Qurilish qorishmalari texnologiyasi

4. Sementning fizik-mexanik xossalari
Harorat va qizish sharoitlariga bog'liq holda suvli kalsiy sulfatning turli modifikatsiyalarini hosil qilish mumkin, ular kristallarning zichligi, shakli va o'lchamlari, gidratatsiya issiqligi, issiqlik sig'imi, optik xossalari va boshqa xususiyatlari bilan bir-biridan farq qiladi. Kalsiy sulfat modifikatsiyasini, ularning barqaror mavjudlik sharoitlarini, birining ikkinchisiga aylanishini tekshirishga bir qancha tadqiqotlar bag'ishlangan (Le Shatelye, Vant Goff, A.A. Baykov, D .S. Belyankin, P.P. Budnikov, Kelli, Suttard, Anderson, Flerks vá boshqalar). Biroq hozirga qadar uning suvli va suvsiz modifikatsiyalari soni, ularning tuzilishlari hamda fizik-kimyoviy xossalari xususida yagona fikr yo ‘q.
Ikkita variantni ko'rib chiqsak, M500 ishlab chiqarishga qo'shimcha ravishda foyda ko'rishini ko'rish mumkin. yulka plitalari va yulka toshlari, ko'p qavatli monolit turar-joy binolarini qurishda ham qo'llaniladi. Chidamlilik uchun ham amal qiladi farqlovchi xususiyat bu ikki turdagi tsement o'rtasida.

• 
  Tsementning suvga chidamliligi ma'lum bir brendning suvga qanchalik ta'sir qilishini ko'rsatadi, har qanday tsement namlikni yutadi, har bir brend uchun ma'lum bir me'yor mavjud.
  
• 
  qattiqlashuv. Har bir brend uchun qattiqlashuv vaqti ham farq qiladi, bu gil jinslarning tozaligi va sifatiga bog'liq, brend qanchalik baland bo'lsa, jarayon tezroq bo'ladi.
  
• 
  Tsementning mustahkamligi hajmi bo'yicha bir xil bo'lgan tayyor beton bloklar yordamida, ularni to'liq qulab tushguncha siqish orqali aniqlanadi. Bu betonning qancha yukga bardosh berishi mumkinligini aniqlaydi.
  
• 
  Har bir tsement kukuni GOST bo'yicha ruxsat etilgan miqdordagi aralashmalarga ega, bu tayyor mahsulot narxini pasaytirish uchun amalga oshiriladi.
  
• 
  Tsement ham zararli moddalarni o'z ichiga oladi kimyoviy birikmalar xrom, nikel, benzol, etilbenzol, formaldegid kabilar.
  

D.S.Belyankin va L.G.Berg tadqiqotlari b o ‘yicha, shuningdek, K elli, Suttard, Anderson m a’lumotlari asosida kalsiy sulfatning quyidagi modifikatsiyalari m a’lum: 1. ikki molekula suvli kalsiy sulfat (gips) C a S 0 4 - 2H 20 . 2. a — yarim molekulali suvli kalsiy sulfat (a — yarim gidrat) a - C a S 0 4 • 0,5H 2O, ß - C a S 0 4 • 0,5H 2O. 26 3. ß — yarim molekula suvli kalsiy sulfat (ß — yarim gidrat). 4. a — suvsizlantirilgan yarim gidrat a — C a S 0 4. 5. ß — suvsizlantirilgan yarim gidrat ß — C a S 0 4. 6. a — eruvchan angidrid a — C a S 0 4. 7. ß — eruvchan angidrid ß — C a S 0 4. 8. Erimaydigan angidrid (odatda angidrit deb ataladigan) C a S 0 4. Gips suvsizlantirilganda dastlab yarim gidratga aylanadi so‘ngra qizish jarayonida suvsiz m odifikatsiyalarga — angidridlarga aylanadi. a - va ß — modifikatsiyalarining hosil bo‘lishi issiqlik ta’sirida ishlov berish sharoitlariga bog‘liq.
ß — yarim gidrat deb ataluvchi modifikatsiya digidratatsiya jarayonida suvning bug‘ holida chiqish sharoitida hosil bo‘lib, natijada bu modifikatsiya zarralari ichki yuzasi ancha rivojlangan tarkibiy tuzilish hosil qiladi. ß — yarim gidratdan farqli ravishda ot — yarim gidrat gipsga suvda yoki tuz va kislotaning suvdagi eritmalarida issiqlik ta’sirida ishlov berilayotganda hosil bo'ladi. Bunda suv suyuq tom chi holatida ajralib, a — yarim gidratning zieh kristallari hosil bo‘lishi uchun sharoit tug'iladi.
Natijada ß — yarim gidrat zarrachalarining solishtirma sathi a — yarim gidratnikiga nisbatan ancha (2,5—5 marta) yuqori bo'ladi. Zarrachalar ichki sathining xilma-xilligi yordamida ß va a yarim gidratlarning sindirish va zichlik ko‘rsatkichlaridagi farqni izohlash mumkin. a yarim gidrat suvda qorilganda ß — yarim gidratga nisbatan kam suv sarflab qo‘zg‘aluvchanligi keraklicha bo'lgan xamir olish mumkin.
Demak, gipsning a — yarim gidratli modifikatsiyasidan qotgan gips ß — yarim gidratliga nisbatan ancha zieh va mustahkam bo'ladi. Agar u va ß — yarim gidratlar teng hajmdagi suvda qorilsa, hosil bo'ladigan gipstoshning mustahkamligi ham o ‘zaro teng bofiadi. Suvda qorilganda a — yarim gidrat ß — yarim gidratga nisbatan birmuncha sust tishlashadi, bunda ß — yarim gidrat zarrachalarining chinakam sathi yuqori darajada rivojlanganligi tufayli gidratatsiya lezligi ortadi.