"qurilish" fakulteti "bino va inshootlar qurilishi" kafedrasi

Yuklanish sxemasi	Oraliq momenti			Tayanch momenti
Koʻndalang kuchlar
M1	M2	MB		MC	QA		Q^lB	Q^rB	Q^lc	Q^rc	QD
	0,08	0,025	-0,1		-0,1	0,4		-0,6	0,5	-0,5	0,6	-0,4
	0,101	-0,05	-0,05		-0,05	0,45		-0,55	0	0	0,55	-0,45
	-0,025	0,075	-0,05		-0,05	-0,05		-0,05	0,5	-0,5	0,05	0,05
	-	-	-0,117		-0,033	0,383		-0,617	0,583	-0,418	0,033	0,033
	-	-	-0,067		-0,017	0,433		-0,567	0,083	0,083	-0,017	-0,017
	0,244	0,067	-0,267		-0,267	0,733		-1,267	1	-1	1,267	-0,733
	0,289	-0,133	-0,133		-0,133	0,866		-1,133	0	0	1,133	-0,866
	-0,044	0,2	-0,133		-0,133	-0,133		-0,133	1	-1	0,133	0,133
	-	-	-0,311		-0,089	0,689		-1,311	1,222	-0,778	0,089	0,089
	-	-	-0,178		-0,044	0,822		-1,178	0,222	0,222	-0,044	-0,044

6-ilova

Toʻplanma yuklar bilan yuklangan uzliksiz toʻsinlarni hisoblash sxemasi

Siqilishga ishlovchi elementlarni hisoblash uchun  koyeffitsiyntlar miqdori

7-ilova


Temirbeton konstruksiyalari sohasida qabul qilingan harfiy belgilar
1.Beton tavsiflari
R – betonning kubik mustahkamligi;
R_n – betonning kubik mehyoriy (normativ) mustahkamligi;
R_bn – betonning prizma mehyoriy (normativ) mustahkamligi;
R_b; R_b,ser – birinchi va ikkinchi chegaraviy holatlar uchun betonning prizma mustahkamligini hisobiy qiymatlari;
R_btn – betonning oʻqi boʻylab choʻzilishga boʻlgan mehyoriy qarshiligi;
R_bt; R_bt,ser – birinchi va ikkinchi chegaraviy holatlar uchun betonning oʻq boʻylab choʻzilishga boʻlgan hisobiy qarshiligi;
R_b,loc – betonning mahalliy siqilishga boʻlgan hisobiy qarshiligi;
R_b,sh – betonning qirqilishdagi hisobiy qarshiligi;
R_crc; R^v_crc – mikrodarz hosil boʻlishining pastki va yuqorigi chegaralariga mos keluvchi kuchlanishlar;
R_bp – betonning uzatish mustahkamligi;
E_b – beton elastikligining boshlangʻich moduli;
G_b – betonning siljish moduli;


2. Armatura tavsiflari
R_sn – armaturaning choʻzilishga boʻlgan mehyoriy (normativ) qarshiligi;
R_s; R_s,ser – birinchi va ikkinchi gurux chegaraviy holatlari uchun armaturaning choʻzilishga boʻlgan hisobiy qarshiligi;
R_sw – koʻndalang armaturaning hisobiy qarshiligi;
R_sc –armaturaning siqilishga boʻlgan hisobiy qarshiligi;
E_s – armaturaning elastik moduli;


3. Kuchlanishlar
_b – betondagi siqiluvchi kuchlanish;
_bt – betondagi choʻziluvchi kuchlanish;
_bp– oldindan siqish bosqichida betondagi siquvchi kuchlanish;
_s – choʻzilgan armaturadagi kuchlanish;
_sp – zoʻriqtirilgan armaturadagi dastlabki kuchlanish;
_el _0,02 – fizik va shartli elastiklik chegarasi;
_y _0,2 – fizik va shartli oquvchanlik chegarasi;
_u – vaqtli qarshilik;
4. Deformatsiyalar
_b – betonning siqilishdagi deformatsiyasi;
_bt – betonning oʻq boʻylab choʻzilishdagi deformatsiyasi;
_el – elastik deformatsiya;
_pl – plastik deformatsiya (tob tashlash);
_u – chegaraviy siqilish deformatsiyasi;
_u – chegaraviy choʻzilish deformatsiyasi;
_s – armatura deformatsiyasi;
_sl – kirishish deformatsiyasi;


5. Koeffitsiyentlar
 – armaturalash koeffitsiyenti;
_sp – armaturalarning taranglash aniqligi koeffitsiyenti;
_bc;_bt – siqilgan va choʻzilgan beton boʻyicha ishonchlilik koeffitsiyenti;
_s – armatura boʻyicha ishonchlilik koeffitsiyenti;
_f – yuk boʻyicha ishonchlilik koeffitsiyenti;
_n – bino va inshootning vazifasi boʻyicha ishonchlilik koeffitsiyenti;
_bi – betonning ishlash sharoiti koeffitsiyenti;
_si – armaturaning ishlash sharoiti koeffitsiyenti;
 – betonning koʻndalang deformatsiyasi boʻyicha koeffitsiyenti (Puasson koeffitsiyenti);
 – armatura elastik modulining beton elastik moduliga nisbati;
6. Geometrik tavsiflar
A – koʻndalang kesimdagi betonning yuzasi;
A_b – beton siqilgan zonasining kesim yuzasi;
A_bt – beton choʻzilgan zonasining kesim yuzasi;
As; A^/_s – S va S^/ armaturalarning kesim yuzalari;
A_sp; A^/_sp – oldindan zoʻriqtirilgan armaturalar S_r va S^/_r ning kesim yuzalari;
A_sw – koʻndalang sterjenning (xomutning) yuzasi;
A_s,inc – bukilgan sterjen kesimining yuzasi;
A_red – keltirilgan kesim yuzasi;
I – beton kesimining ogʻirlik markazidan oʻtuvchi oʻqqa nisbatan inersiya momenti;
I_red – beton kesimining ogʻirlik markaziga nisbatan inersiya momenti;
W_red – keltirilgan kesimning chetki choʻzilgan tolaga nisbatan qarshilik momenti;
W_pl – shuning oʻzi, biroq betonning noelastik ishini hisobga oladigan qarshilik momenti;
R – elementning egrilik radiusi;
e_0,tot – keltirilgan kesimning ogʻirlik markazidan oʻtuvchi oʻqqa nisbatan boʻylama kuchlar teng tahsir etuvchisining yelkasi (ekssentrisiteti);
x – siqilgan zonaning balandligi;


Oʻlchov birliklari
1. Ogʻirlik: gr, kg, t
1 gr = 10^-3 kg = 10^-6 t
1 kg = 10³ gr = 10^-3 t
1 t = 10³ kg = 10⁶ gr


2. Uzunlik: mm, sm, dm, m, km
1 mm = 10^-1 sm = 10^-2 dm = 10^-3 m = 10^-6 km
1 sm = 10 mm = 10^-1 dm = 10^-2 m = 10^-5 km
1 dm = 10² mm = 10 sm = 10^-1 m = 10^-4 km
1 m = 10³ mm = 10² sm = 10^-1 dm = 10^-3 km
1 km = 10⁶ mm = 10⁵ sm = 10⁴ dm = 10³ m


3. Yuza: mm², sm², dm², m², km²
1 mm² = 10^-2 sm² = 10^-4 dm² = 10^-6 m² = 10^-12 km²
1 sm² = 10² mm² = 10^-2 dm² = 10^-4 m² = 10^-10 km²
1 dm² = 10⁴ mm² = 10² sm² = 10^-2 m² = 10^-8 km²
1 m² = 10⁶ mm² = 10⁴ sm² = 10^-2 dm² = 10^-6 km²
1 km² = 10¹² mm² = 10¹⁰ sm² = 10⁸ dm² = 10⁶ m²


4. Xajm: mm³, sm³, dm³, m³, km³
1 mm³ = 10^-3 sm³ = 10^-6 dm³ = 10^-9 m³ = 10^-18 km³
1 sm³ = 10³ mm³ = 10^-3 dm³ = 10^-3 m³ = 10^-15 km³
1 dm³ = 10⁶ mm³ = 10³ sm³ = 10^-3 m³ = 10^-12 km³
1 m³ = 10⁹ mm³ = 10⁶ sm³ = 10^-3 dm³ = 10^-9 km³
1 km³ = 10¹⁸ mm³ = 10¹⁵ sm³ = 10¹² dm³ = 10⁹ m³


5. Kuch (kesuvchi, qirquvchi, boʻylama): N, kg, kN, t
1 N = 10^-1 kg = 10^-3 kN = 10^-4 t
1 kg = 10 N = 10^-2 kN = 10^-3 t
1 kN = 10³ N = 10² kg = 10^-1 t
1 t = 10⁴ N = 10³ kg = 10 kN


6. Moment (eguvchi, burovchi): N∙sm, N∙m, kg∙sm, kg∙m, kN∙sm, kN∙m, t∙sm, t∙m
1 N∙sm = 10^-2 N∙m = 10^-1 kg∙sm = 10^-3 kg∙m = 10^-3 kN∙sm = 10^-5 kN∙m = 10^-4 t∙sm =10^-6 t∙m
1 N∙m = 10² N∙sm = 10 kg∙sm = 10^-1 kg∙m = 10^-1 kN∙sm = 10^-3 kN∙m = 10^-2 t∙sm = 10^-4 t∙m
1 kg∙sm = 10 N∙sm = 10^-1 N∙m = 10^-2 kg∙m = 10^-2 kN∙sm = 10^-4 kN∙m = 10^-3 t∙sm = 10^-5 t∙m
1 kg∙m = 10³ N∙sm = 10 N∙m = 10² kg∙sm = 1 kN∙sm = 10^-2 kN∙m = 10^-1 t∙sm = 10^-3 t∙m
1 kN∙sm = 10³ N∙sm = 10 N∙m = 10² kg∙sm = 1 kg∙m = 10^-2 kN∙m = 10^-1 t∙sm = 10^-3 t∙m
1 kN∙m = 10⁵ N∙sm = 10³ N∙m = 10⁴ kg∙sm = 10² kg∙m = 10² kN∙cm = 10 t∙sm = 10^-1 t∙m
1 t∙sm = 10⁴ N∙sm = 10² N∙m = 10³ kg∙sm = 10 kg∙m = 10 kN∙cm = 10^-1 kN∙m = 10^-2 t∙m
1 t∙m = 10⁶ N∙sm = 10⁴ N∙m = 10⁵ kg∙sm = 10³ kg∙m = 10³ kN∙cm = 10 kN∙m = 10² t∙sm


7. Bosim, qarshilik: Pa, kPa, MPa, N/sm², N/m², kg/sm², kg/m², kN/sm², kN/m², t/m², t/sm²
1 Pa = 10^-3 kPa = 10^-6 MPa = 10^-4 N/sm² = 1 N/m² = 10^-5 kg/sm² = 10^-1 kg/m² = 10^-7 kN/sm² = 10^-3 kN/m² =10^-8 t/sm² = 10^-4 t/m²
1 kPa = 10³ Pa = 10^-3 MPa = 10^-1 N/sm² = 10³ N/m²= 10^-2 kg/sm² = 10² kg/m² = 10^-4 kN/sm² = 1 kN/m² = 10^-5 t/sm² = 10^-1 t/m²
1 MPa = 10⁶ Pa = 10³ kPa = 10² N/sm² = 10⁶ N/m²= 10 kg/sm² = 10⁵ kg/m² = 10^-1 kN/sm² = 10³ kN/m² = 10^-2 t/sm² = 10² t/m²
1 N/sm² = 10⁴ Pa = 10 kPa = 10^-2 MPa = 10⁴ N/m² = 10^-1 kg/sm² = 10³ kg/m² = 10^-3 kN/sm² = 10 kN/m² = 10^-4 t/sm² = 1 t/m²
1 kg/sm² = 10⁵ Pa = 10² kPa = 10^-1 MPa = 10 N/sm² = 10⁵ N/m² = 10^-2 kN/sm² = 10^-3 t/sm²
1 kN/sm² = 10⁷ Pa = 10⁴ kPa = 10 MPa = 10³ N/sm² = 10² kg/sm² = 10^-1 t/sm²
1 t/sm² = 10⁸ Pa = 10⁵ kPa = 10² MPa = 10⁴ N/sm² = 10³ kg/sm² = 10 kN/sm²
8. Birlik uzunlikka toʻgʻri kelgan kuch: N/sm, N/m, kg/sm, kg/m, kN/sm, kN/m, t/sm, t/m
1 N/sm = 10² N/m = 10^-1 kg/sm = 10 kg/m = 10^-3 kN/sm = 10^-1 kN/m = 10^-4 t/sm = 10^-2 t/m
1 N/m = 10^-2 N/sm = 10^-3 kg/sm = 10^-1 kg/m = 10^-5 kN/sm = 10^-3 kN/m = 10^-6 t/sm = 10^-4 t/m
1 kg/sm = 10 N/sm = 10³ N/m = 10² kg/m = 10^-2 kN/sm = 1 kN/m = 10^-3 t/sm = 10^-1 t/m
1 kg/m = 10^-1 N/sm = 10 N/m = 10^-2 kg/sm = 10^-4 kN/sm = 10^-2 kN/m = 10^-5 t/sm = 10^-3 t/m
1 kN/sm = 10³ N/sm = 10⁵ N/m = 10² kg/sm = 10⁴ kg/m = 10² kN/m = 10^-1 t/sm = 10 t/m
1 kN/m = 10 N/sm = 10³ N/m = 1 kg/sm = 10² kg/m = 10^-2 kN/sm = 10^-3 t/sm = 10^-1 t/m


9. Birlik yuzaga taʼsir etuchi kuch: N/sm², N/m², kg/sm², kg/m², kN/sm², kN/m², t/sm², t/m²


Tavsiya etiluvchi adabiyotlar roʻyxati:

1. 
   QMQ 2.01.07-96. “Yuklar va taʼsirlar”. T., 1996.
   
2. 
   QMQ 2.03.01-97. “Beton va temirbeton konstruksiyalar”. T., 1997y.
   

3. Asqarov B.A., Nizomov Sh.R. “Temirbeton va tosh-gʻisht konstruksiyalari”. T.Oʻzbekiston, 2003y.
4. Asqarov B.A. “Qurilish konstruksiyalari” T.Oʻzbekiston, 1995
5. Asqarov B.A., Nizomov Sh.R., Xobilov B.A. “Temirbeton va tosh-gʻisht konstruksiyalari”. T.Oʻzbekiston, 1997.
6. A.P.Mandrikov. Primerы rascheta jelezobetonnыx konstruksiy.
M., 1989 g.