yo„nalishi talabalari uchun mo„ljallangan. Nafaqat ushbu yo„nalish bakalavlariga balki barcha bakalavriat talabalari, magistrlar va o„qituvchilar uchun ham foydali bo„lishi mumkin.
Ushbu uslubiy ko‟rsatma “Texnologik jarayonlarni avtomatlashtirish va boshqarish” kafedrasining 201__ yil ____ ______ dagi ___- sonli, “Neft va gaz” fakulteti Uslubiy komissiyasining 201__ yil ___ ______ dagi __- sonli, institut Uslubiy Kengashining 201__ yil ___ _______ dagi ___- sonli yig„ilishlarida ko„rib chiqilib tasdiqlangan va o„quv jarayonida foydalanishga tavsiya etilgan.
3
Jamiyatning rivojlanish darajasi fan-texnika rivoji bilan chambarchas bog„liq bo„lib, zamonaviy sanoat va qishloq xo„jaligini fan yutuqlarisiz tasavvur qilib bo„lmaydi. Jumladan, ishlab chiqarishni rivojlantirishda jahon andazalari talablariga mos, raqobatbardosh mahsulot ishlab chiqarishda texnika taraqqiyoti eng muhim omillardan biridir. Mahsulot ishlab chiqaradigan har qanday mashina va mexanizmlarni xarakatga keltirishni elektr motorlarisiz tasavvur qilish qiyin. Shuning uchun ishlab chiqarish tarmoqlariga yetuk kadrlarni tayyorlab beruvchi oliy o„quv yurtlarida « Avtomatlashtirilgan elektromexanik sistemalar » fanini o„rganish sohani rivojlantirishda muhim vazifalardan biri bo„lib qoladi.
yuritma fanidan nazariy va amaliy jihatdan puxta tayyorlab, ishlab chiqarishda qo„llaniladigan elektr mashina va elektr yuritmalarning ishlash prinsipi va ularni to„g„ri tanlashni malakali hisoblash ko„nikmalarini shakllantirish va o„rgatishdan iboratdir.
prinsipi, ularni yig„ish va ulashni, xarakteristikalarini, ishga tushirish va tormozlab to„xtatish prinsiplarini, boshqarish sxemalarini tuzishni, ularning quvvatini to„g„ri tanlashni hisoblashni hamda ulardan samarali foydalanishni o„rganishdir. «Avtomatlashtirilgan elektromexanik sistemalar» fanini amaliyo„rganishning xilma-xil shakllari bo„lishi mumkin: referat, ko„rgazmali vosita, doklad, tezis, ilmiy maqola va boshqalar. Lekin talabalar tayyorlagan amaliy ish mahsulidan ko„pchilik bahramand bo„lsa yanada foydaliroq bo„ladi deb o„ylaymiz. Shuning uchun ushbu metodik ko„rsatmada talabalar uchun qulay bo„lgan o„quv loyihani bajarish bo„yicha metodologik va nazariy yo„riqnomalar berilgan. 4
Asinxron motorlarni ishlash prinsiplari va parametrlarini aniqlash Ishning maqsadi:Asosiy ta’rif, tushuncha va formulalaro’rganish. Nazariy qism Asinxron motor deb valdagi qarshilik momentini oshib borishi bilan aylanish n 2 tezligi sinxron р f n 60 1 tezlikka nisbatan bir oz pasayuvchan (nosinxron) motorga aytiladi. Bunda n 1 -motorning qo‟zg‟almas statoridagi uch fazali tok atrofida hosil bo‟ladigan magnit maydonining aylanish tezligi bo‟lib, uni sinxron tezlik deb ataladi. Asinxron motorning aylanuvchan qismini rotor deyiladi. Asinxron motorning ishlashi sinxron n 1 tezligida aylanuvchan magnit maydonning sodir bo‟lishiga asoslangan. 05 , 0 01 , 0 1 2 1
n n s - sirpanish deyiladi. Sirpanish s qiymati ham 0,01 dan 0,05 gacha oshadi, motorning aylanish tezligi n 2 esa, n 1 ga nisbatan 1†5% ga past bo‟ladi. Shu sababli uni asinxron (nosinxron) motor deyiladi. 127
220 Y V yoki 220 380
V, hamda elektr tarmog‟idagi ma‟lum bo‟lgan liniya kuchlanishi, masalan V U L
220 yoki V U L
380 larni bilishimiz kerak. Motor pasportidagi kuchlanishlarning kichigi, ya‟ni 220
380 V dagi 220 V chulg‟amning nominal faza kuchlanishi hisoblanganligi sababli stator chulg‟amini
380 elektr tarmog‟iga yulduz (Υ) sxemasida, V U L
220 lida esa uchburchak (Δ) da ulanadi. Asinxron motorning ish tavsiflari deb I 1 , U 1 , f 1 , S, M, cosφ, η va n 2 larni
motor validagi foydali quvvat P 2 ga bog‟liqlik grafiklariga aytiladi. Uch fazali qisqa tutashtirilgan asinxron motor bo‟yicha masala 1.1-Masala.Uch fazali qisqa tutashtirilgan asinxron motorning nominal quvvati
kVt Р n 13 , nominal kuchlanishi V U n 220
, nominal sirpanishi % 3
3 %
S n , 5
nominal foydali ish koeffitsiyenti 86 , 0 n , nominal quvvat koeffitsiyenti 87 , 0 cos
, juft qutblar soni 1
, o‟ta yuklanish qobiliyati 2 , 2 max
M M , yurgizish momentining nominal momentga nisbati 5 , 1
yu M M , yurgizish tokining nominal tokga nisbati 5 , 6
yu I I , nominal aylanish chastotasi min 3000
0 ayl/ n
berilgan bo‟lsa quyidagilar aniqlansin:
1.Elektr tarmog‟idan motor talab qiladigan quvvat ? 1 n Р .
2.Motorning nominal va maksimal momentlari ? n M , ? max
.
?
I .
4.Kritik sirpanish ? kr S .
5. ) (S f M , ) (M f n - motorning mexanik xarakteristikalari qurilsin. Masalaning yechilishi:
1.Elektr tarmog‟idan motor talab qiladigan quvvat: kVt Р Р n n n 1 , 15 86 , 0 13 1 .
2.Motorning nominal va maksimal momentlari: m N n Р M n n n 81 , 42 2900 13 9550
9550 , Maksimal moment m N М M n 62 , 92 81 , 42 2 , 2 2 , 2 max
.
3.Yurgizish tokini topishdan oldin nominal
tokni aniqlaymiz: А U P I n n n n 6 , 45 12 , 331 15100
87 , 0 220 73 , 1 10 1 , 15 cos 3 3 1 , topilgan natijadan yurgizish tokini aniqlaymiz: А I yu 4 , 296 6 , 45 5 , 6 .
4.Kritik sirpanishni quyidagi formuladan aniqlanadi: 137
, 0 ) 1 2 , 2 2 , 2 ( 033 , 0 ) 1 ( 100 % ) 1 ( 2 2 2 n n kr s s S .
6
5. ) (S f M , ) (M f n - motorning mexanik xarakteristikalari qurish uchun sirpanishning turli qiymatlariga to‟g‟ri keladigan moment va rotorning aylanish chastotasini aniqlash kerak: Momentni quyidagi formuladan aniqlaymiz:
, 2 max , Rotorning aylanish chastotasini esa . ayl/ S n n min
) 1 ( 0 Sirpanishning quyidagi qiymatlari uchun aniqlaymiz 0,033; 0,137; 0,2; 0,4; 0,6; 0,8; 1,0 va 5-jadvalga kiritamiz:
dvigatelning stator chulg‟amlari yulduz sxemada biriktirilib, chastotasi , liniya kuchlanishi bo‟lgan uch fazali tok tarmog‟iga ulangan. Dvigatelning pospartida quyidagi nominal ma‟lumotlar berilgan: 1. Dvigatelning o‟qidagi foydali quvvat ;
2. Rotorning aylanish tezligi ; 3. Foydali ish koeffitsiyenti ; 4. Stator zanjiridagi quvvat koeffitsiyenti ; 5. Qutblar soni – 4; 6. Maksimal va yurgizish momentining nominal momentga nisbatlari 2,3; 1,4; 7. Yurgizish tokining nominal tokka nisbati 6,5. Quyidagilar aniqlansin: 1. Rotorning nominal sirpanishi; 2. Dvigatelning nominal, yurgizish va maksimal aylantiruvchi momentlari; 3. Dvigatelning tarmoqdan iste‟mol qiladigan quvvati; 4. Dvigatelning nominal va yurgizish toklari;
tokining qiymatlarini aniqlab dvigatelning ishiga xulosa bering. 7
Dvigatelning qutblar soni 4 ta bo‟lganda, juft qutblar soni bo‟ladi. U holda statordagi aylanuvchan magnit maydonining sinxron tezligi:
1) Rotorning sirpanishi: 2) Nominal aylantiruvchi momenti
3) Yurgizish momenti 4) Maksimal aylantiruvchi moment
5) Dvigatelning elektr tarmog‟idan iste‟mol qiladigan quvvati 6) Elektr tarmog‟idan qabul qiladigan nominal tok
7) Dvigatelni yurgizish paytida tarmoqdan qabul qilinadigan toki Tarmoq kuchlanishi 10% ga pasaygandagi dvigatelning yurgizish momenti va toki. Asinxron dvigatelning aylantiruvchi momenti tarmoq kuchlanishining kvadratiga proporsional. Agar tarmoq kuchlanishi 10% ga pasaysa, u ga teng bo‟ladi. U holda aylantiruvchi moment nominalga nisbatan ni tashkil etadi. Shu kuchlanishdagi yurgizish momenti
Yurgizish tokini kuchlanishning birinchi darajasiga proporsional deb taxminan quyidagicha hisoblash mumkin
Tarmoq kuchlanishi 20% ga pasaygandagi dvigatelning yurgizish momenti va toki. Bunda tarmoq kuchlanishi ga teng bo‟lib, aylantiruvchi moment nominal momentning qismini tashkil etadi. Shu kuchlanishdagi yurgizish momenti
Shu kuchlanishdagi dvigatelning yurgizish toki 8
bo‟lganidan dvigatelni nominal nagruzkada yurgizish mumkin. Ammo tarmoq kuchlanishi 20% ga pasayganda bo‟lib, dvigatelni nominal nagruzkada yurgizish bo‟lmaydi.
cos
r Mmax/M n Myu/Mn Iyu/In n0, 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1.
220 0,37
3,5 0,68
0,69 1 2,2 2,0 4 1460 2. 220
0,55 3,5
0,68 0,71
1 2,2
2,0 4 960 3. 220
1,1 3,0
0,74 0,74
1 2,2
2,0 4 965 4. 220
2,2 3,0
0,81 0,73
1 2,2
2,0 5 950 5. 220
4,0 3,0
0,82 0,81
1 2,5
2,0 6 960 6. 220
18,5 3,0
0,89 0,88
1 2,3
1,4 7 1465 7. 220
3,0 2,5
0,81 0,76
1 2,5
2,0 6 960 8. 220
5,5 3,0
0,85 0,80
2 2,5
2,0 6 965 9. 220
11,0 3,0
0,86 0,86
2 2,0
1,2 6 970 10. 220
18,5 3,0
0,88 0,87
2 2,0
1,2 6 970 11. 220
18,5 3,0
0,89 0,92
2 2,2
1,4 7 2850 12. 220
22,0 3,0
0,90 0,90
2 2,4
1,3 6,5
970 13.
220 37,0
3,0 0,91
0,90 2 2,3 1,2 6,5
985 14.
220 0,25
3,0 0,59
0,62 2 2,2 2,2 5 955 15. 220
0,55 3,0
0,68 0,71
2 2,2
2,0 5 960 16. 220
0,55 2,5
0,71 0,70
1 2,2
2,0 5,5
1370 17.
220 0,75
2,8 0,69
0,74 1 2,2 2,0 5 965 18. 220
1,5 3,0
0,75 0,74
1 2,2
2,0 5,5
950 19.
220 3,0
3,5 0,81
0,76 1 2,5 2,0 6 960 20. 220
5,5 3,0
0,85 0,80
1 2,5
2,0 6 965 21. 220
15,0 2,6
0,88 0,91
1 2,2
1,4 7 2850 22. 220
7,5 3,0
0,85 0,81
1 2,5
2,0 6 965 23. 220
15,0 3,5
0,86 0,91
1 2,0
1,2 6 970 24. 220
22,0 4,0
0,90 0,90
1 2,4
1,3 6,5
970 25.
220 37
3,5 0,91
0,90 1 2,3 1,2 6,5
985 26.
220 0,25
3,5 0,68
0,65 1 2,2 2,0 5 1450 27. 220
0,55 3,5
0,70 0,70
1 2,2
2,0 5,5
1370 28.
220 1,1
3,0 0,75
0,81 1 2,2 2,1 5 1400 29. 220
2,2 3,5
0,80 0,83
1 2,4
2,1 6 1420 30. 220
4,0 3,0
0,84 0,84
1 2,4
2,0 6 1430 Nazorat savollari. 1.Doimiy tok dvigatelini tuzilishi qanday? 2.Sinxron dvigatelini tuzilishi qanday? 3.Asinxron dvigatelini tuzilishi qanday? 4.Dvigatellarni o‟zaro o‟xshashliklari bormi?
9
Download 1.27 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|