Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobining xususiyatlari bob. Qurilish tashkilotlarida buxgalteriya hisobini tashkil qilish asoslari

Savdo korxonalarida buxgalteriya hisobining vazifalari va uni tashkil qilishning xususiyatlari

Savdo korxonalarining buxgalteriya hisobi vazifalariga quyidagilar kiradi:

• 
  tovar aylanmasining miqdorini hujjatli asosga ega bo‘lishligini ta’minlash, uni hisob registrlari va hisobotlarda to‘g‘ri aks ettirish;
  
• 
  tuzilgan shartnomalarni bajarilayotganligini, tovarlarni kirim va chiqimiga tegishli bo‘lgan boshlang‘ich hujjatlarni to‘g‘ri va o‘z vaqtida rasmiylashtirilishini ta’minlash;
  
• 
  tovarlarning sotish, baholarini to‘g‘ri shakllanganligini nazorat qilish;
  
• 
  tovarlarni xaridorlarga yetkazishgacha bajarilgan transportirovka, saqlash, o‘rash, qadoqlash, saralash va shu kabi qo‘shimcha jarayonlar majmuasini hujjatlarda o‘z vaqtida va to‘g‘ri aks ettirish, ularga sarflangan mablag‘larni aniq summasini ifodalash;
  
• 
  tovar-pul munosabatlari orqali pul mablaglarini to‘plash.
  
• 
  savdo korxonalarida yuz beradigan tovar-pul operatsiyalarini o‘z vaqtida, to‘g‘ri hujjatlashtirish, guruhlash va jamlanishini ta’minlash;
  
• 
  amalga oshirilgan tovar operatsiyalarining qonuniyligi va tovar-moddiy boyliklar butligini ta’minlash;
  
• 
  tovar-moddiy boyliklarning saqlanish joylarida ombor hisobini belgilangan usul va shakllarda, shuningdek hisob registrlari hisoblangan kitob, kartochka yoki qaydnomalarni o‘z vaqtida va to‘g‘ri yuritilishini ta’minlash;
  
• 
  barcha moddiy javobgar shaxslar faoliyati ustidan qat’i nazoratni olib borish, moddiyjavobgar shaxslar bilan tuzilgan moddiy javobgarlik to‘g‘risidagishartnomalarshartlarigato‘liqamalqilinayotganligito‘g‘risida rahbariyatga haqqoniy axborotlarni berib borish;
  
• 
  tovar-moddiy boyliklar bo‘yicha baho siyosatini to‘g‘ri shakllantirish va ushbu siyosatni to‘g‘ri amalga oshirilishi ustidan doimiy nazoratni olib borish;
  
• 
  savdo shoxobchalari va omborlardagi tovar-moddiy boyliklarni real holatini belgilangan muddatlarda inventarizatsiyasini o‘tkazib turish.
  

Savdo korxonalari bir-birlaridan tovar operatsiyalarini tegishli hujjatlar bilan rasmiylashtirish bo‘yicha ham farq qiladi. Jumladan, ulgurji savdo korxonalaridagi tovar operatsiyalarining xarakterli xususiyatlaridan biri shundaki, bironta tovar-moddiy boylikning kirim va chiqimi bu yerda tegishli hujjatlarni rasmiylashti rmasdan turib amalga oshirilmaydi. Chakana savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarida, aksincha, har bir tovar operatsiyasini hujjatlashtiribbo‘lmaydi. Omborlardan tovarlar faqat naqd pulsiz hisob-kitoblar asosida sotiladi, chakana savdo va umumiy ovqatlanishda esa tovarlar asosan naqd pulga, ayrim hollarda kichik ulgurji shaklda naqdsiz sotilishi mumkin.
0‘zbekiton Respublikasida buxgalteriya hisobining milliy standartlariga (BHMS), shu jumladan 4-son BHMS «Tovar-moddiy zaxiralar»iga, muvofiq tovar-moddiy boyliklarni hisobga olishning ikkita tizimini, ya’ni davriy tizim va uzluksiz tizimini qo‘ Hash mumkin.
Ulgurji savdo korxonalarida tovar operatsiyalarining yuqorida tavsiflangan xususiyatlarini e’tiborga olgan holda tovar-moddiy boyliklar hisobini uzluksiz tizimini qo‘llash zarurati vashart-sharoitlari mavjud. Ushbu tizimning mohiyati shundaki tovar-moddiy boyliklarning barcha kirim va chiqimining hisobi aniq boshlang‘ich hujjatlar asosida yuritiladi. Jumladan, tovarlarning sotilishi xaridorlar bilan tuzilgan shartnomalarda ko‘rsatilgan baholarda ularni sotilganligiga guvohlik beruvchi schot-fakturalar asosida hisobga olib boriladi. Sotilgan tovarlarning tannarxi ularning kirim hujjatlarida ko‘rsatilgan baholari bo‘yicha aniq hujjatlar asosida topiladi va hisobga olinadi. Bu, o‘z navbatida, sotishdan olingan daromadlarni har bir tovar bo‘yicha hujjatli asosda topish imkonini beradi.
Chakana savdo va umumiy ovqatlanish korxonalarida har bir tovaming sotilishini qat’i hujjatlashtirish imkoni mavjud bo‘lmasligi ularda TMBlar hisobining davriy tizimini qo‘llashni taqozo etadi.
Savdo korxonalarida buxgalteriya hisobining muhim vazifalaridan biri tovar-moddiy boyliklarning holati va harakati bo‘yicha sintetik va tahliliy hisobni yuritish hisoblanadi. 21 -son BHMS «Xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar moliyaviy xo'jalik faoliyati buxgalteriya hisobi schotlar rejasi va uni qo'ilash bo'yicha Yo'riqnoma» ga muvofiq tovarlarning sintetik hisobini barcha savdo korxonalarida quyidagi schotlarda olib borish nazarda tutilgan.