Qattiq jismlarning mexanik xossalari. Moddalarning issiqlikdan kengayishi

Xulosalar: Tashqi kuchlar ta’sirida, qizitilganda yoki sovitilganda jism hajmining va shaklining o`zgarishiga qattiq jismning deformatsiyasi deyiladi.

Materiallarning mustahkamligi deb, u buzilmasdan chidashi mumkin bo`lgan yukka (og`irlikka) aytiladi Haroratning ko`tarilishi natijasida jism chiziqli o`lchamlarining va hajmining ortishiga issiqlikdan kengayishi deyiladi.

Uyga vazifa: Masalalar echish

1) Kislorod uchun Van-der-Vals doimiysi =0,136 ga teng.Kislorodning ichki bosimi hisoblansin?.

2) Kapilyar naydan oqib chiqayotgan 100 tomchi spirtning massasi 0,71 g. Agar uzilish paytida tomchi bo`ynining diametri 1mm bo`lsa, spirtning sirt tarangligi aniqlansin?

3) Har birining radiusi 1mm dan bo`lgan ikkita simob tomchisi bitta katta tomchiga birlashishadi. Bu ko`shilishda qanday energiya ajraladi? Jarayon izotermik hisoblansin?

Mavzuga oid didaktik jihozlar va texnik vositalar: slaydlar, plakatlar, issiqlikdan kengayishni namoyish etuvchi tajriba.

O’qitish uslublari:O’quv mavzusini og’zaki bayon qilish, savol-javob, tadqiqot metodlari.

Adabiyotlar: A.G’.G’aniev, A.K. Avliyoqulov, G.A. Almardonova “Fizika” I –qism 172-179 bet

X.Axmedov, M.Doniyev,Z.Husanov.Fizikadan ma’ruza matni 2004 yil

Sinov savollari:

1. 
   Elastik va plastik deformatsiya deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Absolyut va nisbiy deformatsiya tushunchalarini izohlang.
   
3. 
   Guk qonuni tushuntiring.
   
4. 
   Kuchlanish va uning o’lchov birligi nima?
   
5. 
   Yung modulining ma’nosini tushuntiring.
   
6. 
   Jismlarning issiqlikdan kengayishini tajribada qanday kuzatish mumkin?
   
7. 
   Jism isishida chiziqli kengayish qanday bo’ladi?
   
8. 
   Jism isishda hajmiy kengayishni tushuntiring.
   
9. 
   Qattiq jismlarning issiqlikdan kengayishi qanday ahamiyatga ega?
   

Aim.uz