Yer yuzida tarqalishi
|
Asosan tropic va suptropik mintaqalarda tarqalgan.
Yer yuzida 11 : 600 O`zbekistonda 3 : 4
|
Hayotiy shakllari
|
Buta va daraxtlar.
|
Ildizi sistemasi
|
O`q ildiz sistemasiga ega.
|
Poyasi tuzilishi
|
Jingalaklari yordamida ilashib o`suvchi jingalaklar novdaning o`zgarishidan hosil bo`lgan.
|
Bargi tuzilishi
|
Barglari 3-5 bo`lakli ,panjasimon bo`lingan ,uzun bandli, yonbargchali
|
Gul va to`pgullar
|
Gullari mayda,to`g’ri ,ikki jinsli yoki bir jinsli ,rangsiz, ro`vaksimon to`pgulda yig’ilgan.Gulqorg’oni murakkab , gulkosachasi yaxshi taraqqiy etmagan.`
|
Mevasi turi
|
Rezavor.
|
Vakillari nomi (3)
|
Tok, beshyaproqli partenosissus, terakbargli liftok, Tok navlari- kishmish, kattaqo`rg’on, qorago`zal, daroyi, buvaki, hiloliy,qirmizi husayni, sohibi, rizamat, toyipi, charos, soyaki,chillaki.
|
Oila uchun berilgan o`simlik xaqida ma’lumot
|
Tok- bo`yi 2-4 (6-10) m gacha yetadi.Vegetativ yo`l bilan ko`payadi.Barglari uzun bandli panjasimon,U may-iyun oylarida gullaydi.Gullari mayda ikki jinsli ,odatda shingil (bosh deb ataladigan murakkab to`pgulda joylashgan.Madaniy tok gulining tuzilishi oila uchun xos bo`lgan gul tuzilashiga o`xshaydi ,lekin bunda 5 ta gultojibarg bir-biriga qo`shilgan bo`lib , urug’chi va chanchilarini ustidan qopqoqqa o`xshab qoplab turadi. Gul ochilish paytda to`kilib ketadi.Ertapishar (chillaki) tok navlari iyuldan kechkilari esa oktyabrda pishadi.
Akademik Rizamat ota Musamuhamedov uzumchilikka katta hissa qo`shgan. Bu sohada ko`plab tok navlarini qayta tikladi va ommalashtirgan.
Beshyaproqli partenotsissus- Yovvoyi uzum nomini olgan.Poyasi ingichka ,uzun jingalaklari bilan ilashib tikkasiga 10-15 (20) m gachaga ko`tarila oladigan , barglari panjasimon murakkab o`simlik.Gulining va mevasining tuzilishi toknikiga o`xshaydi Vatani Shimoliy Amerika.
Terakbargli liftok-Janubiy vil- dagi tog’larning toshloq va qoyali yonbag’irlarida o`sadi.Yotib o`suvchi buta hisoblanadi. Barglari butub, cheti yirik tishli .Guli toknikiga o`xshaydi ,lekin gulkosachasi aniq ko`rinmaydi. Mevasi qora , mayda rezavor meva, iste’mol qilshga yaramaydi.
O`zb-nda tok tabiiy holda ham o`sadi U “Qizil Kitob”ga kiritilgan.
|
O`zaro savol-javoblarni tugatib, xulosalab, yangi mavzuga o`tiladi. Mavzuga puxta tayyorlanib kelgan ixtiyoriy 9 o`quvchi doska-sahna yoniga taklif etiladi va ular hohlagan oilavakilini rasmini oladilar. Sinf o`quvchilari o`z-o`zidan tomoshabin-tinglovchi va mavzu qahramonlariga bo`linadilar. So`ngra sahnadagi o`quvchi navbat bilan o`zlarini ta'rifu-tavsif etib boshlaydilar:
Mazmunni anglash : ^
O’qituvchi :
Qovoqdoshlar oilasi
Do'stlaringiz bilan baham: |
