Qo’qon Universtiteti Xorijiy til 7/23

Tajriba (eksperiment) metodi. Bu metod turli yoshdagi va kasbdagi odamlar 
(chaqaloq, bola, o‘spirin, balog‘atga etgan va kabilar)ning psixikasini chuqurroq, 
aniqroq tadqiq qilish metodlari ichsida eng muhim hisoblanadi. Eksperiment 
metodi yordamida sun’iy tushunchalarning shakllanishi, nutqning o‘chishi, 
favqulottda holatdan chiqarish, muamala vaziyatini hal qilish jarayonlari, 
shaxsning his-tuyg‘ulari, xarakteri va tipologik xususiyatlari o‘rganiladi. Inson 
psixikasining nozik ichki bog‘lanishlari, munosabatlari murakkab mexanizmlari 
tekshiriladi. Buning uchun eksperiment materialini tekshiruvchi sinchikovlik bilan 
tanlashi, ob’ekt tarzda har xil holat va vaziyatlarni yaratishi, bunda sinaluvchining 

---

yoi, aql-idroki, xarakter xususiyati, his-tuyg‘usi, qiziqishi va saviyasiga, turmush 
tajribasiga, ko‘nikma va malakalariga e’tibor berishi lozim.
Eksperiment metodi. O‘z navbatida tabiiy laboratoriya metodlariga ajratiladi. 
Tabiiy metod psixologik-pedagogik masalalarni hal qilishda qo‘llaniladigan. Bu 
metodning ilmiy asoslarini 1910 yilda rus psixologi A.F.Lazzurskiy ta’riflangan. 
Tabiiy metoddan foydalanishda ishlab chiqish jamolari a’zolarining, ilmiy 
muassasalari xodimlarning, o‘qituvchilar, keksaygan kishilarning psixolog 
o‘zgarishlari, o‘zaro munosabatlari, ishchanlik qobiliyatlari mutaxasislikka 
yaqqolligi muomilalaroini hal qilish nazarda tutiladi. Tabiiy sharoitlarda inson 
psixikasini o‘rganishda sinaluvchilar (bog‘cha bolalari, maktab o‘quvchilari, 
ishchilar, dehqonlar, ziyolilar, biznesmenlar, fermerlar, ilmiy hodimlar va 
hokazolar)ning bexabar bo‘lishi ta’lim jarayonida berilayotgan bilimlar tadqiqot 
maqsadi muvofiqlashtirilishi, katta yoshdagi odamlarga tarbiyaviy ta’sir o‘tkazish 
(interaksiya) kundalik mehnat tarzi doirasida amalga oshirilishi, zavot va fabrikada 
emas moddiy maxsulot ishlab chiqarish samaradorligini oshirishga qaratilishi 
lozim.