Qattiq jism aylanma harakati dinamikasi

Impuls momenti
A moddiy nuqtaning O qo’zgalmas nuqtaga nisbatan impuls momenti (harakat miqdori) deb, radius vektorning moddiy nuqta impulsiga vektor ko’paytmasi bilan aniqlanadigan fizik kattalikka aytiladi:


Qattiq jismning o’qqa nisbatan impuls momenti alohida zarralar impuls momentlari yig’indisiga teng:
Impuls momentining saqlanish qonuni

• 
  Yopiq tizim impuls momenti saqlanadi, ya’ni vaqt o’tishi bilan o’zgarmaydi:
  
• 
  Bu – tabiatning fundamental qonuni. U fazoning izotroplik xususiyatining natijasidir.
  
• 
  Sanoq tizimi koordinatalar o’qi yo’nalishiga nisbatan fizik qonunlarning invariantligi.
  
• 
  Qattiq jismning biror z o’qiga nisbatan tekis aylanishida impuls momentining saqlanish qonuni: qattiq jismning o’qqa nisbatan impuls momenti jismning shu o’qqa nisbatan inertsiya momentini burchak tzlikka ko’paytmasiga teng.
  

Jismning ilgarilanma va aylanma harakatiga tegishli kattaliklarni solishtirish

Ilgarilanma harakat		Aylanma harakat
Massa		Inertsiya momenti
Ko’chish		Burchak ko’chish
Tezlik		Burchak tezlik
Tezlanish		Burchak tezlanish
Kuch		Kuch momenti
Impuls		Impuls momenti
Ish		Ish
Kinetik energiya		Kinetik energiya
Dinamikaning asosiy tenglamasi		Dinamikaning asosiy tenglamasi