Qobiliyat haqida tushuncha

PEDAGOGIK QOBILIYATLAR VA ULARNING TUZILISHI.

Uzoq yillar olib borilgan tadqiqotlar pedagogik qobiliyatlar murakkab va ko`pqirrali psixologik bilimlardan iboratliligini ko`rsatib beradi. Ana shu tadqiqot ma`lumotlaridan foydalanib, pedagogik qobiliyatlar tuzilishida muhim o`rin egallaydigan qator komponentlar (tarkibiy qisimlar)ni ajratib ko`rsatish mumkin:

Shaxs qobiliyatining mayllar va qiziqishlar bilan bog`liqligi. qobiliyat va bilim, malaka maxoratining o`zaro aloqadorligi. O`quvchilar qobiliyatini diagnostika qilish, qobiliyatni tarkib toptirishga individual yondoshish masalalari. qobiliyatlarning tarkib topib borishi va rivojlantirishning shart-sharoitlari. O`quvchi qobiliyatlarini rivojlantirishda o`qituvchining roli. O`qituvchining pedagogik qobiliyatlari.


PEDAGOGIK QOBILIYAT TARKIBI QUYIDAGICHA:

1. 
   Didaktik qobiliyat (murakkab bilimlarni tinglovchilarga tushuntirishga uquvchanligi).
   
2. 
   Akademik qobiliyat (barcha fanlar yuzasidan muayyan bilimga ega bo`lishligi)
   
3. 
   Persteptiv qobiliyat (qisqa daqiqalarda auditori holatini idrok qila olish fazilati).
   
4. 
   Nutqiy qobiliyat (ixcham, ma`noli, ohangdor, muayyan ritm, temp, chastotaga ega bo`lgan nutq, nutqning jarangdorligi, uning pauza mantiqiy urg`uga rioya qilishi).
   
5. 
   Tashkilotchilik qobiliyati (sinf, guruh yoki kursni uyushtirish va uni boshqarish iste`dodi).
   
6. 
   Obro`-nufuzga ega bo`lishlik qobiliyati. (o`zining shaxsiy xususiyati, bilimdonligi, aqlliligi, faxm-farosatliligi,mustaqil irodasi bilan obro` orttirishga uquvchanligi).
   
7. 
   Muomala va muloqot o`rnata olish qobiliyati.
   
8. 
   Psixologik tashxis (diagnoz ) qilish qobiliyati (insonning kelajagini oqilona tasavvur qilishdan iborat bashorati).
   
9. 
   Diqqatni taqsimlash qobiliyati (bir necha ob`ektlarga bir davrning o`zida o`z munosabatini bildirishga uquvchanligi).
   
10. 
    Iymon-e`tiqodga, faol, hayotiy pozistiyaga yo`naltirish qobiliyati.
    
11. 
    Tashabbusga, ijodga ilhomlantirish qobiliyati.
    
12. 
    Aqli donishlik qobiliyati (bilimdonlik).
    
13. 
    Konstruktiv qobiliyat (o`quv-tarbiya ishlarini
    

rejalashtirish va natijasini oldindan aytish qobiliyati).
14. Gnostik qobiliyat (Tadqiqotga layoqatlilik).