Quddus Muhammadiyning hayoti va ijodiy faoliyat

Quddus Muhammadiyning hayoti va ijodiy faoliyat

Reja:
1.Shoirning hayoti va ijodiy faoliyati.

2. She`rlardagi musiqiylikning kichik kitobxon uchun o`qimishliligini ta`minlashi.
3.Q.Muhammadiy she`riyatida tabiatga munosabat.
4. She`rlarda poetik obrazning o`rni hamda ahamiyati.
5.Xulosa.
Quddus Muhammadiy
(1907-1997)
Quddus Muhammadiy butun umrini, ijodini kichkintoylarning katta adabiyotiga bag`ishladi. Uning ijodi nihoyatda serqirra, mahsuldor, bolalar dunyosiga xos va mosdir.
She’r yo`lin o`rgatgan quyoshim, oyim,
Kunduzim, yulduzim, ilhomim, so`zim,
Shu Vatan, shu xalqim, shu o`gil-qizim,
She’rimning asosiy mavzui sizlar.
Asarim ovozi – parvozi sizlar,
O`zingiz ilhomim oltin o`zagi,
O`zingiz she’rimning husn-bezagi,
Chunki siz men uchun, men-chi siz uchun...
Haqiqatan ham shoir she’rlarining mavzui bepayon Vatani, uning mehnatsevar xalqi, shirin “o`g’il-qizlari”dir, asarlarining ovozi ham, “parvozi” ham, “ilhomi”ning “oltin o`zagi”, she’rining “husn – bezagi” ham shulardir.
Shoir o`z asarlarida bolalarning yurak tuyg`ularini, orzu va intilishlarini, o`qishdagi yutuqlarini aks ettirish bilan birga, ulardagi kamchiliklarni qoralaydi, uni yo`qotish yo`llarini izlaydi, topadi, o`z o`quvchisiga talabchan o`rtoq, qattiq qo`l ustoz sifatida yo`l ko`rsatadi.
Shoirni bolalarning hamma tomoni qiziqtiradi. U bolalarga nima xunigu nima chiroylik, nima yaxshi-yu, nima yomon, juda go`zal nima-yu, juda qiziq nima ekanligi haqida yozadi. U o`z she’rlari bilan bolalarda estetik didni o`stirishga, go`zallik haqida tasavvur hosil qilishga harakat qiladi.
To`qson yillik umrini bolalarga she’r, qo`shiq, doston, doston – ertak yaratishga qaratgan Quddus Muhammadiy 1907-yilda Toshkent shahrida mehnatkash dehqon oilasida dunyoga keldi. Bo`lajak shoirning otasi Muhammad Alibek Abdurahmonbekov ancha savodli kishi edi. Shu sababli u dastlabki ma’lumotni otasidan oldi.
1925-yilda otasi vafot etgach, Quddus Muhammadiy avval amakisinikida, so`ngra esa maktab-internatda tarbiya oladi. Internatda Q.Muhammadiyning birinchi she’ri “Chuvalachi” maydonga keladi va bu erda chiqadigan «Quyosh» nomli devoriy gazetada bosilib chiqadi.
Shu ilk mashqlaridayoq bo`lajak shoirning nafosat olamini kuzatish va badiiy idrok etish talanti hamda umumlashtirish mahorati yaqqol ko`rinadi.
U yetti yillik maktabni muvaffaqiyatli tamomlab, Toshkent qishloq xo`jalik texnikumiga o`qishga kiradi. Bu yerda bolalar uchun she’rlar yoza boshlaydi. Uning “Tong o`yini”, “Paranji”, “Ahmad va asalari”, “Selektsiya stantsiyasi” nomli she’rlari vaqtli matbuotda bosilib chiqadi.
1931-yildan Q.Muhammadiy maktabda botanika o`qituvchisi bo`lib ishlaydi, shu bilan birga O`rta Osiyo Davlat universitetining biologiya fakul’tetida o`qiy boshlaydi.
Bolalar uyi va universitetdagi hayot, mehribon murabbiy va muallimlarning g’amxo`rliklari Q.Muhammadiy qalbida bir umr o`chmas iz qoldiradi. Bu yerdagi o`zaro do`stlik bo`lajak shoir qalbini tog’dek ko`tarib yuboradi.
Quddus Muhammadiy Oybek, O`.Olimjon, G`.G`ulomlarni o`zi uchun ustoz deb bilgan, ulardan o`rgangan, ular bilan doimo ijodiy muloqotda bo`lgan. Ilk she’rlaridan biri “Tong o`yini” orqali ulkan adib Oybek bilan tanishadi. Oybek bu iste’dodli bolalar shoirini hamisha qo`llab-quvvatlab, ijodiga g’amxo`rlik qilib kelgan.
Bir kuni yozuvchilar uyushmasida mushoira bo`ladi. Mushoiraga raislik qilayotgan Hamid Olijon she’r o`qish navbatini Q.Muhammadiyga beradi. Q.Muhammadiy zavq bilan “Sa’va sayrarkan” she’rini o`qiydi. Q.Muhammadiyning ijodiy qobiliyatini payqagan H.Olimjon she’r tugashi bilan uni yoniga chaqirtiradi. Qachondan beri she’r yozishini, qaerda ishlashini surishtirib, she’r ma’qul tushganini aytadi. So`ng bolalar uchun she’rlarning kamligi haqida to`xtalib, mana shunday ajoyib she’rlarni ko`proq yozishni ta’kidlaydi.
Quddus Muhammadiy ijodiga xos bo`lgan muhim xususiyatlardan biri hozirjavoblikdir. Shoir asarlarida ona – Vatanga muhabbat, a’lo o`qish, xulq-odobda boshqalarga namuna bo`lishga da’vat etish, fan va texnikani o`rganish muammolari asosiy mavzulardan hisoblanadi.
Ikkinchi jahon urushi davrida Quddus Muhammadiy Islom shoirga adabiy kotiblik qiladi. Bu yerda u xalq og’zaki ijodi namunalari bilan yaqindan tanishadi. Islom shoirdan ko`p narsalarni o`rganadi.
Shoirning birinchi she’rlar to`plami 1946-yilda “O`quvchiga esdalik” nomi bilan bosilib chiqadi. Shundan keyin uning 60 dan ziyodroq turli nom va tillardagi kitoblari bosilib chiqdi.
Quddus Muhammadiy doimo zarur mavzularda asarlar yaratib keldi. Har bir she’rni kundalik hayotdan olib yozdi. Yozganda ham qiziq yozdi, qizg’in yozdi, soz yozdi. Bolalarni o`qishga, hunar o`rganishga, odobli bo`lishga, mehnatga chaqirdi, qiziqtirdi, yordam berdi. Buni shoirnnig “O`quvchiga esdalik” she’rida ko`rish mumkin. Asarda maktab o`quvchisining ma’naviy qiyofasi va vazifalariga mufassal to`xtalib, o`qish, bilim o`rganish zarurligini ta’kidlaydi: