Qattiq jismlarning mexanik xossalari. Moddalarning issiqlikdan kengayishi

3. 1-masala: 10l sig`imli idishda 0,25 kg massali azot bor:
1) gazning ichki bosimi ; 2) molekulalarning xususiy hajmi lar –aniqlansin.

Berilgan: V=10l=10^-2 m^3; M=0,25kg ------------ =? =?

Echish: Gazning ichki bosimi R= Ifoda yordamida aniqlanadi. Agar azot uchun =0,135 va M=28 ekanligini va berilganlarni nazarda tutsak

2) Molekulalarning xususiy hajmini topish uchun bir moldagi molekulalarning hajmi Van-der-Vaals doimiysi ning to`rtdan bir qismiga tengligidan foydalanamiz:

azot uchun q3,86 ligidan

2-masala: Glitserin kapilyar nayda 20mm balandlikka ko`tarildi. Agar nay kanalining diametri 1mm bo`lsa, glitserinning sirt tarangligi aniqlansin.

Berilgan: h=20mm=2 d=1mm=10^-3m ------------------

Echish: Suyuqlikning kapilyar nayda ko`tarilish balandligi h= formula yordamida aniqlanadi. Ushbu ifodadan ni aniqlasak

.
Bu yerda -giltserining zichligi ; R= kapilyar nayning radiusi; gq9,81 mG`s²- erkin tushish tezlanishi. Kattaliklarining qiymatlaridan foydalanib topamiz.

Xulosalar: Tashqi kuchlar ta’sirida, qizitilganda yoki sovitilganda jism hajmining va shaklining o`zgarishiga qattiq jismning deformatsiyasi deyiladi.
Materiallarning mustahkamligi deb, u buzilmasdan chidashi mumkin bo`lgan yukka (og`irlikka) aytiladi Haroratning ko`tarilishi natijasida jism chiziqli o`lchamlarining va hajmining ortishiga issiqlikdan kengayishi deyiladi.