Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti sanoat texnologiyasi fakulteti «oziq -ovqat mahsulotlari texnologiyasi» kafedrasi

Donning uzunburun qung’izlar va kanalar bilan zararlanganlik darajasi

Daraja		1 kg dondagi zararkunandalar soni
		Uzunburun qung’izlar	Kanalar
| || |||		1 tadan 5 tagacha 6 tadan 10 tagacha ( 10 kiradi ) 10 tadan ortiq	1 tadan 20 tagacha (20 Kiradi). 20 tadan ortiq, ammo Erkin harakatlanadi, Yig’ilmalar hosil qiladi. Kanalar g’ujum qatlam hosil qiladi.

Yashirin zararlanganlikni donni kesib aniqlash usuli
Bu usul ГОСТ 10841 stantarti buyicha amalga oshiriladi. O’rta namunadan 50 g. Massali o’lchamga ajratib olinadi va undan 50 dona don ajratib olinadi Skalpil yoki olmostig’ yordamidadon ariqchasi buylab kesiladi va turli rivojlanish davri (qurt , g’umbak,voyaga yetgan hashorot holati ) dagi tirik hashorotlar lupa orqali kuriladi. Zararlangan donning miqdori tahlil uchun olingan donning soniga nisbatan oyizlarda belgilanadi. Bu usul mehnat talab , kam unumlidoimo kerakli natijani beravermaydi.


Dondagi <> larni bo’yash usuli
Bu usul donning uzunburun qung’izlar bilan zararlanganligining yashirin shaklini aniqlashda ishlatiladi. Malumki, urg’ochi qung’iz donning yuzasini teshib, chuqurcha hosil qiladi, bu chuqurchaga urug’ quyadi va teshikni <> bilan yopadi. Bu usul tiqinchalarni suniy yul bilan kattalashtirib, ularni yanada yaxshiroq payqash uchun quyuqroq rangga buyalishiga asoslangan.
O’rta namunadan 50 g og’irlikdagi ulchanma ajratib olinadi. O’lchanmadan 250 ta butun don ajratib olinib, turda harorati 30* C bo’lgan idishdagi suvga tushurib,
1 daqiqa mobaynida saqlanadi. Suvda don shishadi va << tiqincha >>larning ulchami kattalashadi. Sungra don tur suvdan olinib, 1% li toza tayyorlangan kaliy permanganate ( KMnO ) eritmasiga tushuriladi. Bu paytda donning
<< tiqincha >>lari va qobig’ining zararlangan joylari qoramtir tusdagi ranga buyaladi. Qobiq yuzasidagi ortiqcha rang donli turni 20 -30 soniya mobaynida sovuq suv yoki sulfat kislotaning vodorod peroksid erirmasiga tushurib quyiladi . donning yuvilishi uning yuzasidagi diametric 0,5 mm bulgan qora << tiqincha >> larni saqlagan holda tabiiy rangiga qaytarilishi taminlanadi .Tiqinchalar bilan birga yorilgan ,mexanik zararlangan yoki donning uzunburun qung’izlar bilan yeyilgan qismi ham buyaladi. Bunaqa dog’lar egri chiziqlar bilan chegaralanib ,atrofi jadal buyalgan ,o’rta qismi esa ochiqroq rangli bo’ladi.
Suvdan olingan don filtr qog’ozining ustiga yoyib qo’yiladi, don qurimasdan “tiqincha” lar esa rangsizlanmasdan tezgina ko’zdan kechiriladi .”Tiqincha” li zararlangan donlar namunadan ajratib olinadi va kesiladi , so’ngra sa tirik zararkunandalar (qurut,g’umbak yoki uzunburun qo’ng’izlar )ning soni sanaladi.
Yashirin zararlanganlik zararlangan donlar miqdorining taxlil uchun olingan umumiy donlar soniga bo’lgan nisbatining foizlarda ifodalangan qiymati bilan baxolanadi.
Bu usulning kamchiligiga uning murakkabligi, ko’p vaqtni olishi, kam unumligida kiradi.