Qo’qon universiteti maktabgacha ta’lim yo’nalishi 2-bosqich ms 4-21 guruh talabasi kasimova odinaxonning

3-mustaqil ishni 2-rejasini yoritishda amaliy yondashishingizni so‘rayman. Buning uchun 5 yosh, 6yosh va 7 yoshdagi bolalarning har biriga bitta mavzuda rasm chizdiring. So‘ngra ularni chizgan rasmlarini solishtirib, aqliy rivojlanishdagi o‘zgarishlarni yozma tarzda izohlang.

So'nggi ikki asr davomida aql-idrok haqidagi qarashlar sezilarli darajada rivojlanib bordi. Dastlabki muammolar aql-idrokni o'lchash va bolalar uchun individual ta'limni sozlash bo'yicha amaliy ehtiyojlarga asoslangan edi. 1900-yillarning boshlarida Fransiyadagi maktab rahbarlari psixolog Alfred Binetdan (1857–1911) maxsus o'quv xizmatisiz oddiy sinflarda o'zgacha taraqqiyotga ega bo'lgan o'quvchilarni aniqlash usulini ishlab chiqishni iltimos qildilar. Vazifani bajarish uchun Binet umumiy bilimlari, so'z boyligi, idrok, xotirani o'lchaydigan testni ishlab chiqdi. Uning testida yomon natijalarga erishgan o'quvchilar sinfda ham yomon ishlashga moyil ekanliklarini aniqladilar. Binetning sinovi biz hozirda IQ testi deb ataydigan testlarning dastlabki ko‘rinishi edi.

Bunday oddiy muammolar aqlning asosiy tuzilishi haqidagi nazariy munozaralar bilan to'ldirildi. Olimlar aql-idrok haqidagi quyidagicha qarashlar asosida bahslashmoqdalar:
1.Aql-idrok mohiyatan bolaning bir yoki biron bir darajadagi o'ziga xos xususiyatlaridan biri yoki aksincha.
2. Aql-idrok har bir bola uchun kuch yoki kuchsizlikni ifodalovchi bir nechta alohida qobiliyatlarning to'plami.
Demak, Siz tushunganingizdek, ikkala pozitsiya uchun ham dalillar kuchli va hozirgi paytda ko'pgina nazariyotchilar bolalarning ko'pgina holatlarda yangi muammolarni hal qilishda imkon beradigan umumiy qobiliyatlari, shuningdek, spetsifikatsiyalar to'plami bor degan xulosaga kelishmoqda.
Bugungi kunda qo'llanilayotgan aql-idrok testlarining aksariyati Alfred Binetning maxsus ta'lim xizmatlaridan foydalanishi mumkin bo'lgan alohida ehtiyojli bolalarni aniqlash maqsadida ishlab chiqilgan. Ko'pgina hollarda nima uchun ba'zi bolalar rivojlanishda sustkashlik yoki akademik sohadagi inqirozini aniqlash uchun aql-idrok testlarining diagnostik to`plami qo'llaniladi. Boshqa holatlarda aql-idrok testlari ularning bilimlarini rivojlantirish, yanada chuqurroq o'qitish yoki iqtidorli qobiliyatga ega bolalarni aniqlash uchun ishlatiladi. Aql-idrok testlari odatda bolalar uchun turli xil savollar va muammolarni bajarishni o'z ichiga oladi.


5-yoshli bolalar rasm chizish jarayonda To'g'ri to'rtburchakli va aylanasimon shakldagi pridmetlaran foydalanadi. Qog'oz markazida predmetni joylashtirishda kompozitsion uquvi shakllangan bo’ladi. Rasmni qalam va bo'yoq bilan bo’yay oladi. Rasm chizishda bir yoki bir nechta perfsonaj va obyektlarni joylashtirishi mumkin.




6-yoshli bolalar rasm chizish jarayonda predmetlarning hajmi, o'lchovlarini chamalash bilan birga, uzoq-yaqin, oldinma-ketin, ustma-ust, ketma-ket joylashtira oladilar. Bu yoshdagi bolalar, ayniqsa, ertak multfilmlarni tomosha qilishni yaxshi ko'rganliklari sababli shu mavzudagi rasmlar chizishni yaxshi ko'radilar. Rasm chizishni varaqning eng chetidan boshlab chizish bilan birga, predmetlarning joylashishini ko'rsatishi kerak va bo'yoqlarni tanlay olishi ham muhim ahamiyatga egadir. yoshli bolalarning mazmunli rasmlarining mazmuni ancha boy bo'ladi. Bunda bolalar faqat predmetlarni chizishmaydi, balki predmetlarning atrofidagi sharoitni ham tasvirlaydi.
7 -yoshli bolalar rasmlarining mazmunini boyitish uchun berilgan mavzu bo'yicha rasm sujetini mustaqil holda aniqlashga o'rganadilar. Sujetda harakat natijasida predmetning shaklini o'zgartirishga ya’ni yugirayotgan, egilgan, yoki boshqa harakat holatlarini tasvirlashi mumkin. Bu yohda bolalar ranglarni farqlash qobiliyatlarini rivojlantirish, mustaqil holda sujetga mos rangni berishga harakat qiladi. Bolalar harakatdagi predmetning shakli o'zgarishini bilishadi, shu o'zgartirishlarni tasvirlay oladilaro'rgatish.