Qo’qon universiteti iqtisodiyot fakultiteti eks-2 guruh talabasi tulkunov

QO’QON UNIVERSITETI
IQTISODIYOT FAKULTITETI EKS-2
GURUH TALABASI TULKUNOV
HUDOYORBEKNING
MAKROIQTISODIYOT
FANIDAN TAYYORLAGAN
TAQDIMOTI
MAVZU:XALQARO SAVDO NAZARIYASI

REJA:

• 1.Xalqaro savdoning zarurligini belgilovchi omillar va uning ko’rinishlari
• 2.Mutloq avzallik nazariyalari
• 3.E.Xeksher va B.Olinning neoklssik konsrepstizsi, Leontev paradoksi

1.Xalqaro savdoning zarurligini belgilovchi omillar va uning ko’rinishlari

• Jahon savdosi tashqi iqtisodiy aloqalarning asosiy shaklidir. Uning kengayishi va chuqurlashuvi natijasida kapitalni chetga chiqarish imkoniyatlari yuzaga keldi va unga bog’liq ravishda xalqaro moliya-valyuta, kredit munosabatlari rivojlandi.

Tashqi savdoni vujudga kelishi va rivojlanishining ikki muhim ob’yektiv sabablari

• Birinchidan, bu tabbiy va hom ashyo resurslarining mamlakatlar o’rtasida notekis taqsimlanganligi.Eng katta hududga ega bo’lgan yoki rivojlangan davlatlar ham barcha resurslar bilan o’zini to’liq ta’minlay olmaydi.Ular o’zlarida ortiqcha bo’lgan resurslarini eksport qilishiga va mamlakatda taqchil bo’lgan resurslarni import qilishga majburlar.
• Xalqaro savdo rivojlanishining zarurligini belgilovchi ikkinchi muhim sabab shundaki hamma mamlakatlar ham barcha turdagi mahsulotni bir xil samaradorlik bilan ishlab chiqara olmaydi. Ya’ni bir tavar Xitoyda arzon ishlab chiqarilsa, ikkinchi tavar O’zbekistonda arzon ishlab chiqarilishi mumkin. Shu sababli resurslardan foydalanish maqsadida mamlakatlar ixtisoslashadilar va o’zaro savdo-sotiq ni yo’lga qo’yadilar.

2.Mutloq avzallik nazariyalari

• Mutloq avzallik nazariyasiga muvofiq- mamlakatlar kam xarajatlar bilan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni eksport qilishi boshqa mamlakatlarda kam xarajatlar bilan ishlab chiqarilgan mahsulotlarni import qilishi lozim

3.Xeksher-Olin nazariyasi

• Xeksher-olin mamlakatlarning nisbiy afzalligini o’rganish va tahlil qilish natijasida quyidagi xulosaga keladi: mamlakatning nisbiy afzalligini aniqlash bir mahsulotni ishlab chiqarishda ishlab chiqarish omillari bilan ta’minlanganligi bilan bog’liq.
• Ishlab chiqarish kapitali yetarli va kam ishchi kuchiga ega bo’lgan mamlakatlar kapitali sig’imkorligi yuqori tavarlar ishlab chiqarishda afzallikka ega bo’ladilar,ishchi kuchiga boy hamda capital yetarli bo’lmagan mamlakatlar esa mehnat sig’imkorligi yuqori mahsulotlar ishlab chiqarishda afzallikka egadirlar.

Leontev paradoksi

• Xeksher-Olinning ishlab chiqarish omillari nisbati nazariyasi amaliyotda o’z tasdig’ini topmagan: mehnat omiliga boy mamlakatlar capital sig’imkorligi yuqori mahsulotlarni eksport qiladilarki, bunda boy kapitalga ega mamlakatlar tomonidan mehnat harj mahsulotlar eksport qiladi.

Mamlakatlarning bir birlik tavar ishlab chiqarish sarflaydigan ish vaqti